Lichaamstaal
Lessen uit de razendsnelle en blijvende transformatie van Sylvia en Goldie
De transformatie van Sylvia met Goldie is een van de meest bijzondere transformaties die ik ooit heb meegemaakt.
Toen Sylvia bij mij aanklopte schoot haar hart al in de keel bij een langzame stap. Tussen die eerste les en de dag dat ze mij en Manfred meenam voor een prachtige rit door het Dwingelderveld, waarbij we met z'n drieën in snoeiharde galop door het bos vlogen, zaten maar een paar weken! En nu, drie jaar later, vroeg ik haar hoe het gaat en was ik enorm blij om te horen dat ze samen nog altijd heerlijke buitenritten maken en veel plezier hebben.
Twee verhalen
Je gaat zowel het verhaal van Sylvia horen als dat van mij als instructeur en coach. We willen graag dit verhaal delen omdat het anderen kan inspireren. Omdat het veel ellende voor paard en mens kan voorkomen en ook omdat het verhaal van Sylvia en Goldie duidelijk maakt dat de oplossing voor problemen lang niet altijd in technische instructies zit. Mindset, emoties en leiderschap spelen een alles bepalende rol.
“Ik heb Goldie gekregen op een moment in mijn leven dat ik haar heel erg nodig had en ben er klakkeloos vanuit gegaan dat zij de plek zou innemen die ik miste door mijn zieke andere paard. Dat werd een enorme teleurstelling en wanhopig frustrerend.
Ze draaide zich van me af, wilde geen voetjes geven, ging behoorlijk bokken in elke versnelling meer dan stap en liep continu onzuiver. Er waren geen aanwijsbare afwijkingen en helaas hielp een nieuw aangepast zadel ook niet. We hebben haar drie maanden extern in training gebracht maar ook daar kwam ze niet verder dan stappen.
Ik huilde tranen met tuiten uit onmacht, twijfelde aan mezelf en had al heel wat digitale trainingen en tips uitgeprobeerd maar helaas we verwijderden steeds meer van elkaar. Alle emoties zijn voorbij gekomen. Onzekerheid, boosheid, opstandigheid en vaak tot aan de grens van opgeven.”
Liesbeth: Eén doorbraak is niet genoeg voor permanente verandering
Sylvia en Goldie hadden zich aangemeld voor een enkele privéles, als een soort allerlaatste strohalm. Ik heb niet vaak iemand gezien die zo angstig werd bij elke stap van haar paard! Maar ik oordeel niet, want het is wat het is. Dus we zijn begonnen bij wat er wél kon: slechts enkele langzame passen en blijven ademhalen. Samen bewegen, synchroon in lichaam én hart. Long story short: aan het eind van dat uur konden ze voorzichtig de hoefslag rond draven zonder dat Sylvia in de paniek schoot en Goldie was kalm en best happy. Een doorbraak voor allebei! Maar ik dacht … die zijn er nog lang niet … ik laat ze niet gaan! Dus ik heb ze overgehaald om direct aan de volgende 5 Day Intensive mee te doen…
“Eén week bij Liesbeth op locatie heeft ons op een mooi gezamenlijk spoor gebracht. Bij Liesbeth ben ik zo veel rijker geworden in het observeren en communiceren met mijn eigen paard. Kleine stapjes (figuurlijk) werden al snel grote stappen (letterlijk). Deze dames gingen na één week vol trots, plezier, zelfvertrouwen en nieuwe energie naar huis. Ik kan er wel uren over vertellen.
Niet normaal hoe je van wanhopig huilend naar gierend van het lachen met het zelfde paard in het leven kan staan. Nooit durven dromen/geloven dat dat echt nog zou gebeuren!”
Liesbeth: Het paard wordt vaak niet begrepen
Na enige observatie en ook nadat ik Goldie zelf in de hand had gehad was het voor mij glashelder dat Goldie zeer goed en gedetailleerd was opgeleid. Maar daar zat ook een groot probleem: zij wilde en verwachte duidelijke informatie zodat ze wist wat ze moest doen en dat kon Sylvia haar nog niet geven. Ze wilde het zo graag goed doen! Alles wat zij nodig had was iemand die haar taal sprak en de leiding nam. Dus het ging niet om het opleiden of trainen of manieren aanleren van Goldie maar om zorgen dat Sylvia Goldie kon gaan geven wat zij nodig had.
“Als ik het proces achteraf onder de loep neem besef ik dat ik iets wilde afdwingen zonder stil te staan bij wat Goldie nodig had. Zonder geduld en zonder verdieping ben ik een reis begonnen die zonder de “routekaart” van Liesbeth waarschijnlijk geëindigd was met afscheid nemen van dit geweldige paard. Nu rijden mijn Golden Girl en ik met z’n tweetjes uren lang buiten op zoek naar steeds weer nieuwe avonturen en uitdagingen. Ik voel me vrij en trots omdat ik durf te vertrouwen op onze communicatie en mij niet meer van de wijs laat brengen door de vele omstanders die zich er destijds ongevraagd mee bemoeid hebben en mij daarmee alleen maar onzekerder en ongelukkig maakten.”
Een belangrijke les voor iedereen
Ik kom enorm veel onbegrepen paarden tegen. Paarden die getraind worden op hoe ze bewegen maar waarbij geheel voorbij wordt gegaan aan hoe ze zich voelen, hoe ze leren en wat ze zelf willen geven. Veel paarden raken zodanig verward dat ze bestempeld worden als te sensibel, gevaarlijk, ongemanierd, dom en nog veel meer onzinnige oordelen die er uiteindelijk in resulteren dat ze verdwijnen naar onbekende bestemming en dan echt veel geluk moeten hebben om weer een fijn leven te vinden.
Liesbeth: De ruiter wordt vaak niet begrepen
Sylvia is één van de vele voorbeelden van ruiters die niets liever willen dan het goed doen voor hun paard. Net als veel andere paardeneigenaren kreeg ze allerlei trainingsmethoden over zich uitgestort. Niet alleen de ruiter maar ook het paard raken dan in verwarring.
Wat er in dit geval aan de hand is, heeft niets met trainingsmethoden te maken. De kern van het probleem zit - en dat is ongelooflijk vaak het geval! - in horsemanship, mindset, emotie en leiderschap. Er is hier geen trainer nodig maar een coach, zowel voor het paard als voor de ruiter.
“Er waren vrienden die zeiden: “Sylvia dit paard lijkt niet wat jij nodig hebt en maakt je diep ongelukkig. Geef haar alsjeblieft weer terug en hou op met jezelf zo te straffen. Het voelde ook echt heel vaak als een proces van mezelf willen bewijzen tegenover de buitenwereld. Dat het me allemaal wel zou lukken. Maar dat was echt niet de juiste instelling. Super dom ook. Er zijn altijd zoveel dingen in het leven die meespelen.
Er waren paardentrainers die allemaal hun eigen kijk op de situatie hadden en in mijn ogen met verstand van zaken spraken en die allemaal een andere richting in duwden. Mensen die al hun hele leven in de paardenwereld zitten, en dan sta ik daar, een volwassene die alleen maar kon teren op de ervaring van drie koudbloeden waarmee alles altijd op gevoel ging en ik nooit meer nodig had dan gewoon doen en dat kwam het goed.”
Een belangrijke les voor iedereen
Ik heb mij naast de training van paarden ook verdiept in horsemanship, NLP, interventies en coaching technieken. Dat is als instructeur van onschatbare waarde gebleken voor het begrijpen en coachen van paard en ruiter. Het is bovendien essentieel om de ruiter de inzichten en vaardigheden te geven om de partner, trainer en coach te zijn die het paard nodig heeft. Want alleen het fysieke paard trainen is als het rijden met een auto met 3 lekke banden: het rolt aan alle kanten van de weg af. De huidige discussies rond welzijn in de sport zijn daar een regelrecht gevolg van.
Liesbeth: Als de ruiter verandert, verandert ook het paard
Waar staat het paard? Waar staat de ruiter? Hoe bouw je een brug zodat het weer samen komt?
Het ging hier helemaal niet over het fixen van het paard. Het was hier heel duidelijk hoe belangrijk het is om eerst te kijken wat er in het lichaam, hoofd en hart van zowel paard als ruiter gebeurde. Eerst te begrijpen hoe hun belevingswereld in elkaar zat, in plaats van standaard methode of oefening erop los te laten.
