Psychologie
10 Manieren om "Dankjewel!" te zeggen
Je paard heeft er nooit om gevraagd om te werken in onze mensenwereld. Hij heeft geen idee waarom hij allerlei speciale bewegingen moet maken in een rijbaan die nergens heen gaat. Lintjes en bewondering van je supporters of concurrenten gaan volledig langs hem heen… tot je hem jouw waardering voor zijn inzet laat blijken.
Maken dat hij iets doet is niet moeilijk, maken dat hij het WIL doen is de kunst
Ruiters zijn vaak ambitieuze wezens. Als iets smaakt naar meer willen ze ook meer, langer, groter, vaker. Het liefst direct. Herkenbaar? Neem jij wel eens de spreekwoordelijke hele hand als je je paard je een pink geeft? Eerlijk… ik heb me daar ook vaak schuldig aan gemaakt. Maar wat ik er van geleerd heb is dit: maken dat hij iets doet is niet zo moeilijk, maar maken dat hij het wil doen is de kunst.
Een paard dat veel beloond wordt leert sneller en presteert beter
Goede ruiters tonen hun dankbaarheid voor de inzet van hun paard en kunnen daardoor veel meer bereiken. Een paard dat begrijpt wat de bedoeling is en graag zijn best voor je doet is immers veel gemakkelijker te rijden dan een paard dat zich verveeld, onderdrukt, onzeker, ongewaardeerd of gemanipuleerd voelt. En een paard dat bij de eerste, nog onvolmaakte pogingen voor een nieuwe oefening geforceerd of gedrilld wordt, zal ontmoedigd worden om zich meer in te zetten. Waardering echter geeft je paard vleugels!
“Horses run faster and jump higher out of heart desire”
Pat Parelli
Houd jezelf niet voor de gek!
Je paard voelt feilloos aan hoe je je voelt tijdens de rit. Ze lezen je gedachten, je energie en je lichaamstaal. Ze voelen het verschil tussen frustratie, ongeduld of angst versus ontspanning, vergevingsgezind en blijheid.
Als kuddedieren zoeken paarden ook van nature naar harmonie en samenwerking. Veruit de meeste paarden willen graag begrijpen wat je van ze wil. Bedenk dus dat het de moeite loont om om ze daarbij te helpen, want train je alleen zijn lichaam dan laat je veel potentie onbenut.
10 Manieren om “Dankjewel!” te zeggen
- Denk het! >>Je paard voelt het als je dankjewel denkt. Hij ervaart de ontspanning die daarmee gepaard gaat en dat voelt goed.
- Zeg het! >> Zeg “goed zo”, “yes!”, “good boy” of wat dan ook bij jou past. Zelfs als je dat zachtjes doet zie je vaak even zijn oor jouw richting op gaan. Voor een extra goede prestatie mag je ook best enthousiast zijn. Je paard voelt dat ongetwijfeld aan en dat enthousiasme kan aanstekelijk werken.
- Aai of krabbel In plaats van harde klappen op zijn hals, geef liever een aai of krabbeltje. Let erop dat je door deze beweging niet je balans verandert, want daarmee dien je je paard natuurlijk niet.
- Leg even een hand tegen zijn huid Simpel even contact maken geeft je de mogelijkheid om je paard wat extra zekerheid te geven. Natuurlijk volg je daarbij zijn beweging en zijn ritme.
- “Macrorelease” Een “release” is het wegnemen van druk of hulpen. Een “macrorelease” is een grote en duidelijke dankjewel. Voorbeelden: na een oefening even vrij voorwaarts, halsstrekken of een rustpauze (“game over”). Je kan ook direct afstappen natuurlijk. Dat zal hij zeker onthouden.
- “Microrelease” Als je de oefening niet wilt onderbreken maar toch dankjewel wil zeggen kun je dat doen door even luchtiger te zijn in je hand en zit, of door even een paar passen de oefening iets makkelijker te maken. Het “überstreichen” dat nu in de dressuurproeven is opgenomen, is hier ook een voorbeeld van.
- Onbedoelde initiatieven waarderen Als je paard zich echt inzet zal hij ook wel eens iets aanbieden wat je (nog) niet gevraagd hebt. Bijvoorbeeld hij springt in de verkeerde galop aan of geeft je een vliegende wissel als je contragalop bedoelt. Straf dit niet af, maar neem het aanbod aan, maak er iets moois van en bedank hem. Zo ontvang je soms onverwacht briljante dingen.
- Spelen Heb je een extravert paard dat graag speelt? Dan kun je hem belonen met bijvoorbeeld even wat sprongetjes, schoppen tegen een bal, ergens op staan of andere aangeleerde spelletjes.
- Snoepjes of grazen Voedselbeloningen kunnen wonderen doen… maar zijn nooit gratis! Je paard moet er wel wat voor doen. Ook is belangrijk dat je je paard leert om beleefd te blijven. Gaat je paard moeilijk achterwaarts? Beloon hem dan eens wat vaker na een paar mooie passen. Je zal zien dat hij al snel soepeler achterwaarts gaat. Stop dus wat brokjes of een wortel in je zak (telkens kleine stukjes afbijten), of als je op gras rijdt, laat hem eventjes grazen.
- Rust Hoe meer je paard ontspanning of stilstaan waardeert hoe beter je rustpauzes kunt gebruiken als beloning. Sta gewoon even stil en laat hem (en jezelf) nog even nagenieten van het goede moment. Heb je een “lui” paard? Dan is dit de beloning die hij het meeste waardeert. Heb je een stressgevoelig paard? Dan geeft dit hem te tijd om het even te laten bezinken.
