Game over
Ademtaal spreken met je paard: puur natuur!
Ademtaal: de meest subtiele en natuurlijke "hulp" in grondwerk en rijden
Eén van de grootste uitdagingen waar je voor staat als ruiter is het steeds subtieler en onzichtbaarder maken van de hulpen. Niet alleen omdat dat er mooi uitziet maar vooral:
"Hoe subtieler en natuurlijker je hulpen,
hoe minder je je paard stoort
en hoe vrijer hij kan bewegen"
Wijze lessen van Mark Rashid over softness, meebewegen en ademhalen
Het is vele jaren geleden dat ik met Matador inschreef voor een clinic in Hamburg met Mark Rashid.
Op dat moment - kersvers net uit de dressuursport gestapt en op zoek naar hoe het anders kan - was dat op zijn zachtst gezegd een Life Changing experience!
Ik was de enige deelnemer met een "dressuurpaard", de enige die niet in een Western zadel reed, de enige "dressuurmiep" en er zaten meer dan 100 toeschouwers op de tribune. Ik hield mijn adem in want ik had letterlijk geen idee wat me te wachten stond. Zo'n moment waarop alleen pure nieuwsgierigheid je redding is :o)
Hij veranderde dat weekend mijn hele leven maar als ik het even beperk tot het rijden was het allerbelangrijkst wat ik van hem leerde de "softness" in mind&body, de beheersing van mijn ademhaling en de kunst van het meebewegen, zowel rond het paard als op het paard.
Die ademhaling, daarvan weet ik nu uit ervaring - met mezelf en met veel studenten - dat die vaak een prachtige sleutel is in de relatie en communicatie met je paard. Niet alleen op de grond maar ook ter vervanging van grotere hulpen in het zadel. Een prachtige kans dus om je rijden te verfijnen!
Ademtaal is puur natuur
Paarden zijn van nature heel gevoelig voor veranderingen in de ademhaling van hun soortgenoten. Daardoor kan je als ruiter of trainer ook heel goed met je paard communiceren door middel van je ademhaling. Als je controle hebt over je ademhaling kan je ademtaal spreken met je paard!
Die ademtaal kan je gebruiken voor het krijgen van meer harmonie en ritme, voor ontspanning of juist voor aanspanning. Zelfs letterlijk als hulp, soms hoorbaar voor je paard, soms alleen voelbaar.
Hoe adem jij?
Let eerst eens op hoe je gewoonlijk ademhaalt. Hoe oppervlakkig of diep haal je adem? Hoe snel of hoe langzaam? Hoe losjes of hoe strak?
Als je inademt beweegt dan alleen je borst of kan je ook dieper ademen, tot aan je middenrif, tot in je buik of vult je je longen zo diep en ontspannen dat ook je rug en "flanken" zich vullen rondom?
Om goed te kunnen communiceren met je ademhaling is het belangrijk om losjes, diep en ritmisch te leren ademhalen. Dat kan je leren door middel van allerlei oefeningen zoals je wel tegenkomt in bijvoorbeeld yoga, meditatie of martial arts zoals aikido.
Een simpele oefening is ook om je vingers op je borstbeen te leggen, je aandacht naar dat punt te brengen en dan daarnaartoe te ademen. Dan je handen op je middenrif (net onder je ribben), op je onderbuik, je rug of in je zij om te oefenen om daarnaartoe te ademen. Hoe je uitademt is ook belangrijk: adem rustig en diep uit vanaf die plek waar je hand ligt.
Het resultaat van een diepe kalme ademhaling is ontspanning van jezelf en je paard, soepeler meebewegen in je zit, beter voelen wat er in het paard onder je gebeurt, zachtere schouders, armen en handen en dus ook fijner teugelcontact. Je wordt vrijer en meer gebalanceerd in je lichaam en kan je ledematen onafhankelijk van elkaar bewegen.
Leuke tip: Zoek eerst een diepe rustige ritmische ademhaling en glimlach daarbij. Voelt goed he? Vervolgens trek je een ernstig gezicht met een frons op je voorhoofd. Kan je nu nog steeds zo fijn ademhalen? Waarschijnlijk niet! Hoe mooi is het dus om een glimlach op je gezicht te toveren voor jezelf en voor je paard!
Wat kan je allemaal zeggen met je ademhaling?