In dit geval kwam ik na enige observatie er achter dat het paard op zeer hoog niveau was opgeleid, dus daaraan lag het zeker niet. Eigenlijk wachtte Goldie op het moment waarop haar ruiter haar duidelijk leiding gaf, haar duidelijk informatie gaf en gewoon vertelde wat ze van haar wilde. Sylvia bleek met haar paard een heel afwachtende en onzekere houding aan te nemen, gepaard gaand met angst dat ze geen controle zou hebben. Zij is in het dagelijks leven echter een vrouw die voor zichzelf opkomt en er echt staat als de situatie dat vereist, dus ze had al wat nodig was! In iedereen zit een goede leider en de paarden geven ons een goede reden om die te vinden en te ontwikkelen. We hebben oefeningen gedaan die Sylvia in staat stelden om die zelfverzekerder versie van zichzelf mee te nemen naar haar samenwerking met Goldie. Duidelijk in wat ze wil, duidelijk in woorden én duidelijk in haar houding.
Op het moment dat Sylvia inzag wie haar paard werkelijk was en we zonder paard hadden gewerkt aan duidelijk leiderschap, konden we met grote stappen en zonder stress het vertrouwen, de communicatie en ook het tempo snel uitbouwen. Toen Goldie eenmaal in de gaten kreeg dat Sylvia met helderheid haar kon vertellen ging er echt een knop om! Geen spoor meer van stress en verzet, een happy pony! Binnen enkele dagen gingen zij samen van totaal geblokkeerd naar joelend van plezier in rengalop door de bak!
Een laatste duwtje in de rug
Omdat we zo’n plezier aan dit traject hadden beleefd hebben we aan het eind van die week afgesproken dat Manfred en ik een paar weken later naar Sylvia toe zouden komen om met zijn drietjes een rit te maken in het Dwingelderveld. Stiekem hoopte ik dat dat genoeg “druk” zou geven om nu in haar eentje thuis ook door te zetten. Nou, geloof me, dat hadden ze gedaan!! We hebben een geweldig mooie rit gemaakt en laten we zeggen … die was niet voor beginners!
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Sylvia en Goldie: lessen uit een razendsnelle en blijvende transformatie” van Liesbeth Jorna en Sylvia Kamman op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP 1: In de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen leer je niet alleen biomechanisch correct trainen maar ontwikkel je ook om deze positieve Trainer’s Mindset!
TIP 2: In het Intuitive Leadership Retreat van 14-16 september 2024 (en voorjaar 2025 …) krijg je de inzichten en tools voor leiderschap over je eigen leven én leiderschap voor je paard, je werk, relaties met anderen en voor het waar maken van je dromen en je missie. Een baanbrekende ervaring voor zowel paardenmensen als managers, leraren, teamleiders, ondernemers, vaders en moeders.
Ademtaal spreken met je paard: puur natuur!
Ademtaal: de meest subtiele en natuurlijke "hulp" in grondwerk en rijden
Eén van de grootste uitdagingen waar je voor staat als ruiter is het steeds subtieler en onzichtbaarder maken van de hulpen. Niet alleen omdat dat er mooi uitziet maar vooral:
"Hoe subtieler en natuurlijker je hulpen,
hoe minder je je paard stoort
en hoe vrijer hij kan bewegen"
Wijze lessen van Mark Rashid over softness, meebewegen en ademhalen
Het is vele jaren geleden dat ik met Matador inschreef voor een clinic in Hamburg met Mark Rashid.
Op dat moment - kersvers net uit de dressuursport gestapt en op zoek naar hoe het anders kan - was dat op zijn zachtst gezegd een Life Changing experience!
Ik was de enige deelnemer met een "dressuurpaard", de enige die niet in een Western zadel reed, de enige "dressuurmiep" en er zaten meer dan 100 toeschouwers op de tribune. Ik hield mijn adem in want ik had letterlijk geen idee wat me te wachten stond. Zo'n moment waarop alleen pure nieuwsgierigheid je redding is :o)
Hij veranderde dat weekend mijn hele leven maar als ik het even beperk tot het rijden was het allerbelangrijkst wat ik van hem leerde de "softness" in mind&body, de beheersing van mijn ademhaling en de kunst van het meebewegen, zowel rond het paard als op het paard.
Die ademhaling, daarvan weet ik nu uit ervaring - met mezelf en met veel studenten - dat die vaak een prachtige sleutel is in de relatie en communicatie met je paard. Niet alleen op de grond maar ook ter vervanging van grotere hulpen in het zadel. Een prachtige kans dus om je rijden te verfijnen!
Ademtaal is puur natuur
Paarden zijn van nature heel gevoelig voor veranderingen in de ademhaling van hun soortgenoten. Daardoor kan je als ruiter of trainer ook heel goed met je paard communiceren door middel van je ademhaling. Als je controle hebt over je ademhaling kan je ademtaal spreken met je paard!
Die ademtaal kan je gebruiken voor het krijgen van meer harmonie en ritme, voor ontspanning of juist voor aanspanning. Zelfs letterlijk als hulp, soms hoorbaar voor je paard, soms alleen voelbaar.
Hoe adem jij?
Let eerst eens op hoe je gewoonlijk ademhaalt. Hoe oppervlakkig of diep haal je adem? Hoe snel of hoe langzaam? Hoe losjes of hoe strak?
Als je inademt beweegt dan alleen je borst of kan je ook dieper ademen, tot aan je middenrif, tot in je buik of vult je je longen zo diep en ontspannen dat ook je rug en "flanken" zich vullen rondom?
Om goed te kunnen communiceren met je ademhaling is het belangrijk om losjes, diep en ritmisch te leren ademhalen. Dat kan je leren door middel van allerlei oefeningen zoals je wel tegenkomt in bijvoorbeeld yoga, meditatie of martial arts zoals aikido.
Een simpele oefening is ook om je vingers op je borstbeen te leggen, je aandacht naar dat punt te brengen en dan daarnaartoe te ademen. Dan je handen op je middenrif (net onder je ribben), op je onderbuik, je rug of in je zij om te oefenen om daarnaartoe te ademen. Hoe je uitademt is ook belangrijk: adem rustig en diep uit vanaf die plek waar je hand ligt.
Het resultaat van een diepe kalme ademhaling is ontspanning van jezelf en je paard, soepeler meebewegen in je zit, beter voelen wat er in het paard onder je gebeurt, zachtere schouders, armen en handen en dus ook fijner teugelcontact. Je wordt vrijer en meer gebalanceerd in je lichaam en kan je ledematen onafhankelijk van elkaar bewegen.
Leuke tip: Zoek eerst een diepe rustige ritmische ademhaling en glimlach daarbij. Voelt goed he? Vervolgens trek je een ernstig gezicht met een frons op je voorhoofd. Kan je nu nog steeds zo fijn ademhalen? Waarschijnlijk niet! Hoe mooi is het dus om een glimlach op je gezicht te toveren voor jezelf en voor je paard!
Wat kan je allemaal zeggen met je ademhaling?
Ho! De handigste hulp die ik mijn paarden heb geleerd is dat ze afremmen of een overgang naar een lagere gang maken als ik mijn navel intrek en enigszins hoorbaar uitadem: “wwvvvv”. Het voelt alsof je vanuit je buik een ballon leeg laat lopen. Die hulp is niet alleen bij dressuur, maar ook bij grondwerk, springen en buitenrijden super handig en duidelijk voor je paard. Zo heb ik veel minder vaak mijn teugel nodig voor ophoudingen of remmen en het hele rijden voelt dan veel fijner.
In de film "Grondworkexercises for Riding with Lightness" hoor je mij dit ook doen bij het aan de hand lopen en stoppen met Jane.
Go! Voorwaarts, meer energie of meer impuls of een overgang naar een hogere gang. Hoe? Adem in en adem dan uit met duidelijke intentie voorwaarts in de bewegingsrichting. Ik zeg het soms letterlijk, bijvoorbeeld als Jane even twijfelt tijdens een buitenrit: Go!
Relax! Voor het overbrengen van ontspanning terwijl je paard beweegt. Hoe? Door een diepere en langzamer ademhaling. Door vanuit je buik dieper uit te ademen en je spieren te ontspannen en je uitademing iets langer te laten voortduren.