In elk geval: kies een manier die je paard ook echt waardeert want dat is niet voor alle paarden hetzelfde. Hoe meer je de inzet van je paard beloont, hoe meer hij je zal willen geven. Zo kom je in een opwaartse spiraal van rijden met minder moeite en meer prestatie en plezier.
Dank je wel… voor het lezen!
Complete training voor een Happy Athlete
Happy Athlete… Twee woorden… En allebei belangrijke doelen in de training van je paard. Het maakt niet uit welke discipline van paardensport of recreatief rijden je beoefent. Of je alleen maar buitenritten maakt of in de hoogste klassen wedstrijden rijdt. Dat maakt geen verschil. Een fit en blij paard kan alles beter.
Train het HELE paard – fysiek, mentaal en emotioneel
Voor mij komt de relatie met mijn paarden op de eerste plaats. Alles start vanuit mijn hart voor het paard. Dat betekent niet dat ik geen ambitie heb, maar wel dat ik mijn doelen zoveel mogelijk in samenwerking met mijn paard wil bereiken. Ik streeft ernaar om mijn paard niet alleen fysiek, maar ook mentaal en emotioneel sterker en veerkrachtiger te maken.
Wat mij betreft mogen paarden een mening hebben. De feedback die de paarden geven bepaalt het pad van de training. Het is onze taak om het onze paarden zo gemakkelijk mogelijk te maken om te doen wat wij van ze willen. Alles te doen vanuit de gedachte: “Hoe kan ik je helpen om dit goed te doen? Fysiek soepel en sterk, met begrip en zelfvertrouwen.”
Fysiek
Een beetje kennis van biomechanica en trainingsfysiologie helpt hierbij. Heb je de kans om je daar eens wat in de verdiepen? Ik zou willen dat elke trainer en ruiter dat doet! Kennis en inzicht helpen enorm om je paard vrij te houden van blessures en blokkades en om hem steeds fitter, soepeler, sterker of sneller te maken.
PRAKTISCHE TIP:
Doe het zelf! Doe eerst eens zelf precies – op je eigen benen – wat je vraagt van je paard. Je zult zien dat bijvoorbeeld een volte lopen met correcte stelling, buiging en impuls al heel wat coördinatie en kracht vraagt!
Mentaal
Heldere communicatie is waardevoller dan manipulatie. Een paard dat jou goed begrijpt kan zich fysiek sneller ontwikkelen en is emotioneel sterker. Onbegrip en verwarring, de allergrootste oorzaak van een gebrek aan progressie, van blessures en van verlies van (zelf)vertrouwen. Consequent zijn, herhalen van patronen en veel positief belonen helpen om mentale stress weg te nemen en van jouw paard een betrokken meedenker te maken.
PRAKTISCHE TIP:
Verplaats je in zijn belevingswereld! Als je paard niet doet wat jij wilt, denk dan eens na: zou jij jouw hulpen begrepen hebben als jij je paard was? Pas je hulpen zo nodig aan en leg ze eventueel in slow motion uit aan je paard, zo nodig eerst vanaf de grond.
Emotioneel
Vertrouwen en zelfvertrouwen zijn topprioriteit. Angst en frustratie zijn vormen van emotionele stress. Er wordt in de wereld van paardensport nogal eens gezegd “hij moet …”, “hij mag niet …”, maar een paard met emotionele stress wil maar één ding: Weg! Eruit! Sommigen doen dat door te vluchten of zich te verzetten. Anderen worden heel stil en sluiten zich af, gaan als het ware in “survival mode”. Ik vind het belangrijk dat we ons ervan bewust zijn dat ons paard nergens om heeft gevraagd en alleen maar veiligheid, comfort, vertrouwen en eten wil, en ook wil spelen.
PRAKTISCHE TIP:
Observeer en voel! Spanning duidt op emotionele stress. Dit zijn tekenen van ontspanning: rustige diepe ademhaling, zachte spieren, losse bewegingen, ontspannen oogopslag, likken, kauwen met een ontspannen mond, kalme aandacht voor jou of de omgeving. De tekenen van spanning zijn precies tegenovergesteld. Neem extra tijd om wat je ziet en voelt tot je door te laten dringen. Zorg dat alles begint en eindigt met ontspanning! Ook voor jezelf.
Combinatie van horsemanship en dressuur vormt basis voor complete training
Als je de doelen van Natural Horsemanship (NH) en dressuur bekijkt valt het op dat ze elkaar aanvullen. Lees ze nog eens goed, woord voor woord! Een slimme combinatie van principes en werkwijzen uit deze beide invalshoeken helpt je om van je paard een echte Happy Athlete te maken: een gezond en blij paard. Een fundament voor elke discipline van paardensport.
Het doel van Natural Horsemanship is onze paarden te begrijpen zodat we partners kunnen worden en samen kunnen werken op basis van psychologie, communicatie en begrip in plaats van kracht, angst of hulpmiddelen. Het doel van de dressuur, volgens de FEI, is de ontwikkeling van het paard tot een ‘happy athlete’ door een harmonieuze en systematische opleiding. Deze opleiding maakt het paard soepel, ontspannen en los, maar ook tevreden en oplettend. Het paard en de ruiter begrijpen elkaar volledig; er is harmonie.
