Revalidatie

Jasmijn en Cass: een gedaanteverandering in 1 jaar!

Door Jasmijn Veldhuizen, oktober 2019

Kasteel van een paard

In juni 2018 kocht ik mijn enorm grote vriend Cassandro Z, oftewel Cass van 7. De handelaar had gejokt en had gezegd dat 1.70 groot was, hij bleek echter zeker 10cm groter te zijn toen ik kwam kijken. Ik ben toch maar een rondje op hem gaan rijden, want ik was er toch, maar ik wilde helemaal niet zo’n groot paard!

Toen ik bovenop hem klom (bij gebrek aan fatsoenlijk krukje) kwam er een overweldigend gevoel van thuiskomen over mij heen. Ik was meteen verkocht! Zo kom ik dus aan mijn enorm grote, magere, slungelige, ongelukkige, in zichzelf gekeerde paard. Dat dit paard opgelapt moest worden was duidelijk, maar wat ons te wachten stond had ik nooit verwacht!

Learned helplessness

Ik ben begonnen met hem flink bij te voeren. Veel ruw voer en goed krachtvoer en luzerne. Daarnaast heb ik de eerste maanden vrij weinig van hem gevraagd. Ik wilde dat hij gewoon kon zijn zonder druk of prestatie. Alleen plezier maken! Cass was enorm in zichzelf gekeerd. Hij had enorm last van zijn learned helplessness en onderging alles zonder te reageren.
Het heeft maanden geduurd voor hij kon laten zien wat hij wel en niet leuk vond.

The Awakening

Toen hij ongeveer drie maanden bij mij was zijn we samen op ponykamp (5 day intensive) geweest bij Liesbeth Jorna. Het was mijn penny-meisjesdroom om ooit met mijn eigen pony op ponykamp te gaan. Dat de betreffende pony 1.80 m is maakte mij niets uit.

In die 5 days hebben we Cass helemaal zien opbloeien. Liesbeth heeft mij enorm geholpen om hem uit zijn schulp te krijgen. Ik noem die week, de week dat Cass wakker werd ofwel ‘The Awakening'.

De (simpele) oefeningen die we die week van Liesbeth hebben geleerd vormen nog steeds de basis van ons trainen samen. Cass is er die week achter gekomen dat oefeningen ook leuk kunnen zijn, zoals op een verhoging staan. Hij was helemaal gelukkig daarboven en heeft er wel een half uur gestaan.

Een ongeluk zit in een klein hekje

Vanaf die week is Cass alleen maar meer gaan opbloeien. Er kwam een enorme persoonlijkheid tevoorschijn! Helaas kreeg hij kort na de 5 Day Intensive een ongelukje thuis. Hij sprong in een hek en moest los gezaagd worden. Mijn holistisch dierenarts kon gelukkig geen ernstige verwondingen vinden, maar vond wel een vernauwing in zijn ruggengraat ter hoogte van zijn lendenen. Iets wat we eigenlijk al hadden gezien aan de hand van hoe hij zijn achterhand (niet) gebruikte. Ze heeft dit behandeld en sindsdien is het stukken beter, al zal er altijd een kleine vertraging blijven in zijn achterhand.

Omdat Cass een tijd alleen moest staan om te herstellen van zijn hekavontuur kon hij zijn energie niet kwijt in de grote wei. Zijn enorme persoonlijkheid, die eindelijk tevoorschijn was gekomen, bleek nu een beetje veel van het goede te zijn. Hij werd in de omgang erg vervelend, dwingend en dominant. Dan is 1.80 m wel heel groot! In die tijd heb ik veel oefeningen met hem gedaan om hem ‘op te voeden’ we deden weer veel de oefeningen die we van Liesbeth hadden geleerd. Ook had Liesbeth goede tips en tricks om zijn gedrag in goede banen te lijden. Gelukkig kon Cass na een paar weken weer de kudde in waar hij zijn energie weer goed kwijt kon. Hierdoor en door mijn opvoeding werd hij een zeer leuk, speels, grappig en vriendelijk paard, die graag voor je werkt!