Handige tip: Gaat het vooral erom zelf te ontspannen dan kan je gaan "passen tellen". Tel eens terwijl je rondstapt hoeveel passen jouw uitademing duurt. Is het bijvoorbeeld 3 passen? Probeer daar dan eens 4, 5 of 6 van te maken door rustiger, geleidelijker en dieper uit te ademen. Een vergeet niet: een glimlach op je gezicht of praten tegen je paard helpen ook om beter te ademen.
Game over! Om je paard te vertellen dat de oefening geheel ten einde is adem je hoorbaar diep uit vanuit je buik, rug en flanken. Pfffffffff. Of zucht. Zo weet je paard dat hij niets meer hoeft te doen en klaar is met de oefening. Dat hij mag stoppen en ontspannen.
Ritme en sprong in de galop! Een echte eye opener was voor mij en Matador hoe het aanpassen van je ademhaling aan het ritme van de galop die galop enorm kan verbeteren: meer sprong en meer ontspanning. Nu is het niet voor iedereen te doen om in- en uit te ademen in één galopsprong zoal.s je paard ook doet maar je kan bijvoorbeeld beginnen met twee galopsprongen inademen en twee galopsprongen uitademen. In in - uit uit.
Kortom er is een wereld te winnen in de communicatie met je paard door gebruik van je Ademtaal!
Happy Breathing!
Liesbeth Jorna
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Ademtaal spreken met je paard: puur natuur!” van Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP: In de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen leer je deze oefeningen ook in de praktijk!
Does your horse give you permission for mounting? 5 Tips to make mounting easy
Mounting is one of the top 10 issues between horse and rider!
Do you recognise yourself in one of these cartoons?
- Your horse moves away or runs backwards as soon as you try to put your foot in the stirrup
- You hardly even sit, with one foot still searching for the stirrup, and your horse is already leaving
- Your horse does not want to stand still at the mounting block ... you move the block ... horse moves away ... you follow with the block ... as soon as you put it in position ... your horse moves out of position ... repeat ... repeat
- Your horse does stand still at the mounting block ... but a bit too close ... and pushes you over
- Your horse needs to be held in place by a helper. Without help you cannot get into the saddle
- Your horse does not even want to enter the arena, let alone allow you to get on
- Your horse stands like a statue while you are mounting but explodes as soon as you ask him to move
The message of all these horses is the same: “I don't want you on my back”
At the end of the day all these behaviour have one origin: your horse would rather not let you mount. He gives a clear "red light". The reasons can be diverse: pain, discomfort, fear, lack of trust or understanding, he has bad expectations of the ride or - this is often the case - unconciously taught behaviour! Sometimes this pattern gradually develops when small signals of the horse are being ignored, disregarded and overruled. Often we can only point out a moment in time when it really escalated and both horse and rider lost confidence.
“You never get a second chance for a first impression”
One of the most common causes of mounting issues is the way the horse was started under saddle. The procedure may have been to quick for him to mentally keep up. He may have been being lunged, chased forward, somebody forced him to stand still while another person got into the saddle and the one in the saddle has a great skill of sitting out every move the horse makes. When you look at this procedure from the horse's point of view of course you don't want to have to endure this. You would not understand, feel afraid and your selfconfidence would be broken. Not a very good foundation to build on.
I meet many horses that lost their trust and selfconfidence exactly in this most vulnerable time of their life. They had to do things they did not understand and it made them afraid. Their body may carry a rider but their mind is blown. This first impression, for which he never gets a second chance, influences a young horse for a long time. Sometimes the consequences even show up much later in life, when they reach a point that they really cannot cope with the pressure anymore. But the good news is: You can change how he feels about mounting!
Submission is not enough
For the partnership with your horse and for your own safety it is crucial that your horse can stand calmly and wait for you to get on. Submission is not enough! Way more important is that your horse really welcomes you on his back. That he trusts you and that he knows that you are not going to force him over his mental, emotional or physical thresholds. You'll want him to give you permission to mount: a green light!
5 TIPS to get a green light for mounting
Take your time to make the mounting procedure something valuable and positive. A good start of the ride. He will benefit from that his whole life! He will keep himself and his riders out of trouble. The tips below will help you create a safe and willing horse.
1. OBSERVE AND FEEL: WHAT DOES YOUR HORSE TELL YOU?
Red, yellow or green light? Here are some signs to look for:
- Tension: Do his muscles feel soft? Does he relax and lower his neck?
- Breathing: Does he breath calm and deep?
- Legs: Can he stand still on a loose rein? If not, where does he want to go?
- His facial expression: Does he have soft blinking eyes, soft ears, loose jaws and mouth?
- Use your eyes and intuition: Is his mind with you? Positive or negative? Or is he "frozen" and introverted? Especially the horses that stand like a statue should ring your alarmbells. These are the ones that can explode when he reaches the limit of what he can deal with. Standing still is not always a green light!
2. KEEP IN MIND HOW IT FEELS TO THE HORSE
Imagine that your rider wants to sit on your back. When she bumps her feet against your bones, pinches you or pulls you out of balance, you will not like the experience. Neither will you like it when she is not connecting with you. It really does not take any extra time to pay attention to seemingly little details like that but it makes all the difference to your horse:
- Tightening the girth: do this one hole at a time and from both sides
- Balance: check his balance before you mount so it's easy for him to stand still. A practical tip: Grab the front of your saddle and pull and push so your horse has to brace himself a bit and maybe adjust his feet. If he is already standing unbalanced chances are he may have to move his feet while you are mounting.
- When he walkes away as soon as you are in the saddle: stay relaxed and bend him with one rein until he stops moving his feet, then reward.
- Pinching his belly or elbows with your toe: if you cannot seem to avoid pinching then pinch the girth instead.
- Supple and light: jump up high enough so you don't have to pull yourself up a lot. Improve your own suppleness and fitness if necessary.
- Leg over: make sure to lift your leg high enough so you don't kick his hindquarters.
- Thank him for allowing you to mount before you ask him to move!
3. BUILD SOME CREDIT
Please accept your horse's reactions as honest feedback. Help him and build some credit. Did he give you a green light for the first time? Then say "thank you" and step down again ... or do not even mount at all!
If mounting really is an issue, then it's a great idea to only focus on mounting for a few days. Spend time on making mounting a positive experience: relax, help him feel good, reward a lot, prepare well, get into the saddle, just walk around a bit and get off again and just chill together for a while at the mounting block. If you immediately set him to work when he only just gave you yellow light to mount, you'll cause him to say NO again the next day. It is better to give him a good reason to give you green lights, by making the whole riding session a good experience.
4. TEACH HIM TO "PARK" FOR MOUNTING ANYWHERE !!
All our horses have learned to turn towards us and position themselves so we can easily mount. This can be at a mounting block, a gate, a tree, the ramp of a trailer. Very convenient for us and for them too.
You can teach your horse to park for mounting too. Either by inviting him to turn towards a target using clickertraining principles, or by using pressure by swinging the string of your horsemanshipstick over to touch his hindquarters on the other side. Make sure to reward the slightest try in the right direction! That may be just a weightshift or one step in the beginning. From there you can step by step build up to just lifting your hand and he parks in hindquarters right under your hand. Touching your hand on his butt is a clear target. If you can easily touch him there he will probably stand in a good position to mount. So I touch and reward, touch and reward to build that pattern. Building this pattern takes a bit of time and patience and maybe persistance but it will give you both a lifetime of easy mounting.
5. THE FINAL CHECK: CAN HE STAND STILL WHILE YOU MOUNT WITH A COMPLETELY LOOSE REIN?
When you can completely drop the reins you can be sure he gives you a real green light. He does not feel the need to move away and is really relaxed. Once you are seated make it a habit to wait for a moment before you ask him to move. Just let him stand relaxed for a while. To stimulate this and to confirm your connection you can give him a treat from the saddle or pet him.
“Your horse giving permission to mount is a natural result of partnership
and of your horse wanting to be with you”
~ Karen Rohlf ~
P.S.
If you want to use this article or parts of the article please remember to mention the source like this: "source: Liesbeth Jorna - Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
More articles and trainingtips: Go to "Free Stuff" on the website
Teugelloos Rijden: voor de kick en voor een boost van je rijvaardigheid
“Ride naturally – heart to heart, mind to mind, body to body”
Durf jij je teugels los te laten in stap, draf en galop? Kan je remmen en sturen zonder teugels of neckrope? Kan je via je intentie, zit en benen zo goed met je paard communiceren dat je met een heel stil en licht teugelcontact kunt rijden?