1 + 1 + 1 = 111
Het is je inmiddels waarschijnlijk wel duidelijk geworden dat de fysieke, mentale en emotionele toestand elkaar sterk beïnvloeden. Hoe sterker het één, hoe sterker het ander. Het geheel is meer dan de som der delen.
Hoe doe ik dat en waar kan ik dit leren?
Natuurlijk zijn er nog ontelbare andere praktische en leuke tips voor de fysieke, mentale en emotionele ontwikkeling van jou en je paard als team. Zowel hier op deze website als op de Facebookpagina van Sport & Horsemanship United kun je daar voorbeelden van vinden.
Happy trails!
Voorbereiding op het Onverwachte
Liesbeth Jorna is bedenker en trainer van Sport & Horsemanship United en al jaren een bekend gezicht op Equiday. Zij leert haar studenten hoe ze hun paar
d kunnen trainen op een paardvriendelijke manier, om samen plezier te beleven en optimaal te kunnen presteren. De organisatoren van Equiday hebben haar gevraagd naar methodes voor het trainen van een onverstoorbaar paard en naar praktische tips voor thuis. Dit artikel is de wat uitgebreidere versie van hetgeen in Equiday Magazine is verschenen.
“If we understand that horses cannot separate the way they feel from the way they act, then we can start to see that unwanted behavior is not bad behavior at all.” - Mark Rashid
FFFFF en je levensverzekering
Mark Rashid is één van mijn favoriete leraren. Hij heeft gelijk. Paarden zijn prooidieren. Snel reageren op wat er in hun omgeving gebeurt is van levensbelang. Als een paard schrikt, of angstig of onzeker is, is zijn eerste reactie wegrennen. Als dat niet kan zal hij vechten, bevriezen of zelfs opgeven, afhankelijk van zijn karakter. Vanuit de situatie van bevriezen en afwachten kan een paard soms ook onverwacht "ontploffen".
Flight - Fight - Freeze (& Fly) - Faint
Naarmate je paard sensibeler, sneller, sterker en atletischer is, wordt het belangrijker om te zorgen dat hij niet in FFFFF terecht komt. Noem het maar je levensverzekering! Het goed voorbereiden van je paard op een bestaan in onze drukke mensenwereld moet daarom eigenlijk nog vanzelfsprekender zijn dan het dragen van een cap. Wil je veilig en met plezier de dingen doen met je paard waar je van droomt? Bereid hem dan voor op het onverwachte!
Het doel: Een positieve respons aanleren
Veel mensen denken dat het voldoende is als je paard aan "dingen" went, doordat hij ze vaak genoeg ziet of meemaakt. Ik zet mijn paarden bewust in een wei dicht langs de weg als ik wil dat ze gewend raken aan passerende landbouwmachines. Ze raken gedesensibiliseerd voor die specifieke situatie. Dat is handig maar het helpt natuurlijk niet als je paard iets nieuws ziet, hoort, voelt of meemaakt. Veel beter is het als je paard heeft geleerd hoe hij zelf kan zorgen dat stress verdwijnt. Zodat een positieve respons (ontspanning en nieuwsgierigheid) de negatieve instinctieve reactie (FFFFF) vervangt. Door dat bewust te trainen wordt je paard steeds onverstoorbaarder en kun je in allerlei omstandigheden nog fijn samenwerken. Dit wordt met de obstakeltraining van Parelli beoogd en ook Tristan Tucker, die via zijn TRT methode momenteel wereldwijd dressuurruiters bereikt, benadrukt telkens weer het belang van een aangeleerde positieve respons.
Basis kennis: tekenen van ontspanning
Als ontspanning is wat je wilt aanleren moet je dit goed kunnen herkennen. Tekenen van ontspanning zijn bijvoorbeeld een diepe ademhaling, het hoofd laten zakken, likken, kauwen, zuchten, zachte spieren, ontspannen knipperen van de ogen en een rustige aandacht voor de omgeving. Leer goed te voelen en te observeren en zorg dat je spanning en ontspanning goed herkent. En belangrijk: ontspan zelf!
Basis vaardigheid: controle over de beweging vanaf de grond en vanuit het zadel.
Door middel van bijvoorbeeld de 7 games van Parelli kun je al een sterke basis leggen ... mits je goed oplet waar de benen precies gaan en hoe de balans is van je paard. Ik vind dat belangrijk want controle over de bewegingen is niet alleen een voorwaarde bij obstakeltraining maar ook gelijk een heel goede basis voor goed rijden. Door eerst alles vanuit grondwerk op te bouwen kun je mooi zien wat er precies gebeurt in je paard, zowel in zijn hoofd als in zijn lichaam. Je leert tegelijk zelf ook je lichaamstaal goed te beheersen en je bent relatief veilig op de grond.
Een paar checkpoints ...
- Kun je je paard achterwaarts uit je bubble (persoonlijke ruimte) sturen en kan hij daar rustig blijven wachten?
- Controle over de achterhand: Buigt hij makkelijk op suggestie van je touw of teugel en stapt hij mooi onderdoor als je hem vraagt de achterhand te draaien?
- Controle over de voorhand: Kun je de voorhand opzij sturen als je midden voor zijn neus staat?
- Verplaatst hij zijn gewicht hierbij goed naar achter (zie foto)?
- Rolt je paard niet naar voren als je de achterhand of voorhand opzij wil laten wijken?