Vriendschap

Er groeide een echte vriendschap tussen Cass en mij. Het heeft ongeveer 7/8 maanden geduurd voor ik het idee had dat hij mij leuk vond. De eerste keer dat hij opkeek toen ik zijn naam riep of de eerste keer dat hij naar me toe kwam in wei waren echt overwinningen!

Ook in de wei begon hij zijn plaats te vinden tussen alle (17) ruinen. Hij blijkt een echte clown te zijn en doet niks anders als spelen en klieren. Hij lijkt wel aan zijn tweede jeugd te zijn begonnen. Gelukkig zijn er in de kudde genoeg andere paarden om mee te spelen, maar ook om hem manieren bij te brengen. Hij wil nog wel eens de oudjes pesten en dan komen de bazen keurig ingrijpen.

Dressuur met plezier

Na maanden aan een lange teugel rond te hebben gewandeld om het plezier in het rijden te vinden zijn we een paar maanden terug serieuzer gaan trainen. Cass was goed op gewicht en ook in zijn koppie zat het allemaal weer goed, dus werd het tijd om aan zijn grote, scheve lichaam te gaan werken. Daarnaast had ik een redelijk goed idee van hoe Cass leert en wat hij fijn vindt.

Springen kan hij goed en vindt hij geweldig, via zijn fokker ben ik erachter gekomen dat hij met 6 jaar al 1.30 sprong (goh, hoe zal zijn rug kapot zijn gegaan??), zijn volle zus staat bij een olympische springruiter op stal. Daarnaast hebben we het geluk dat we een zeer goede springinstructeur in de buurt hebben, dus met springen zat het al snel wel goed.

Van dressuur hebben we allebei echter niet zo veel kaas gegeten. Tijdens het rijden wil ik dat Cass er ook plezier in heeft en wil ik natuurlijk zo min mogelijk hulpmiddelen gebruiken, zoals sporen of zwepen. Cass is alleen erg bot op het been en reageert slecht op been hulpen. Hij is waarschijnlijk altijd door sterke mannelijke ruiters gereden met flinke sporen, dan ben ik maar een klein veertje voor hem. Via Q&A’s van Liesbeth kwam ze met goede tips waar we weer een tijd mee voort konden. Ook blogs van Karen Rohlf hebben veel geholpen, vooral die over ‘lazy’ horses. Op deze manier puzzelde ik van alles aan elkaar en maakte ik afwegingen waar ik mij goed bij voel. Met sommige dingen gebruik ik een spoortje of een zweepje, maar we kunnen al steeds vaker zonder.

Duidelijkheid en nadenken

Ondertussen heb ik een revalidatietrainer in de buurt gevonden die ons verder helpt met het rijden en hem leert zichzelf te corrigeren in zijn lichaam. Ik ken Cass ondertussen goed genoeg om te weten wanneer ik hem even moet pushen of wanneer ik hem even pauze moet geven. Cass heeft regelmatig een pauze nodig om geleerde dingen te verwerken of om gewoon even te niksen voor hij weer aan het werk gaat. Hij doet erg zijn best en probeert echt mee te denken tijdens het rijden. Helaas heeft Cass nooit goed geleerd om zelf na te denken. Ik zeg altijd: ‘Cass zit niet op nadenken’. Zodra hij zelf een oplossing moet verzinnen valt hij terug in oud gedrag en keert hij in zichzelf. Hij kan soms erg boos worden als ik hem daar dan uit haal, maar hij is dan des te trotser als hij het (eindelijk) wel snapt! Cass heeft heel veel duidelijkheid nodig en moet snappen wat er van hem gevraagd wordt, anders wordt hij nerveus. Zo raakte hij laatst erg overstuur tijdens een demo waar de persoon die de demo gaf hem totaal geen duidelijkheid gaf. Toen ik hem zijn bekende oefeningen (die van Liesbeth natuurlijk) liet doen kalmeerde hij snel weer.