Hier word je echt een betere ruiter van!
Het rijden zonder teugels heeft voor mij veel meer opgeleverd dan ik ooit voor mogelijk had gehouden! Niet alleen het plezier en de kick maar vooral de veel subtielere communicatie door middel van hulpen die moeder natuur ons gegeven heeft. Daarnaast ook veel meer harmonie, balans en gedragenheid, veel meer ‘schwung’, veel meer tempocontrole en bovendien veel lichter in de hand als je wél met teugels rijdt.
Mijn mooiste galopwissels in pirouettes met Ivo waren zonder hoofdstel! Om maar niet te spreken van de kick die het geeft om zonder hoofdstel te springen :o). Ik vind het teugelloos rijden nu zo belangrijk dat ik het met al mijn paarden doe!
Hoe minder je je handen nodig hebt, hoe beter!
We nemen even een kijkje in het paard. De tong is verbonden aan het tongbeen. Het tongbeen en de kaken van je paard zijn door spierketens verbonden aan schouderblad, bovenarm en borstbeen. Elke belemmering van tong en kaken van je paard heeft via deze spierverbindingen direct invloed op de bewegingsvrijheid van de voorbenen. En daar houdt het niet op omdat via spier- en bindweefselketens de voorhand met de romp en achterhand is verbonden.
Zonder teugels rijden verbetert zo ongeveer alles!
Wij mensen (jaaaaa, ik ook!) hebben nu eenmaal een sterke behoefte aan een gevoel van controle. Zodra we iets in handen hebben – of dat teugels zijn of een neckrope maakt niet uit - gaan onze handen en armen al snel van alles doen: controle uitoefenen en ‘hulpen’ geven. Dit is ook de reden waarom ik bij teugelloos rijden doorgaans ook geen neckrope gebruik.
Op het moment dat we iets in handen hebben vergeten we vaak alle andere manieren waarop we met het paard kunnen communiceren: de mind to mind, heart to heart, body to body connectie. Hoe meer je kan communiceren door middel van lichaamstaal hoe minder je de teugels of neckrope nodig hebt, hoe stiller en intiemer de verbinding en hoe groter de harmonie.
Teugelloos rijden voor de kick, voor vrijheid en verbinding
Toen ik eenmaal het communiceren zonder teugels voor elkaar had gaf dat zo’n gevoel van balans, vrijheid en verbinding, dat ik het niet meer kon laten! Het is zo’n fijn gevoel als je paard je zo goed begrijpt en als je zo samen met je paard kan bewegen! En het is zo leuk om jezelf en je paard dan uit te dagen met allerlei oefeningen, obstakeltraining, sprongetjes en nog veel meer!
Maar hoe communiceer je dan wel?
Om je lichaamstaal zo gericht te kunnen gebruiken is wel wat oefening vereist. Oefeningen waarmee je je lichaamsbewustzijn, coördinatie en precisie ontwikkelt. Teugelloos rijden boost je rijvaardigheid! Daarbij moet je denken aan heel bewust gebruik van …
- Energie
- Focus en intentie
- Ademhaling
- Balans
- Houding en zit
- Benen
- Eventueel twee korte sticks of stijve zweepjes
Als je wil dat je paard er iets van begrijpt is niet alleen het geven van de duidelijke hulpen belangrijk. Ook het stil zijn – “actief neutraal” – is een kunst. Als er teveel “ruis op de lijn” is dat zal je paard namelijk de subtielere hulpen niet meer opmerken. Systematische oefening met je paard zorgt ervoor dat hij leert wat elke afzonderlijke hulp precies betekent.
Eén van de mooiste ervaringen is waneer je opmerkt dat je paard echt 100% op je gaat letten. Ik denk dan wel eens “NOW we’re talking!”.
Een veilige start
De basis voor de communicatie wordt gelegd in grondwerk. Als paard en ruiter namelijk de belangrijkste basisbewegingen al beheersen is het daarna vanuit het zadel veel gemakkelijker.
Natuurlijk is het vervolgens niet slim om je teugels er zomaar ineens af te doen en dan een schietgebedje te doen in de hoop dat alles goed komt. Het beste hang je de teugel bijvoorbeeld in een karabijnhaakje aan je zadel. Dan kan je de teugel echt loslaten en pak je hem alleen op als het echt (écht!) niet anders lukt.
Als je aanvoelt dat het vertrouwen en de communicatie tussen jou en je paard helder genoeg is - door een systematische opbouw van oefeningen - dán is het tijd om de teugels of het hele hoofdstel echt eraf te doen. Je zal merken dat dat toch even gek aanvoelt of een beetje spanning in je teweeg brengt maar als het éénmaal gaat, dan geeft dat zo’n gevoel van vrijheid en samenzijn tegelijk!
Behalve de kick nog veel meer winst. Enkele voorbeelden.
(Ik hanteer een systematische opbouw voor teugelloos rijden zodat we succes op succes kans stapelen. Dit is dus geen ‘handleiding’.)
De handigste hulp die ik mijn paarden heb geleerd is dat ze afremmen of een overgang naar een lagere gang maken als ik mijn navel intrek en enigszins hoorbaar uitadem: “wwvvvv”. Dat is niet alleen bij dressuur, maar ook bij springen en buitenrijden super handig.
Natuurlijk is het ook erg nuttig om te leren sturen zonder gebruik van je teugels zodat je rechte lijnen, hoeken en wendingen kunt rijden op je intentie, zit en beenhulpen.
Wil je je paard goed in balans brengen, zodat hij “rechtgericht” of in “vertikale balans” loopt, dan is een precieze communicatie met je zit en/of benen over de positie van de schouders enorm waardevol.
Meer informatie of leren hoe je dit in de praktijk brengt?
Ook tijdens de 5 Day Intensives of een apart georganiseerde clinic kan je Teugelloos Rijden leren.
Bekijk ook eens de video “Meer met minder, naar spoorloos, bitloos en onbeteugeld’.
Intention first
Intention First!
Do you want lightness in your riding?
Do you think that the further you develop in dressage or horsemanship, the lighter your aids and the more subtle your communication should become?
The lightest and most natural aid for your horse is your Intention.
To develop lightness and softness you can start with “radiating” your intention first, before you put on any physical aids or tools.
What is Intention?
Intention starts with having a clear mental picture of what you want your horse to do. Then you can transform that picture into Energy being sent in a specific Direction, to make it happen.
In short: Intention = Energy + Direction (I = E + D)
This Energy comes from your core and from your heart and should be based on that clear picture of the movement you would like your horse to make.
The Direction is where you want your horse to go. It comes with Focus and the Position of your body.
Energy and movement
Energy is not the same as movement.
You can radiate very high energy almost without moving, by example when sending your horse backwards away from you. A sharp eye and/or a lifting of your chest may already be enough.
The opposite - radiating total softness while moving a lot - is a very helpful skill when training unconfident or sensitive horses.
Energy can also go in both directions: you can send it away from you or draw it towards you. How we can use our energy to send a horse forward or away is very common, but you can even invite your horse to run to you by energetically drawing your horse towards you.
Horses read intention by nature
Remember that horses by nature read your intention in very much detail! As prey animals and herd animals their lives depend on this. Sometimes just a slight turning of your body or a minimal shift in your focus or even in your mind can make all the difference for your horse. I notice that a picture or thought that comes to mind, and which translates into an intention, often gives enough clarity without him feeling forced.
On the other hand … they read the lack of intention just as well! No intention means: no relevant information. In that case most horses choose to do what makes them feel the most comfortable. This is good to know, because his intentions may sometimes not be exactly your idea ;o) but also notice how you can offer your horse moments of relaxation this way.
Switching on your “intention button”
If you want to use the power of intention but it does not come naturally (yet) the first step is to become aware that you have the choice to switch it on and off.
A little story to illustrate this …
I remember I went shopping with my daughter Mandy on a busy Saturday afternoon. She must have been around 10 or 11 years old then, quite thin and not very tall. There were lots of people in the shopping street and Mandy complained to me about people bumping into her all the time. We knew there was a bakery at the end of the street, a few hundred meters ahead of us. So I said to her: “Remember the bakery over there on the corner (where they sell that super icecream …)? Just point your eyes ever there as if you can already see it clearly and send your feet over there in a straight line as if nobody else was in the street. Don’t look at the people, look at the bakery.” She did exactly that: she pictured the bakery and where it was, she focused and stepped forward energetically but relaxed. We got to the ice cream without anyone bumping into her anymore!