- Heb je ook vanuit het zadel controle over de voorbenen en achterbenen afzonderlijk?
- Vanuit het zadel is ook het aanleren een gecontroleerde one-rein stop van belang: kun je je paard met je buitenteugel naar buiten buigen en dan zijn achterhand laten draaien ... soepel en in balans .... tot hij stopt en volledig ontspant?
Deze dingen zijn stap voor stap aan te leren en van onschatbare waarde voor een fijne samenwerking
Gericht oefenen: verschillende situaties - verschillende aanpak
In grote lijnen kun je vier situaties onderscheiden: aanraking, stilstaande vreemde dingen, bewegende dingen en geluiden. Bij elk daarvan een paar aandachtspunten:
- Aanraking: bijvoorbeeld met je handen, zweep, een dekens of vlag. Kun je je paard overal aanraken zonder stress? Zorg ervoor dat je de aanraking die hij nog spannend vindt op het juiste moment weghaalt: als hij stilstaat of zelfs ontspant. Zolang hij beweegt rustig meebewegen, ook als hij wat snel is.
- Stilstaande obstakels: bijvoorbeeld een vlag, kliko of waterplas. Beloon nieuwsgierigheid en momenten van ontspanning. Duw nooit door terwijl hij net het voorwerp nadert of betast met neus of voeten. Als hij echt niet verder durft, wacht dan even zodat hij erover na kan denken. Loop eventueel weer even ervan weg om ontspanning terug te vinden en probeer opnieuw te naderen.
- Bewegende dingen (zie fotoreeks): bijvoorbeeld een trekker of wandelaar met paraplu. Wist je dat alles wat nadert instinctief gevaar betekent? En dat alles wat weg beweegt juist nieuwsgierigheid opwekt? Laat je paard er dus eerst achteraan lopen, dan ernaast, dan er voor en dan er over of onder. Beloon elke poging tot ontspanning en nieuwsgierigheid met weghalen van het ding of het stoppen van de beweging. Nog een belangrijke tip voor je eigen veiligheid: loop zelf tussen het gevaar en je paard zodat je veilig bent als hij toch opzij springt.
- Geluid: bijvoorbeeld "kabouters" achter de heg, geluidsboxen en applaus. Voor het oefenen kun je ook bijv. castagnettes of een flesje met stenen gebruiken. Begin zachtjes en stop het geluid zodra je paard stopt en/of ontspant, zodat hij als het ware zelf de "uit-knop" vindt. Overigens: een alternatief is een positieve associatie te creëren bij geluiden. Al rijdend kun je bijvoorbeeld de bakrand aantikken en dat verbinden met ontspannen en belonen (friendly game) zodat hij het geluid als iets positiefs gaat ervaren. Dat is een methode die ik zelf vaak met succes toepas.
Bewegende uitdagingen:
Telkens een stapje verder en alles in ontspanning: eerst achteraan lopen, dan ernaast, vervolgens er vooruit lopen.
Het dragen van de tonnetjes is eigenlijk een combinatie van aanraking, beweging en geluid. Hiervoor is een combinatie van die drie strategieën gebruikt. Ontspannen en vrij kunnen bewegen is het eindplaatje.
Energie en aandacht in goede banen leiden, focus op wat je WEL wil
Het kan natuurlijk zijn dat je paard ondanks alle voorbereiding toch afgeleid of onzeker is. Laat je niet meevoeren in zijn afleiding maar houd je focus op wat je wél wil. Ik denk altijd "Ja, ik zie het ook, maar stay on the job!" Kalm en vastberaden, zonder te vechten. En als het dan niet zo mooi wordt als ik had gehoopt probeer ik er een positieve leerervaring van te maken. Ook in een wedstrijdsituatie! Je kan ook bewust even iets vragen wat hij echt goed kent. Iets wat zijn aandacht en energie in goede banen leidt of hem zekerheid geeft. Voorbeelden zijn schouderbinnenwaarts langs die spannende jurytafel of even energiek een cirkel rijden om de adrenaline af te laten vloeien. Touch it spelen bij een vreemd obstakel helpt ook. Het aangeleerde spel overschaduwt dan de angstreactie. Je maakt dan gebruik van zogenaamd onverenigbaar gedrag: het positieve aangeleerde gedrag maakt het ongewenste instinctieve gedrag onmogelijk.
De "touch it" oefening, waarbij je je paard leert om een voorwerp op commando aan te raken met zijn neus is niet alleen leuk voor paarden om te leren en te doen, maar komt - eenmaal aangeleerd - enorm goed van pas als hij ergens bang voor is: de nieuwsgierigheid die bij het spelletje hoort verdringt de angst emotie.
En nu de praktijk ...
Natuurlijk lijkt dit op papier allemaal logisch en gemakkelijk. In de praktijk blijkt dat paarden en hun trainers op 100-en manieren verschillend zijn en vaak zit de doorbraak in de details. Veiligheid is belangrijk en goede begeleiding is dan ook aan te raden.
“Everything begins and ends with relaxation" Karen Rohlf
Nieuwe kennis over horsemanship, bewegingsleer en anatomie met Sharon May Davis, ademhalen, schriktraining
Oké, ik ben een Learnholic. Leer mee en bekijk interessante links!
Het algemene kennisniveau in de paardenwereld neemt een enorme vlucht. Belangrijk dus voor trainers en paardeneigenaren om bij te blijven. Om je even een idee te geven in welke richtingen ik verder gestudeerd heb dit jaar even een kort overzichtje...