Toekomst plannen

Nu Cass steeds gezonder en beter begint te lopen heb ik onze eerste dressuurwedstrijd ingepland. Die eerste lukte niet zo goed maar de tweede keer hadden we monsterscores! Geestelijk denk ik dat Cass dit nu ook goed aan kan, stiekem denk ik dat hij het best leuk zal vinden om een beetje rond te paraderen tussen witte hekjes. We hebben ondertussen aan meerdere demo’s meegedaan en Cass deed dit super!

We gaan natuurlijk ook verder met onze revalidatietrainer om Cass zijn lichaam gezond te houden. Hopelijk gaat Cass iets beter leren nadenken en oplossingen bedenken, ik blijf hem uitdagen om na te denken natuurlijk. Ik denk dat Liesbeth ons daar vast goed bij kan helpen in onze volgende 5 Day Intensive.

Cass is oprecht mijn beste vriend en ik denk dat hij mij ondertussen ook erg leuk vindt. Toen ik vorig jaar een groot sullig paard kocht had ik nooit verwacht dat hij zoveel zou veranderen en dat ik zo veel zou leren. Er zijn momenten geweest dat ik dacht, waar ben ik aan begonnen of ik wil helemaal niet zo’n paard (hij was soms een monster van 1.80m groot), maar gelukkig heb ik doorgezet, want ik zou het nu niets meer anders willen.

Liefs van Cass en Jasmijn

by Liesbeth Jorna

Rio, de start van een revalidatietraject. Wat doen we precies en waarom?

Totaal ongepland is een nieuweling aan onze familie toegevoegd: Raskanio, kortweg Rio.
Hij kwam per toeval op ons pad, 12 jaar oud, afkomstig uit Letland/Litouwen, nog maar een jaar geleden geruind en met wedstrijdervaring op Intermediair 1 niveau.

Het eerste dat opviel: zijn ademhaling is niet okee!

Zijn trainer mij zag spelen met Skoki en vroeg of ik hem zou kunnen helpen met het oplossen van schrikachtigheid en een onzuivere stap bij Rio. Long story short … Ik heb een uurtje met hem gespeeld en merkte dat er van alles niet helemaal in orde was maar dat hij heel graag alles goed wil doen en begrijpen. Zijn enorm vriendelijke karakter sprak ons zo aan dat we hem hebben gekocht!

Het eerste wat mij opviel toen ik hem zag was dat hij helemaal strak stond. Zijn spieren voelden aan als steen hij haalde heel oppervlakkig adem. Hij was enorm bang om fouten te maken, had een enorm hoog niveau van “learned helplessness” en een groot gebrek aan zelfvertrouwen. Kijkend naar zijn lichaam droeg hij zijn hals als een tuiger, liep met een holle rug en zijn stap was lateraal. Op foto’s was kissing spines aangeetoond.
In deze toestand werd hij getraind om op internationaal niveau te presteren. Het behoeft denk ik niet veel toelichting om te begrijpen dat hij er echt niet best aan toe was!

Waar de toenmalige eigenaar dacht hem als leermeester voor een ambitieuze jonge ruiter te verkopen zag ik een revalidatieproject! Maar … op het moment dat ik dit verhaal schreef was hij inmiddels een maand bij ons en hij ontwikkelde zich geweldig fijn! Hij begon te begrijpen dat hij zelf zijn hersens mag (en moet …) gebruiken en dat hij nieuwsgierig mag zijn. Baanbrekend! Langzaamaan viel ook het kwartje dat een foutje maken hem geen straf oplevert en kon hij steeds beter nadenken en ontspannen.

Inmiddels zijn we een paar jaar verder en het gaat geweldig goed met hem! Hieronder kan je volgen wat we met hem hebben gedaan en waarom.