A simple example when riding: From a halt at A I want my horse go to C in an active trot.
I picture the trot; how it feels, the tempo, the line of travel and how we arrive at C. You could say: “I picture the speed, direction and destination”.
Then I use my intention first to find the active trot (using my other aids if intention only was not enough) and I send that energy in the direction of C by focussing on C and turning my body towards C too.
Intention First!
So … using your intention first - before using physical actions and aids - can save you from pushing and pulling and using your tools a lot.
You CAN switch it on and off on purpose and the more you use it the more your horse will respond to it. He’ll start to notice when you have a clear intention and he’ll start to understand that everything you do with intention is meaningful.
I hope your intention helps you and your horse find the lightness you dream of!
L*
P.S.
There is a very effective exercise that teaches you how to develop a clear focus and intention AND that helps your horse get sensitized to your bodylanguage and more balanced on straight lines: "The Corner Game".
I made a special 2 part Video/Audiotraining about this. You can find it here: Videotraining "Riding Balanced Corners" At the price of only €27,50 it make a huge and permanent difference for horses and riders on every level.
Gedachten over verzameling, aanleuning en neusriemen
Naar aanleiding van een paar dagen jureren in het ZZ-licht..
Principe: De kwaliteit van de aanleuning is het resultaat van wat er in het lichaam én in het hoofd van je paard gebeurt.
Verzameling en aanleuning
Een soepele aanleuning en lichtheid in de voorhand zijn mogelijk als je paard zelf zijn balans en houding in de verzameling kan bewaren: eigen balans, eigen houding en op zijn eigen vier benen. Naarmate zijn vertrouwen, begrip voor je hulpen en atletisch vermogen toenemen kan hij zichzelf meer en langer verzamelen zonder zijn balans te verliezen en blijft hij daar ook ontspannen bij.
Die eigen balans, lichtheid en losgelatenheid kun je niet bereiken door het afdwingen van een opgerichte houding of het aansnoeren van de neusriem zodat je paard je hand niet kan ontwijken. In dressuurwedstrijden zien we echter telkens weer ruiters die dat proberen. Komt de verzameling (nog) niet vanuit het paard zelf, dan verliest hij zijn balans en daarmee ook zijn ontspanning, losheid en lichtheid ... en niet te vergeten: zijn plezier! Stel je maar eens voor hoe het voelt als je gedwongen wordt om met een ambitieuze stijve hark te dansen als je zelf de danspassen nog niet beheerst. Het resulteert in een strakke aanleuning of het open willen sperren van de mond (ook te zien aan opgetrokken lippen of uitgestoken tong) en leidt uiteindelijk vaak tot verzet of zelfs blessures. Dingen die je als jury regelmatig tegenkomt en niet kunt negeren!
Neusriemen
Ik heb al jaren geleden bij bijscholing voor Z juryleden gevraagd wat nu een "te strakke neusriem" is, want dat staat officieel als wreedheid te boek. Daar kwam een duidelijk antwoord op: er is geen norm!
In januari 2012 hebben diverse maatschappelijke en wetenschappelijke groepen, waaronder de ISES (International Society for Equitation Science) en Australia’s Veterinary Institute for Animal Ethics, een voorstel gedaan aan de FEI om een eenvoudig meetinstrumentje te introduceren om vast te stellen of neusriemen niet te strak zijn aangehaald. Gek genoeg heeft de FEI, ondanks steeds groeiende druk van publiek en wetenschap, nog niet gereageerd...
Alhoewel er dus geen norm is, is er wel een waarheid: als een paard de gelegenheid krijgt laat hij ons zelf zien wanneer we goed rijden. Hij kan ons laten zien wanneer het nog niet goed voelt: hij spert zijn mond open, rommelt met zijn tong, knarst, rent er tegenin of rolt zijn hals op om de druk ontwijken. Als het goed voelt is zijn mond ontspannen dicht en hij kauwt, slikt en likt. Dat zijn natuurlijke uitingen van ontspanning die moeilijk gaan met op elkaar gebonden kaken. Probeer dat zelf maar eens met je kaken op elkaar geklemd terwijl je aan het sporten bent.
Positief trainen
Als ruiter en trainer moet je signalen in de aanleuning dus serieus nemen, zowel het goede als het slechte. Denk niet te gauw "dat doet hij nou eenmaal" als hij iets doet met zijn mond of tong. Denk niet dat rijden met stang en trens meer punten oplevert (die vraag krijg ik ook wel eens van een ruiter).
Geef je paard gelegenheid om zijn kaken te ontspannen, te likken, slikken en kauwen, of de mond te openen als de druk te hoog wordt, door gebruik te maken een losse neusriem of helemaal geen neusriem. Wat je ziet of voelt in je handen is waardevolle informatie van je paard, die richting kan geven aan je training. Hij spreekt namelijk altijd de waarheid. Het is de beste feed-‐back die je kan wensen. Je paard is je belangrijkste jury en instructeur!
En als het om verzameling gaat: geef je paard gelegenheid om zich hierin geleidelijk te ontwikkelen. Eis niet van je paard om verzameling lang vol te houden als je aan de aanleuning merkt dat hij je dat nog niet geven kan of geven wil. In de training betekent het dat je soms een stap terug moet doen: korter, eenvoudiger oefeningen, elke goede poging echt belonen en ontspannen tussendoor. Geeft je paard groen licht? Begrijpt hij je, verzamelt hij zich zelf en is zijn mond ontspannen? Dan kun je de grenzen steeds een stukje gaan verleggen. Een paar passen langer volhouden, meer oefeningen achter elkaar, met meer verzameling of meer schwung.
Door zo te trainen, met een open hart voor wat je paard je vertelt, kom je sneller vooruit en heb je samen meer plezier. Dan voelt het voor je paard alsof het dansen onder jouw zachte maar zekere leiding een feestje wordt. En je gevoel bedriegt je nooit: echte verzameling voelt goed!
10 Manieren om "Dankjewel!" te zeggen
Je paard heeft er nooit om gevraagd om te werken in onze mensenwereld. Hij heeft geen idee waarom hij allerlei speciale bewegingen moet maken in een rijbaan die nergens heen gaat. Lintjes en bewondering van je supporters of concurrenten gaan volledig langs hem heen… tot je hem jouw waardering voor zijn inzet laat blijken.
Maken dat hij iets doet is niet moeilijk, maken dat hij het WIL doen is de kunst
Ruiters zijn vaak ambitieuze wezens. Als iets smaakt naar meer willen ze ook meer, langer, groter, vaker. Het liefst direct. Herkenbaar? Neem jij wel eens de spreekwoordelijke hele hand als je je paard je een pink geeft? Eerlijk… ik heb me daar ook vaak schuldig aan gemaakt. Maar wat ik er van geleerd heb is dit: maken dat hij iets doet is niet zo moeilijk, maar maken dat hij het wil doen is de kunst.
Een paard dat veel beloond wordt leert sneller en presteert beter
Goede ruiters tonen hun dankbaarheid voor de inzet van hun paard en kunnen daardoor veel meer bereiken. Een paard dat begrijpt wat de bedoeling is en graag zijn best voor je doet is immers veel gemakkelijker te rijden dan een paard dat zich verveeld, onderdrukt, onzeker, ongewaardeerd of gemanipuleerd voelt. En een paard dat bij de eerste, nog onvolmaakte pogingen voor een nieuwe oefening geforceerd of gedrilld wordt, zal ontmoedigd worden om zich meer in te zetten. Waardering echter geeft je paard vleugels!
“Horses run faster and jump higher out of heart desire”
Pat Parelli
Houd jezelf niet voor de gek!
Je paard voelt feilloos aan hoe je je voelt tijdens de rit. Ze lezen je gedachten, je energie en je lichaamstaal. Ze voelen het verschil tussen frustratie, ongeduld of angst versus ontspanning, vergevingsgezind en blijheid.
Als kuddedieren zoeken paarden ook van nature naar harmonie en samenwerking. Veruit de meeste paarden willen graag begrijpen wat je van ze wil. Bedenk dus dat het de moeite loont om om ze daarbij te helpen, want train je alleen zijn lichaam dan laat je veel potentie onbenut.
10 Manieren om “Dankjewel!” te zeggen
- Denk het! >>Je paard voelt het als je dankjewel denkt. Hij ervaart de ontspanning die daarmee gepaard gaat en dat voelt goed.