Lees verder en vindt leuke links naar meer info!
Dressage Naturally Coaches Conference in Florida
In maart waren we met alle DN Coaches bij Karen Rohlf in Florida en hebben zowel klassieke dressuur als coaching en businessideeën onder de loep genomen. Ook hebben we weer nieuwe oefeningen geleerd, zowel van elkaar als van Karen en Bruno Gonzales en Tina Veder. Eén van mijn favoriete oefeningen voor buigzaamheid en verzameling: rechte hoeken rijden. Hiernaast ook een tip over positionering van de schouders in relatie tot verzameling. Link: http://baroquegames.net/index.php/about/founders-bio
Check out Karen's online courses! Enorm uitgebreide cursus met heel veel kennis, voorbeelden en persoonlijke support. Aanrader!
Horsemanship clinic met Berni Zambail
In juli was ik met Skoki een paar dagen in de leer bij Berni Zambail, doorgewinterde horseman pur sang en 5 ster Parelli instructeur. Ik had Skoki meegenomen en Berni was de eerste instructeur ooit die echt begreep hoe Skoki in elkaar zat. Hij heeft me weer aan een extra diepere laag horsemanship geholpen. Skoki heeft veel tijd nodig om dingen in zijn hoofd te verwerken. Je kan je zo gemakkelijk vergissen in hem omdat zijn lijf zo enorm atletisch is, maar zo snel als zijn lijf is, zo langzaam is zijn hoofd. Wachten, wachten, herhalen, herhalen totdat hij ontspant. Voor inspiratie ga naar Youtube en zoek op Berni Zambail.
Mental Connection clinic met Silke Vallentin
In augustus heb ik de reis met Skoki voortgezet bij Silke Vallentin. http://www.silkevallentin.de/en/. Ik was nieuwsgierig naar hoe zij vanuit de Parelli achtergrond invulling geeft aan een beter bewegingsmechanisme van het paard. Ook dat was leuk en leerzaam, al doorzag zij Skoki's karakter niet helemaal, en onderschatte ze zijn fysieke mogelijkheden. We hebben een paar leuke en nuttige grondwerkoefeningen erbij geleerd. Wat ik al wist maar hier ook weer heb ervaren is dat directe communicatie over "hoofd laag" er wel voor kan zorgen dat we onze "active stretch" en "sweet spot" juist kwijtraken. Goed om een duidelijk onderscheid hiertussen te maken dus: een echte stretch komt voort uit een combinatie van ontspanning+energie+balans en het verzoek om hoofd en hals te laten zakken zou liefst vooral ondersteunend moeten zijn vooral voor het vinden van ontspanning.
Dissectie paard en biomechanica - 7 dagen met Sharon May Davis en Raquel Butler
In september ben ik zeven dagen in de leer geweest bij Sharon May Davis en Raquel Butler, veterinair en therapeut uit Australië. Baanbrekend! http://www.equinestudies.nl
Eerst drie dagen dissectie van een paard, gevolgd door vier studiedagen over biomechanica van het paard, waarbij ik zelf Jane en Skoki meegenomen had. Die dissectie zouden eigenlijk alle trainers moeten doen! We hebben een heel paard spiertje voor botje voor peesje voor bandje voor bindweefselvlies uit elkaar gehaald en dan wordt enorm duidelijk hoe alles met alles verbonden is. Een paar voorbeelden:
Als je een bit op de tong drukt kan het voorbeen minder vrij bewegen! Dat komt doordat de tong via het tongbeen, spieren in de hals en fascia verbonden is met het voorbeen. Reden te meer om zo zuinig mogelijk te zijn met teugeldruk als je een bit gebruikt.- Bovenaan het schouderblad zit een dikke kraakbeenrand, die bij 100% van de bereden paarden (van alle honderden dissecties die Sharon tot nu toe heeft gedaan) beschadigd is door het zadel.
- Je zit als ruiter op een grote peesplaat die de spieren rond de schoft en schouder verbindt met de spieren van de achterhand. Duidelijk dus hoe belangrijk een vrije beweging van de rug is en hoe dat de losgelatenheid in de schouder en achterhand direct beïnvloedt.
- Blessures leiden al binnen weken tot maanden tot compensatie op andere plaatsen in het lichaam, vaak aan het diagonale been. Dat is te zien aan asymmetrische ontwikkeling van spieren en zichtbare slijtage aan gewrichten. Dat hebben we ook echt bij de dissectie kunnen zien.