Eerst zijn hoofd, dan zijn lichaam

Omdat zijn bewegingen erg strak en stijf waren vroegen veel mensen of ik hem gelijk naar een osteopaat of andere body worker zou brengen. Mijn focus lag echter in de eerste weken vooral op zijn mentale en emotionele ontwikkeling. Als hij beter begrijpt wat er gebeurt en de kans krijgt om na te denken en keuzes te maken, krijgt hij meer zelfvertrouwen, nieuwsgierigheid en zelfstandigheid en raakt hij meer ontspannen. Zolang die geestelijke ontspanning er niet is heeft het weinig zin om van alles te doen aan zijn fysiek want alles wat een behandelaar los maakt zit zomaar weer vast door de stress.

Een greep uit de dingen die we hebben gedaan om hem te helpen met zijn mentale en emotionele toestand:

stilstaan en wachten … wachten … op tekenen van ontspanning,
moving massage, zodat hij ook in beweging en bij aanraking durft te ontspannen en zich meer bewust wordt van zijn lichaam
de “7 games” van Parelli om een fijne basiscommunicatie op te bouwen.
verplaatsen van voorhand of achterhand als isolaties zowel in stilstand als in stap en draf,
zonder hulpteugels balans en losgelatenheid vinden aan de longe en daarbij elke poging in de goede richting aanmoedigen.
leren ontspannen bij aanraking met zwepen, touwen en jassen,
zelfstandig over plastic lopen, op verhogingen staan (zie foto) en door smalle doorgangen gaan waarbij hij in rust leert om zelfstandig en kalm zijn eigen hersens te gebruiken.
laten zakken van zijn hoofd en hals,
inparkeren om op te stijgen aan twee kanten
zelfstandig de trailer inlopen zonder dat ik meeloop.
cavalettiwerk aan de longe voor souplesse, buiging van gewrichten en rompstabiliteit (zie foto’s en later ook de video met meer gevorderd cavalettiwerk onder het zadel)
en gewoon lekker met de andere paarden mee op buitenrit. Feitelijk was dat de eerste keer dat ik erop zat: hup met Jane samen in de trailer, naar het bos, door het water, lekker fris en vrolijk vooruit!

Het is ongelooflijk hoe snel hij veranderde in zijn hoofd en mooi om te zien hoe dat al veel aan zijn lichaam verandert! Dit was een goed begin!

Een beetje meer paard worden

Daarnaast hebben we veel dingen veranderd die voor hem jarenlang “normaal” waren: geen bandages meer maar blote benen, ijzers eraf, stang en trens vervangen door een simpele bustrens, in de groep leven in plaats van isolatie en veel minder staluren. Hij is vrijwel zijn hele leven hengst geweest en moet nu eigenlijk opnieuw leren hoe het kuddeleven werkt. De merries vinden hem wel leuk maar Matador is baas en die vindt niet zomaar alles goed! De kudde – nu 6 paarden bij elkaar – begint hem nu langzaamaan te accepteren en we zien hem steeds vaker in de groep in plaats van op een afstandje. De enige momenten dat hij echt uit de groep moet is als één van de merries hengstig wordt. Hij springt er dan op en dat brengt veel te veel onrust en risico met zich mee.

Uit balans en veel te afhankelijk geworden van de ruiter

Maar dan is er ook het verhaal van zijn bewegingen. Daar moest echt veel aan veranderen. Op de foto bovenaan kan je duidelijk zien hoe arm de bespiering van de rug en achterhand is ontwikkeld en hoe de fascia in de achterhand verstrakt zijn. Hij is jarenlang gereden op een manier die zijn lichaam en geest niet goed heeft gedaan. “Self carriage” is de allerbelangrijkste factor om fysieke problemen bij rijpaarden te voorkomen: een eigen houding en een eigen balans. Van beiden was totaal geen sprake. Hij bleek erg scheef! Als hij even vertikale balans vond (het gewicht goed verdeeld over beide zijden en met ongeveer gelijke diagonalen) en de bovenlijn eindelijk een beetje durfde te ontspannen, dan viel hij zo naar voren dat hij moest versnellen om zijn lichaam overeind te houden. Ik merkte daarbij gelijk ook dat “er geen goede rem” op zat! In galop was het nog erger: hij was duidelijk gewend om door de ruiter “in de benen” gehouden te worden en kon in het geheel niet zijn eigen balans vinden of bewaren met een losse teugel. Hij probeerde zichzelf in balans te houden door hard te gaan en wist zich geen raad met bochten! Best spannend als je erop zat!