- Zeg het! >> Zeg “goed zo”, “yes!”, “good boy” of wat dan ook bij jou past. Zelfs als je dat zachtjes doet zie je vaak even zijn oor jouw richting op gaan. Voor een extra goede prestatie mag je ook best enthousiast zijn. Je paard voelt dat ongetwijfeld aan en dat enthousiasme kan aanstekelijk werken.
- Aai of krabbel In plaats van harde klappen op zijn hals, geef liever een aai of krabbeltje. Let erop dat je door deze beweging niet je balans verandert, want daarmee dien je je paard natuurlijk niet.
- Leg even een hand tegen zijn huid Simpel even contact maken geeft je de mogelijkheid om je paard wat extra zekerheid te geven. Natuurlijk volg je daarbij zijn beweging en zijn ritme.
- “Macrorelease” Een “release” is het wegnemen van druk of hulpen. Een “macrorelease” is een grote en duidelijke dankjewel. Voorbeelden: na een oefening even vrij voorwaarts, halsstrekken of een rustpauze (“game over”). Je kan ook direct afstappen natuurlijk. Dat zal hij zeker onthouden.
- “Microrelease” Als je de oefening niet wilt onderbreken maar toch dankjewel wil zeggen kun je dat doen door even luchtiger te zijn in je hand en zit, of door even een paar passen de oefening iets makkelijker te maken. Het “überstreichen” dat nu in de dressuurproeven is opgenomen, is hier ook een voorbeeld van.
- Onbedoelde initiatieven waarderen Als je paard zich echt inzet zal hij ook wel eens iets aanbieden wat je (nog) niet gevraagd hebt. Bijvoorbeeld hij springt in de verkeerde galop aan of geeft je een vliegende wissel als je contragalop bedoelt. Straf dit niet af, maar neem het aanbod aan, maak er iets moois van en bedank hem. Zo ontvang je soms onverwacht briljante dingen.
- Spelen Heb je een extravert paard dat graag speelt? Dan kun je hem belonen met bijvoorbeeld even wat sprongetjes, schoppen tegen een bal, ergens op staan of andere aangeleerde spelletjes.
- Snoepjes of grazen Voedselbeloningen kunnen wonderen doen… maar zijn nooit gratis! Je paard moet er wel wat voor doen. Ook is belangrijk dat je je paard leert om beleefd te blijven. Gaat je paard moeilijk achterwaarts? Beloon hem dan eens wat vaker na een paar mooie passen. Je zal zien dat hij al snel soepeler achterwaarts gaat. Stop dus wat brokjes of een wortel in je zak (telkens kleine stukjes afbijten), of als je op gras rijdt, laat hem eventjes grazen.
- Rust Hoe meer je paard ontspanning of stilstaan waardeert hoe beter je rustpauzes kunt gebruiken als beloning. Sta gewoon even stil en laat hem (en jezelf) nog even nagenieten van het goede moment. Heb je een “lui” paard? Dan is dit de beloning die hij het meeste waardeert. Heb je een stressgevoelig paard? Dan geeft dit hem te tijd om het even te laten bezinken.
In elk geval: kies een manier die je paard ook echt waardeert want dat is niet voor alle paarden hetzelfde. Hoe meer je de inzet van je paard beloont, hoe meer hij je zal willen geven. Zo kom je in een opwaartse spiraal van rijden met minder moeite en meer prestatie en plezier.
Dank je wel… voor het lezen!
Geeft jouw paard écht groen licht voor opstijgen? 5 Tips voor opstijgen met gemak
Opstijgen staat in de top 10 van “paardenproblemen”!
Herken je jezelf in één van deze cartoons?
- Je paard loopt weg of vliegt achteruit zodra je je voet in de beugel wil zetten.
- Je zit nog maar amper, met maar één voet in de beugel, en je paard is al vertrokken.
- Je paard wil niet bij het opstapje stilstaan … jij met je krukje achter je paard aan … zodra je het neerzet vertrekt hij weer … jij verzet je krukje … en net als je daar op stapt vertrekt hij weer … …
- Je paard wil wel bij het opstapje staan … maar een beetje te close … en duwt jou ondersteboven.
- Je paard moet vastgehouden worden want anders kom je er niet op.
- Je paard wil niet eens de rijbaan in, laat staan dat je erop komt.
- Je paard ondergaat het opstijgen schijnbaar gelaten maar ontploft daarna.
De boodschap van al deze paarden is gelijk: “Ik wil niet dat je opstapt”
Eigenlijk is alles terug te voeren op één oorzaak: je paard wil liever niet dat je op zijn rug gaat zitten. Je paard geeft “rood licht”. De oorzaken zijn divers: pijn, ongemak, angst, onzekerheid, wantrouwen, onbegrip, verveling en zeker niet te vergeten: onbedoeld aangeleerd gedrag! Soms ontstaat het sluipend omdat kleine signalen over het hoofd worden gezien. Dikwijls is er een duidelijk voorval aan te wijzen waarbij het mis is gegaan en het wederzijds vertrouwen een deuk heeft opgelopen.
“You never get a second chance for a first impression”
Vaak is het probleem terug te voeren naar hoe een paard zadelmak is gemaakt. Met name in die gevallen waar het voor het paard iets te snel is gegaan. Hij is gelongeerd, er heeft al iemand overheen gehangen terwijl hij wordt vastgehouden en er gaat een ervaren ruiter op die goed boven kan blijven als het gek gaat. Vanuit het paard gedacht wil je die situatie natuurlijk helemaal niet meemaken. Onbegrip, onzekerheid en angst zijn een slecht fundament om op te bouwen.
Er zijn veel paarden waarbij juist deze fase waar, het grootste vertrouwen voor nodig is en waar ze het kwetsbaarst zijn, een periode is geweest waar hun vertrouwen geschonden is en ze tegen hun wil van alles moesten ondergaan dat ze niet begrepen. Die eerste indruk, waarvoor je nooit een tweede tweede kans krijgt, achtervolgt zo’n paard vaak voor lange tijd en soms komen de gevolgen daarvan pas veel later te voorschijn. Het goede nieuws is: je kan het veranderen!
Gehoorzaamheid is niet genoeg
Voor de partnerschap met je paard én voor je eigen veiligheid is het van belang dat je paard rustig en kalm kan stilstaan en wachten. Gehoorzaamheid is niet genoeg. Wat veel belangrijker is, is dat jouw paard het écht oké vindt. Dat er een connectie is en dat hij je graag op wil laten stijgen. Dat hij je volledig vertrouwt en dat hij weet dat hij geen enge of vervelende dingen moet gaan doen. Dat hij je als het ware toestemming geeft om op te stijgen: groen licht!
5 TIPS om groen licht te krijgen voor opstijgen
Neem de tijd om een stap terug te doen en van opstijgen een een moment te maken dat een goed band smeedt. Daar hebben jij en je paard een leven lang plezier van. Onderstaande tips gaan je helpen!
1. OBSERVEER EN VOEL: WAT VERTELT JE PAARD JOU?
Rood, oranje of groen licht? Je kan het herkennen aan bijvoorbeeld:
- Spierspanning: voelt hij zacht aan, is zijn hals laag?
- Ademhaling: is deze kalm en diep?
- Benen: kan hij ze stilhouden, welke kant wil hij op?
- Gelaatsuitdrukking: ontspannen ogen, oren, kaken en mond?
- Is zijn aandacht bij jou? Positief of negatief? Of is hij “bevroren”, naar binnen gekeerd? Vooral dat laatste is een valkuil want het is vaak een voorbode van een grote reactie. Stilstaan is niet altijd een groen licht!
2. STIJG OP MET AANDACHT EN GEVOEL VOOR JE PAARD
Stel je voor dat iemand op jouw rug gaat zitten. Als diegene botst tegen een botje, ergens hard duwt of trekt of je uit balans brengt, dan is dat geen prettige ervaring. Als ze hun aandacht niet bij jou hebben evenmin. Deze kleine dingen kosten helemaal geen tijd maar maken een groot verschil voor je paard:
- Aansingelen: liefst stap voor stap en van beide kanten.
- Balans: let even op of hij stevig staat.
- Pak de voorboom van je zadel en probeer je paard uit balans te krijgen door heen en weer te bewegen. Hierdoor zal je paard zijn voeten stevig onder zijn lichaam plaatsen waardoor hij niet uit balans raakt als je erop klimt.