De groeischijven van de bovenste gewrichten en van de wervelkolom verdwijnen pas rond 6 a 7 jaar. Tot die tijd heb je bijzonder veel invloed op hoe hij zich voor de rest van zijn leven ontwikkelt. Je kan hem voorbereiden op een lang gezond leven of hem verprutsen voor het leven. Rechtrichten, in balans staan en bewegen, en voorkomen van overbelasting van het skelet en gewrichten zijn voor jonge paarden van het grootste belang. Als je daar geen rekening mee houdt onstaan gemakkelijk vervormde beenderen en gewrichten met scheefheid en beschadiging van botten en gewrichten tot gevolg, ook in de wervelkolom (van schedel tot staart!). Als je die groeischijven in realiteit ziet ga je echt zuinig zijn op je jonge paard! Hiernaast de groeischijven van de lendewervels. Zie ook mijn post over de halswervels bij rollkur op Facebook.- De onderste twee halswervels van het paard worden niet gesteund door sterke lamellen vanuit het ligament nuchae. Dit is een plek waar gemakkelijk blokkades ontstaan. Dit is ook een reden waarom in het rijden zoveel aandacht moet worden besteed aan de "schoftlift". Ook één keer per dag hooi geven uit een hooghangend hooinet versterkt o.a. de spieren die dit gedeelte van de wervelkolom dragen en leidt bovendien tot een meer symmetrisch paard. Ik zie zelf de bespiering van onze paarden al mooi veranderen. Zie dit artikel: https://www.horsesandpeople.com.au/article/the-mystery-the-missing-lamellae#.WrpRDYhuZD8
Tijdens de vier biomechanica dagen heb ik geleerd om nog veel gedetailleerder de stand en beweging van een paard te doorzien en wat voor gevolgen blessures of onbalans kunnen hebben in het hele lichaam. Dit is een artikel over één van de voorbeelden die voorbij kwam: http://thehorsesback.com/equine-arthritis/
Heel duidelijk werd ook hoe je aan de beweging van hoofd en hals in stap en draf veel af kunt lezen over de fysieke staat van je paard. Hier zal ik voortaan zowel in het rijden als bij het aan de hand tonen van een paard bijzonder goed op letten!
En omdat geen paard perfect is waren ook de ideeën voor gerichte stretches, oefeningen en training enorm waardevol. Stretches maken nu standaard deel uit van ons dagelijks werk met de paarden. Check out Gillian Higgins: http://www.horsesinsideout.com
En: ik weet nu echt zeker dat Dressage Naturally echt goed is voor je paard!
Verder was er nog
... een interessante studie avond bij Natascha Bos van de Blauwe hengst over voeding en lymfe drainage. http://www.blauwehengst.nl
... een cursus over ademhaling van Stig Severinsen https://www.breatheology.com .
.. en kijk ik ook nog even mee in de nieuwe online cursus van Tristan Tucker. http://www.trtmethod.com/?lang=nl
Zijn methode verschilt slechts in details met wat ik al doe maar het is zeker een handige en overzichtelijke cursus. Hij gaat niet heel diep in op de achterliggende theorie maar demonstreert vooral de praktijk. Ook hij kijkt goed naar de biomechanica en balans tijdens de grondoefeningen. Ik merk echter wel dat het voor veel mensen die geen horsemanship achtergrond hebben in de praktijk nog niet zo gemakkelijk is om dit zonder begeleiding te doen omdat beheersing van je lichaamstaal en emoties zo'n grote rol speelt. En daar kan ik je natuurlijk wel bij helpen :o)
Waarom doet ie dat? ... of waarom doet ie het niet? Op zoek naar de oorzaak van ongewenst gedrag: het "Rijtje van Zeven"
[Update juli 2020]
Deze blog verscheen oorspronkelijk in 2014 als "rijtje van vijf", maar inmiddels is het - al doende leert men! - een "rijtje van zeven" geworden. Vraag jij je wel eens af waarom je paard niet doet wat je graag zou willen? Dan geven deze 7 punten je vast een goed aanknopingspunt.
Het komt regelmatig voor dat mensen mij vragen wat ze aan ongewenst gedrag van hun paard kunnen doen. Of hoe het komt dat iets telkens maar niet lukt. Soms doen paarden iets wat de ruiter helemaal niet gevraagd heeft of wat zelfs gevaarlijk is. En soms doet het paard juist iets niet terwijl de ruiter wel iets vraagt.
Het is natuurlijk een "oplossing" om dan maar hulpteugels of andere attributen te gebruiken waardoor het ongewenste gedrag onmogelijk wordt gemaakt of het gewenste gedrag wordt afgedwongen. Dat lijkt een "quick fix" maar eigenlijk is dat symptoombestrijding, want de oorzaak wordt dan niet weggenomen.
Liever ga je op zoek naar de oorzaak want als je die weet heb je de sleutel tot een permanente oplossing. Die oorzaak is niet altijd even duidelijk. Als je de lichaamstaal van je paard niet goed verstaat kom je al gauw in de verleiding om aannames te maken of blind adviezen van anderen te volgen. Elk paard en elk moment is anders en het is daarnaast altijd goed om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van wat er precies aan de hand is. Daarbij helpt dit "RIJTJE VAN ZEVEN"...
"If we understand that horses cannot separate the way they feel from the way they act, then we can start to see that unwanted behaviour is not bad behaviour at all."
Mark Rashid
Is het pijn, angst, onbegrip, disrespect, verveling, ongewenst aangeleerd gedrag of jouw state of mind?
Er kunnen zeven dingen aan de hand zijn als je paard "rood licht" geeft:
-
- Pijn: hij wordt gehinderd door pijn of fysiek ongemak. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Fysieke blokkades, spierpijn, niet goed passend harnachement, tegengestelde hulpen, te zware ruiter, insecten, gebrek aan coördinatie etc.
- Angst: hij vertrouwt zichzelf, de ruiter, de omgeving of de situatie niet, of is bang dat iets pijn gaat doen. Een punt dus van (zelf)vertrouwen.