Een greep uit de dingen die we met succes hebben gedaan:

aaien en zwaaien met de zweep, zodat hij er niet meer bang voor is en ik de zweep kan gebruiken om iets uit te leggen zonder stress
langzaam en in balans stappen zodat hij zijn passen af kan maken. Zijn stap is – zelfs in de wei – kort en telgang-achtig en ik weet inmiddels via vorige eigenaren dat dit echt in zijn genen verankerd zit. Zijn moeder en een volle broer bewegen precies hetzelfde in stap.
uitleggen van hulpen voor plaatsing van voor- en achterhand (zie foto’s onderaan), “drunken sailor exercise” (gewicht en richting afwisselend van linkerschouder naar rechterschouder en terug) “fishtailen” (achterhand van links naar rechts en terug terwijl de voorhand rechtuit gaat) in stap en draf. Als deze dingen licht en makkelijk gaan is het namelijk veel gemakkelijker om te communiceren bij de …
Na een paar weken voor het eerst een zo goed als symmetrische zweetprint onder het zadel!

… “basic alignment exercise” voor het vinden van symmetrie en vertikale balans. Ik heb hier heel veel aandacht aan besteed en dat zal ook altijd zo blijven. Zonder die vertikale balans (of rechtrichten) is losgelatenheid en later verzameling zonder spanning totaal onmogelijk. Die symmetrische zweetprint op de foto hiernaast is niet vanzelfsprekend!
uitleggen van de “ho-hulpen” en achterwaarts op ademtaal en zithulpen (dus met zo min mogelijk teugelgebruik), vooral omdat hij moeite heeft om zichzelf in balans te houden en daardoor steeds harder gaat lopen. Een met behulp daarvan …
veel overgangen van stap/draf naar halt, waarbij mijn belangrijkste focus is dat hij fijn los en op lengte blijft in rug en hals.
“corners game” om in balans door hoeken en wendingen te gaan,
halsstrekken zonder verandering van tempo en balans (al blijft hij hierbij nog wel teveel achter de loodlijn …)
slangenlijnen met veel buigingswisselingen voor souplesse en losgelatenheid
galopperen aan een losse teugel, ook in kleinere voltes

Allemaal oefeningen die erop gericht zijn dat hij lichte hulpen goed begrijpt en dat hij ontdekt dat hij zichzelf overeind kan houden. Zodat hij kan en mag ontspannen en zijn bewegingsvrijheid kan hervinden! Natuurlijk doen we niet al deze dingen tegelijk. Per keer kiezen we hier een aantal uit, zodat hij gelegenheid heeft om het ook allemaal te onthouden en verwerken.

De winst en de reis

De grootste winst? Een blij en gezien de historie optimaal gezond en los paard. Dat hij heeft geleerd om rustig na te denken en dat nieuwsgierig zijn gewaardeerd wordt. Dat zijn ademhaling weer normaal is. Dat hij kalm kan halsstrekken in draf zonder naar voren te vallen en daarbij heel ontspannen en tevreden briest! Dat hij lichte hulpen beter begrijpt en daardoor veel beter op eigen benen loopt. Dat hij zijn plezier in springen weer terug gevonden heeft. Dat hij nu ook regelmatig zonder hoofdstel wordt gereden en ook wissels en zijgangen kan lopen zonder teugels!

Een paar punten blijven altijd aandacht vragen. Zjn vertikale balans en losgelatenheid moeten we blijven ontwikkelen. Als je daar een poosje geen aandacht aan besteed wordt hij snel weer schever en stijver. Maar nu is zijn rug veel losser geworden, zijn achterbenen buigzamer, zijn passen langer en zijn stap zuiverder. En vooral: hij heeft er echt weer plezier in! Hij voelt zich zichtbaar en voelbaar beter!