- Weglopen: als je paard gaat lopen, blijf relaxed en buig hem met één teugel tot hij weer ontspannen stilstaat en beloon.
- Priktenen: als je teen tegen hem aan komt, liever tegen de singel dan in zijn buik.
- Soepel en licht: veer zelf goed op zodat je soepel en licht op kan stijgen. Werk aan je eigen fitness indien nodig.
- Been erover: voorkom het aantikken van de billen van je paard.
- Bedank hem even als je erop zit!
3. BOUW KREDIET OP
Neem de mening van je paard serieus. Help hem en bouw krediet op. Krijg je groen licht? Zeg dan eens “dankjewel” en stap weer af … of stap zelfs niet eens op! Als opstijgen echt een issue is, dan loont het de moeite om je training een paar keer alleen daarop te richten en hooguit wat ontspannen rond te rijden tussendoor. Gretig zijn, gelijk een uur hard gaan trainen als hij eindelijk toestemming gaf, kan ervoor zorgen dat hij morgen het spel niet meer mee wil spelen. Zorg dus dat hij reden heeft om de volgende keer weer met plezier in te parkeren naast jouw krukje. Omdat hij die vorige keer een fijne ervaring vond.
4. LEER JE PAARD “INPARKEREN” !!
Wij hebben al onze paarden geleerd om naar ons toe te draaien en zich zo te positioneren dat we zo op kunnen stappen. Of we op een krukje of boomstronk staan of op een hek zitten maakt geen verschil. Het gaat erom dat het paard zich naast jou inparkeert want je wil overal op kunnen stappen.
Inparkeren kun je met een beetje geduld en veel belonen elk paard leren. Voorwaarde is dat je paard geleerd heeft om niet bang te zijn voor de stick of zweep. In het begin tik ik met een opgeheven horsemanship stick of zweep rustig de andere kant van het paard aan totdat hij ietsje naar me toe draait. Zelfs de kleinste beweging in de goede richting beloon ik direct. Dat bouw ik uit totdat hij vloeiend onder mijn opgeheven hand inparkeert. Als je hier even moeite voor doet kost het een paar sessies en daar heb je dan een leven lang plezier van.
5. DE FINALE CHECK: OPSTAPPEN EN STIL BLIJVEN STAAN MET EEN DOORHANGENDE TEUGEL
Pas als je de teugel geheel door kunt laten hangen weet je zeker dat hij echt groen licht geeft. Hij heeft niet de behoefte om weg te lopen en is echt ontspannen. Maak er zoveel mogelijk gewoonte van om niet gelijk weg te rijden en even met doorhangende teugel te blijven staan. Om dit te stimuleren en om jullie connectie te bevestigen kan je eventueel vanuit het zadel even belonen met wat lekkers of een aai over zijn hoofd.
“Your horse giving permission to mount is a natural result of partnership and of your horse wanting to be with you”
Karen Rohlf
P.S.
Als je dit artikel of delen ervan wil gebruiken denk er dan de bron te vermelden: "bron: Liesbeth Jorna - Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
Meer artikelen en trainingtips: ga naar FREE STUFF op de website
Sport & Horsemanship United, onlosmakelijk verbonden
Introductie
Liesbeth Jorna, eigenaar en instructeur van Sport & Horsemanship United, is Licensed Dressage Naturally Instructor, ORUN instructrice, (voormalig) ZZ-licht jury en heeft zich gespecialiseerd in de integratie van natural horsemanship, positieve bekrachtiging en rijkunst. In haar werkwijze combineert zij het beste van deze werelden en zij doet dat met veel respect en liefde voor zowel het paard als de ruiter. Zij streeft ernaar sportruiters meer gebruik te laten maken van de werkwijzen van natural horsemanship en van recreatie- en horsemanshipruiters de rijvaardigheid te vergroten. Met als doel de paarden gymnastisch optimaal te ontwikkelen terwijl tegelijk de band tussen ruiter en paard groeit. Een interessante uitdaging waarin zij ruiters en paarden uit allerlei disciplines ontmoet die een bron zijn van inspiratie.
Partnerschap, harmonie en bewegingsvrijheid
Sport & Horsemanship United gaat over training van het paard én over ontwikkeling van de ruiter. Fysieke, mentale en emotionele ontwikkeling van ruiter en paard zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Partnerschap en atletische ontwikkeling gaan hand in hand. Hoe beter de relatie tussen ruiter en paard, hoe fijner en succesvoller de training verloopt.
Om je paard als rijpaard fysiek gezond te houden moet hij - net als wij - naar de "sportschool". En iedereen weet wel: op het moment dat je sport valt het niet altijd mee. Het is puffen en zweten of jezelf uitdagen om nieuwe mogelijkheden van je lichaam te ontdekken. Maar achteraf en op de lange termijn voel je je beter en blijf je gezond, sterk en flexibel. Alleen ... dat weet je paard niet als je met hem aan het trainen gaat! Dus moeten we zijn sportschool interessant, begrijpelijk en als het even kan leuk houden. Je paard enkel in een fysiek trainingsprogramma zetten voelt voor hem onnatuurlijk aan en onbegrijpelijk. Zeker bij gebruik van mechanische hulpmiddelen die hem in een bepaalde houding dwingen. Aan de andere kant: vanuit echtheid, aandacht en eerlijkheid communiceren is voor hem heel logisch en natuurlijk. Dan maak je bovendien veel meer gebruik van de intelligentie van je paard. Want hoe meer hij begrijpt en zelf kan en wil doen, hoe fijner de samenwerking. Ofwel: hoe meer communicatie hoe minder manipulatie en dwang.
Denken vanuit de belevingswereld van je paard
Paarden vragen van de ruiter zelfkennis, geduld en een grote beheersing van een oersterke menselijke eigenschap: hebberigheid!
Herken je dit? Er lukt iets ... eindelijk ... voor de eerste keer ... en je wil gelijk meer, mooier, groter, langer?
Kun je je voorstellen dat dat voor je paard voelt als "Ik geef je een vinger, maar je wil gelijk mijn hele hand en arm erbij"? Hij doet zijn best maar er volgt geen beloning. Hij bedenkt zich vervolgens wel twee keer om je die vinger weer te geven.
Leerprincipe nummer één is dat succesvol gedrag wordt herhaald maar voor zijn gevoel was het niet succesvol.
Jijzelf hebt echter inmiddels door dat hij het wél KAN ... maar hij WIL niet meer ... en dat is wanneer de hulpteugels en drillsessies meestal beginnen.
Je loopt dan het risico om verder van je doel verwijderd te raken dan daarvoor. Je paard werkt niet meer graag mee en dingen gaan moeilijker in plaats van makkelijker.
Maar als je even nadenkt ... heeft je paard gelijk: het is niet logisch om hem te vragen iets vol te houden als hij je dat (nog) niet geven wil.
Inlevingsvermogen, partnerschap, harmonie en bewegingsvrijheid zijn het fundament van de opleding van je paard. Zonder fundament is het moeilijk om te bouwen, dan stort je "gebouw" telkens weer in. Je paard loopt vast en jij wordt gefrustreerd.
Paardensport? Naturally!
Gelukkig kan ik met mijn hand op mijn hart zeggen dat de keren dat ik met hulpteugels heb getraind in mijn leven op de vingers van één hand zijn te tellen. En met aangesnoerde neusriemen heb ik al helemaal nooit iets gehad. Het leek me niet juist, niet eerlijk. Dan moest ik zelf maar beter leren rijden. Maar alle opleidingen van de ORUN en lessen van gerenommeerde instructeurs ten spijt, pas toen ik me intensief ging verdiepen in natural horsemanship, positieve bekrachtiging, biomechanica en psychologie van paarden en ruiters vielen veel stukken van de puzzel op hun plaats.
De emotionele en mentale opleiding van jezelf en van je paard is een onmisbaar deel van het geheel. Natuurlijk ben je nooit uitgeleerd en dat moet je ook niet willen, want de paardenwereld is enorm aan het vernieuwen en verbreden, dus het is bijblijven geblazen! Maar mijn grote plaatje van de opleiding van paard en ruiter stáát en daar binnen kan van alles, zolang het eerlijk en logisch is en koerst op harmonie en een gezond bewegend paard.