- Onbegrip: hij begrijpt niet wat je bedoelt. Hij doet wat hij denkt dat je bedoelt of doet een nog onvolmaakte poging om het goede antwoord te vinden. Sommige paarden maken er echt een chaos van: ze willen het zo graag goed doen! Ze bieden je van alles aan in de hoop dat dat het goede is, en raken helemaal in de war als ze het niet kunnen vinden. Anderen bevriezen en durven niets meer. Vergeet nooit dat je paard in beginsel GEEN IDEE heeft van wat jij bedenkt of verwacht! Een punt van communicatie.
- Disrespect: Je paard heeft 'andere plannen' dan jij, wil niet bij je zijn of komt juist te dichtbij, laat zich afleiden of biedt regelrecht weerstand. Een punt van leiderschap. Let wel: dat is iets anders dan "de baas" zijn!
- Verveling: de interesse van het paard verdwijnt door te veel herhaling, te weinig variatie of progressie. Vooral een punt bij extraverte paarden.
- Ongewenst aangeleerd gedrag: Misschien wel de MEEST VOORKOMENDE REDEN VAN PROBLEMEN: onbedoeld en onbewust aangeleerd gedrag. Je paard leert elk moment, ook als je even niet oplet. Een punt van kennis en inzicht voor elke paardeneigenaar!
- Jouw eigen State of Mind: Last but not least: wat is jouw invloed? Die is vaak groter dan je denkt. Een punt van authenticiteit en persoonlijke ontwikkeling.
Je moet je bedenken dat je paard in principe instinctief handelt, gemotiveerd door zijn behoefte aan veiligheid, ontspanning, spelen of eten. JE PAARD HEEFT IN BEGINSEL GEEN IDEE VAN JOUW PLAN, WENS, WAARDEN OF NORMEN! Beschouw het dus niet als ondeugd of ongehoorzaamheid als hij iets "fout" doet maar probeer je in de gevoelswereld van het paard te verplaatsen en check dit lijstje eerst aandachtig. Vraag je af wat hij je zegt:
"ik kan het niet"
"ik durf het niet"
"ik begrijp het niet"
"ik heb andere plannen"
"ik vind het saai"
"ik heb dit zo geleerd"
"ik hoop dat jij verandert"
Fysieke oorzaken altijd eerst uitsluiten
Het eerste punt is altijd als eerste aan de beurt. Als je oorzaken van pijn of fysiek ongemak niet uitsluit en behandelt blijven daardoor ontstane problemen natuurlijk altijd terugkomen. Een dierenarts, chiropractor, fysiotherapeut, osteopaat of andere deskundige kan je daarbij helpen. Wil je weten of je zadel of hoofdstel problemen veroorzaakt? Rijd dan eens met een barebackpad of ander hoofdstel (bijvoorbeeld bitloos).
Hoe herken je deze oorzaken?
Om er achter te komen wat mogelijke oorzaken zijn is het van belang om gedragspatronen en bewegingpatronen goed te observeren. Observeer vooral wat er precies gebeurt voorafgaand aan het moment dat er echt problemen ontstaan. En wat gebeurt er dáár weer voor? Neem echt de tijd en concentreer je hierop, elke keer weer, zodat je eventuele patronen en signalen gaat herkennen. Het kunnen grote dingen zijn zoals de lijn strak trekken, scheef gaan lopen, staart scheef houden, hoofd schudden etc. Het kunnen ook veel subtielere dingen zijn zoals iets vertragen of versnellen, een starende blik, een oor wegdraaien, neusgaten optrekken, strakke mond, toegknepen staart, verkorten van passen, blokkerende ademhaling etc. Hieronder staat nog een overzichtje van vaak voorkomende signalen bij angst en onzekerheid. In het geval van disrespect of verveling zie je deze tekenen meestal juist niet.
Op zoek naar oplossingen
Als je een idee hebt kunnen krijgen van de oorzaken heb je ook de sleutel naar mogelijke oplossingen. Het zijn altijd oplossingen op maat. Mocht je nog steeds geen idee hebben dan is het goed om een expert mee te laten kijken. Liefst eentje met een holistische blik: mentaal, emotioneel en fysiek.
In het algemeen kun je ervan uitgaan dat je paard geen weet heeft van het nut van wat jij met hem wil doen, dus het is belangrijk om te zorgen dat hij zich prettig en gewaardeerd voelt, ondanks de inspanning die je vraagt.
Gaat het om angst, gebrek aan (zelf)vertrouwen? Leer dan de basisprincipes van schriktraining en leer hoe je zelf je paard kunt laten ontspannen. Besef ook dat leiderschap een rol speelt. Je eigen angst of spanning kun je niet verbergen voor je paard. Vraag eventueel begeleiding voor verkleinen van je onzekerheid en het vergroten van je leiderschap.
Gaat het om onbegrip? Dan is de communicatie blijkbaar niet duidelijk. Het helpt dan om datgene wat je het paard wilt leren in kleine stukjes uiteen te halen en stap voor stap je paard te leren wat bepaalde hulpen betekenen. Vaak helpt het om hulpen of bewegingen eerst aan te leren vanaf de grond voordat je het vanuit het zadel vraagt. Altijd met een zo zacht mogelijke hulp beginnen maar ook doorgaan tot het echt duidelijk is. En vooral altijd precies op het goede moment (=bij het gewenste gedrag) belonen en stoppen!
Is het disrespect? Dan komt het op jouw rol als overtuigende en betrouwbare leider aan. Je moet uitzoeken wat de dingen zijn die de aandacht van je paard kunnen vasthouden en wat voor hem een echte beloning is. Maar je moet ook scherp, snel en soms onverbiddelijk zijn. Op een akkoordje gooien kan soms wel maar in de meeste gevallen moet je zeer consequent - en dus voorspelbaar - zijn.