Plezier en prestatie kunnen prima samengaan! Door mijn intensieve contacten met Karen Rohlf van Dressage Naturally leer ik nog altijd voortdurend bij over hoe je "Fair & Fun" kan trainen mét de ambitie van gezonde biomechanica en wedstrijdniveau in dressuur.
Natural horsemanship is de context geworden waarin ik mijn paarden en leerlingen opleid. Het gevoel, een manier van samen zijn en samen communiceren, een eerlijke en natuurlijke way of life.
Natural horsemanship en management hebben veel overeenkomsten
Als je nu nog denkt dat natural horsemanship zweverig is moet ik je teleurstellen. Ik heb zelden zoveel logische dingen geleerd als van mijn "natural" leermeesters. Jip en Janneke niveau zouden ze hebben gezegd in mijn jarenlange loopbaan bij Rijkswaterstaat. Heel veel management- en communicatiecursussen uit de wereld van overheid en bedrijfsleven geven je soortgelijke inzichten als horsemanship maar niemand kan het zo duidelijk maken als een paard.
Goede keuzes belonen op een manier die jouw paard leuk vindt, slechte keuzes niet belonen of omleiden naar iets beters. Lichaamstaal van je paard leren lezen, er écht naar luisteren, en je paard jouw lichaamstaal leren. Beginnen met aanleren van afzonderlijke hulpen, als de letters van het alfabet. Kleine natuurlijke hulpen, zoals intentie, focus, energie, ademhaling, zit ... zodat teugel- en beenhulpen meer ondersteunend zijn. Vervolgens twee hulpen samenvoegen, als tweeletter woordjes. En zo verder, zodat je paard elke volgende stap kan maken omdat hij de vorige stappen al begrijpt en in balans kan uitvoeren. Zo worden tweeletterwoordjes grote woorden, woorden worden samen een zin en zo kun je verder tot in de Grand Prix.
Tot zover de logica en de taal, maar dan is er ook nog zoiets als vertrouwen en leiderschap. Daar heb je echtheid voor nodig, authenticiteit noemen ze dat in managementtrainingen. En dáár raak je een teer punt van mensen. Want net zo goed als wij van nature hebberig zijn, kunnen we er ook niet zo goed tegen om onze zwakte of juist onze kracht te tonen. In de mensenwereld worden zwaktes zwak gevonden en toon je je kracht (ik bedoel mentale kracht, geen spieren!) dan wordt je verweten een betweter te zijn, op de troepen vooruit te lopen of arrogant te zijn.
Mag je stellen dat wij mensen zo gewend zijn aan poppekast dat we dat van elkaar niet altijd door hebben hoe de ander zich nu echt voelt? Is dit waarom veel instructeurs niet doordringen tot de essentie maar liever mechanisch en proefgericht oefeningen trainen? Eén ding is zeker: paarden kun je niet foppen! Die herkennen je lichaamstaal, kijken van nature in je ziel en houden je gelijk een spiegel voor. Confronterend maar ook bevrijdend als je het idee omarmt. Een paard doet nooit alsof, hij doet zoals hij zich voelt. Nieuwsgierig, relaxed, angstig, speels, etc. Voelt hij spanning bij jou, dan krijg je spanning van hem terug. Daarom zijn martial arts zoals aikido en tai chi zo ongelooflijk waardevol voor paardenmensen.
Ik heb van Mark Rashid, die zowel een geweldige horseman als aikido sensei is, enorm veel geleerd. Baanbrekend misschien zelfs. Het allerbelangrijkst is de "softness", de beheersing van mijn ademhaling en de kunst van het meebewegen, zowel rond het paard als op het paard. Ademhaling gebruiken voor ontspanning en aanspanning. Zelfs letterlijk als hulp, soms hoorbaar voor je paard, soms alleen voelbaar. Het leren beheersen van je mindset (zie ook mijn blogpost over Mizu no Kokoro) en bewust gebruiken van je ademhaling maken een ongelooflijk verschil voor de omgang en het rijden met je paard.
De synergie tussen horsemanship en rijden
Uiteindelijk, als je taal, vertrouwen en leiderschap goed kunt opbouwen - en daar zijn echt heel praktische stappenplannen voor - dan kun je dat ook toepassen in de fysieke training en het rijden. Zodat je paard niet alleen in de hand een fijne partner wordt, maar ook onder het zadel.
Het maakt niet uit wie of wat of hoe hoog geklasseerd je bent. Voor iedereen en voor elk paard geldt dat natural horsemanship veel goeds oplevert, vaak ook juist op punten waar je het niet voor mogelijk had gehouden, waar je vast bent gelopen. De waarheid van Karen Rohlf's quote "Never underestimate the possibility for things to improve in ways you cannot yet imagine." ervaar ik keer op keer opnieuw. Niet voor niets ben ik er trots op dat zij mij heeft gevraagd een Licensed Dressage Naturally Instructor te worden.
En verder ... ik ben gewoon zo blij dat ik Ivo, die ik op 16 jarige leeftijd op ZZ niveau terugtrok uit de sport, daarna als gevolg van mijn reis door "horsemanshipland" totaal opnieuw heb leren kennen ... terwijl ik hem toen al 13 jaar had. Om over de verandering voor mijn andere paarden maar te zwijgen. De als onhandelbaar gekenmerkte Matador werd een indrukwekkende vriend en partner voor het leven. Inmiddels zijn Ivo en Matador opgevolgd door Skoki, Raskanio (Rio), Kubus en Bresila Jane en ook met hen heb ik vele malen meer plezier en mooiere resultaten dan in de tijd dat ik "gewoon" wedstrijden reed, ORUN instructeur werd en jureerde. Ik geloof dus ook niet meer zomaar in "Hij is nu eenmaal zo". Onderschat dus nooit de mogelijkheid van verbetering op een manier die je je nog niet kunt voorstellen! Relax, wordt nieuwsgierig, zoek naar nieuwe inspiratie en vertrouw je gevoel.
Eénmaal geproefd? Geen weg meer terug!
Kortom: de combinatie van horsemanship en sport vind ik mooi en ik geloof dat mijn paarden en studenten het wel met me eens zijn. Ik heb veel mensen ontmoet die over horsemanship sceptisch zijn vanaf de zijlijn. Ze denken dat het zweverig is maar het is juist het tegenovergestelde. Om iets nieuws te onderzoeken en te gaan uitproberen moet je hier en daar wel even over een drempel. Tijd investeren. Dingen loslaten om nieuwe dingen uit te proberen. Dat is spannend en maakt je kwetsbaar. Maar opvallend genoeg: ik heb nog nooit iemand ontmoet die terug wilde of kon toen hij eenmaal goed in de gaten kreeg wat het kan brengen!
Liefs, voor jou en je paard,
Liesbeth Jorna
PS
Op de website van Sport & Horsemanship United vindt je veel inspiratie!
Vraag bijvoorbeeld het gratis e-boek Dressuur Meets Welzijn aan, de gratis film Groundwork exercises for Riding with Lightness, de gratis Jump & Play Challenge, de videotraining Riding Balanced Corners of de Webinarserie Fair & Fun Trainen.
Online Finesse: de 5e savvy
"Ooo, doe je dat ook!"
Dat was de opmerking van een bezoeker die mij thuis travers aan de hand zag doen met Skoki. Zijgangen aan de hand worden al gauw in het hokje geplaatst van "rechtrichten" of academische rijkunst, maar maken eigenlijk gewoon deel uit van het grote geheel.
Er zijn veel verschillende "scholen", zowel van natural horsemanship als dressuur, en het is fijn om je daarin te verdiepen zonder je tot één daarvan te beperken. Geen dogma's, maar dát doen waar je je paard en jezelf het beste mee kunt helpen. Rechtrichtend werk aan de hand is voor mij dus "part of the puzzle" en goed om je paard sterk, los, gecoördineerd en gebalanceerd te maken. Omdat je ernaast staat kun je ook goed zien hoe je paard precies beweegt en hoe hij zich daarbij voelt.
Het liefst doe ik werk aan de hand zoveel mogelijk met bodylanguage. Moving massage, uit de hoek van Dressage Naturally, en "stick to me", uit de hoek van natural horsemanship, zijn een belangrijk startpunt. Die zorgen voor de ontspanning en een gevoel van contact en "samen". Van daaruit kan ik met lichaamstaal en lichte hulpen vragen om zijn lichaamspositie te veranderen, om lengtebuiging, stretch en ondertreden van de achterbenen te bereiken. Heel precies dus: online finesse, de 5e savvy!