Heb je paard dat gauw verveeld is? Eigenlijk zijn dit vaak erg leuke paarden, extravert, nieuwsgierig en met gevoel voor humor. Een spelletje tussen de training door, een sprongetje, spelen met een bal, maakt dat hij daarna wel weer even serieus mee wil doen. Ook afwisseling in het werk helpt. Rijd regelmatig buiten, longeer weinig, straf hem niet met stapmolens en zorg dat hij maatjes heeft en ruimte om te bewegen. Oefeningen tot vervelens toe herhalen is geen goed plan. Je moet een beetje creatief zijn en telkens nieuwe dingen doen of nieuwe vormen kiezen.
Merk je dat je paard dingen doet die jij echt vervelend vindt? Dan heb je wellicht te maken met gedrag dat jij zelf of iemand anders hem zonder het zo te bedoelen heeft aangeleerd. Veel mensen geven hulpen op een manier die er juist toe leidt dat paarden de hulp gaan negeren of verkeerd gaan uitleggen. De hulpen zijn aanhoudend en/of de timing van de beloning is precies verkeerd getimed of wordt niet als beloning ervaren. Ook wordt de boodschap die je paard je via lichaamstaal duidelijk probeert te maken vaak niet opgemerkt, in de wind geslagen of verkeerd geïnterpreteerd. Het goede nieuws is dat dit gedrag veelal ook weer te veranderen is. Hulp is hier vaak wel even voor nodig, want hier moet je heel precies voor zijn.
Je eigen state of mind is een punt apart. Paarden kunnen heel verschillend reageren op verschillende mensen. Ben je te druk, te snel, te flauw, te kribbig, onduidelijk, te luid of niet luid genoeg, onzeker of juist onverstoorbaar kalm, vriendelijk en helder? Klopt wat je aan de buitenkant doet met hoe je van binnen voelt (wat een paard voelt dat feilloos aan)? De meest belangrijke vaardigheid is dat je bewust kan schakelen in je gedrag zodat je kan zijn wie je paard op dat moment nodig heeft.
Tijd nemen levert tijd op!
Vaak nemen mensen niet de tijd om iets écht goed te doen terwijl ze wel tijd lijken te hebben om iets wat niet succesvol is telkens te herhalen ... en daar ook telkens weer van te balen!
Als je altijd doet wat je altijd deed, krijg wat je altijd kreeg en blijft je paard zoals hij altijd bleef.
Neem de tijd die nodig is om de oorzaken echt te onderzoeken en problemen vanaf de basis te verhelpen. De tijd die je daarin steekt verdien je later driedubbel terug. En wat is er nou mooier dan te zorgen dat je perfect samen kunt werken met je paard?
Happy Trails!
Liesbeth Jorna
Sport & Horsemanship United
P.S. Het delen van artikel wordt erg op prijs gesteld, maar doe mij een plezier: vermeld erbij waar het vandaan komt: www.sporthorsemanshipunited.nl
Game of Energy - Equiday Magazine 2014
Heb jij een paard dat altijd traag is of juist te snel? Vraag je je af wat een goed arbeidstempo is
voor jouw paard? Dan is de Game of Energy wat voor jou!
Wat is Sport & Horsemanship United ...
… en wat kan dat voor jou en je paard betekenen?
Het gaat mij om een happy athlete én een happy ruiter die in harmonie en bewegingsvrijheid met elkaar samenwerken. Ongeacht de tak van paardensport of het niveau waarop je rijdt.
Het doel van Sport & Horsemanship United - kortweg SHU - is een evenwichtige lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van paard en ruiter als team, om zo mooi mogelijke resultaten te bereiken en tegelijkertijd een sterke band met je paard te ontwikkelen.
Niet alleen het doel is belangrijk, maar vooral plezier voor mens en paard op de weg daar naartoe. Want iedereen weet: met paarden kun je je eindeloos blijven verwonderen en verbeteren! ... en wat kan dat voor jou en je paard betekenen?
Mijn manier van trainen en omgaan met paarden is gebaseerd op de ervaring dat paardensport en natural horsemanship (NH) elkaar versterken.
- NH maakt een fijne communicatie en een veilige samenwerking mogelijk door werkwijzen die perfect aansluiten bij het natuurlijke gedrag van je paard.
- Klassieke rijkunst en paardensport geven ons methoden om in harmonie te rijden en een gezond en sterk bewegend paard te ontwikkelen.
Paard en ruiter kunnen als team optimaal tot bloei komen als je je horsemanship, je rijkunst en de aanleg van je paard systematisch ontwikkelt. Doelgericht en logisch, maar zonder vaste regels. Op een natuurlijke en spelenderwijze manier. Je paard - hier en nu - bepaalt het pad van de training. Vanaf het eerste contact tot en met de wedstrijdsport of gewoon voor plezier van mens en paard.
Wedstrijdruiters kunnen veel waardevols leren van de "Naturals" én andersom, zelfs al streven ze gedeeltelijk verschillende doelen na. Ik kan je helpen om voor jou en je paard het beste te halen uit de combinatie van die werelden.
Met ambitie maar vooral ook met plezier!
Presteren met Plezier - Equiday Magazine 2012
Horsemanship in de wedstrijdsport: presteren met plezier