Ho! De handigste hulp die ik mijn paarden heb geleerd is dat ze afremmen of een overgang naar een lagere gang maken als ik mijn navel intrek en enigszins hoorbaar uitadem: “wwvvvv”. Het voelt alsof je vanuit je buik een ballon leeg laat lopen. Die hulp is niet alleen bij dressuur, maar ook bij grondwerk, springen en buitenrijden super handig en duidelijk voor je paard. Zo heb ik veel minder vaak mijn teugel nodig voor ophoudingen of remmen en het hele rijden voelt dan veel fijner.
In de film "Grondworkexercises for Riding with Lightness" hoor je mij dit ook doen bij het aan de hand lopen en stoppen met Jane.
Go! Voorwaarts, meer energie of meer impuls of een overgang naar een hogere gang. Hoe? Adem in en adem dan uit met duidelijke intentie voorwaarts in de bewegingsrichting. Ik zeg het soms letterlijk, bijvoorbeeld als Jane even twijfelt tijdens een buitenrit: Go!
Relax! Voor het overbrengen van ontspanning terwijl je paard beweegt. Hoe? Door een diepere en langzamer ademhaling. Door vanuit je buik dieper uit te ademen en je spieren te ontspannen en je uitademing iets langer te laten voortduren.
Handige tip: Gaat het vooral erom zelf te ontspannen dan kan je gaan "passen tellen". Tel eens terwijl je rondstapt hoeveel passen jouw uitademing duurt. Is het bijvoorbeeld 3 passen? Probeer daar dan eens 4, 5 of 6 van te maken door rustiger, geleidelijker en dieper uit te ademen. Een vergeet niet: een glimlach op je gezicht of praten tegen je paard helpen ook om beter te ademen.
Game over! Om je paard te vertellen dat de oefening geheel ten einde is adem je hoorbaar diep uit vanuit je buik, rug en flanken. Pfffffffff. Of zucht. Zo weet je paard dat hij niets meer hoeft te doen en klaar is met de oefening. Dat hij mag stoppen en ontspannen.
Ritme en sprong in de galop! Een echte eye opener was voor mij en Matador hoe het aanpassen van je ademhaling aan het ritme van de galop die galop enorm kan verbeteren: meer sprong en meer ontspanning. Nu is het niet voor iedereen te doen om in- en uit te ademen in één galopsprong zoal.s je paard ook doet maar je kan bijvoorbeeld beginnen met twee galopsprongen inademen en twee galopsprongen uitademen. In in - uit uit.
Kortom er is een wereld te winnen in de communicatie met je paard door gebruik van je Ademtaal!
Happy Breathing!
Liesbeth Jorna
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Ademtaal spreken met je paard: puur natuur!” van Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP: In de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen leer je deze oefeningen ook in de praktijk!
2 soorten belonen: "Ga zo door" vs. "Game over!"
Herken je dit: je bent fijn aan het rijden, je paard doet zijn best en je zegt "Braaf!" … en hij smelt gelijk tot een full stop, kijkt achterom en vraagt "koekje?" … en weg is het goede gevoel waar je hem eigenlijk voor beloonde!
Dat is zo'n moment dat je denkt dat het idee van "reward the slightest try" (oftewel beloon de kleinste poging) een beetje zijn doel voorbijschiet. Hoe kun je nu zorgen dat je hem kunt belonen zonder dat alles bijna letterlijk uit elkaar valt?
Maak onderscheid tussen 2 soorten (stem)beloning:
- "Dank je wel" en "Game over":
Gebruik een woordje en een stem intonatie die aangeven dat hij mag stoppen met wat je vroeg en mag ontspannen of zelfs stilstaan en uitrusten. Dat is bijv. "braaaaaf" met een dalende toon in combinatie met dat je zelf ontspant en uitademt (full release). - "Goed zo, ga zo door!":
Gebruik een ander woord met een andere intonatie EN blijf zelf rijden wat je rijdt. Dat is bijv. "goed zo!" met een oplopende toon. Eventueel gecombineerd met een microrelease zoals even ontspannen van je hand of je zit.
Als je zo duidelijk onderscheid maakt weet je paard al gauw het verschil tussen Game over en een aanmoediging om nog even te blijven doen wat hij op dat moment aanbiedt.
Veel succes met belonen!
De droomhulp: Ik denk het, hij doet het!
Ik denk: "let op ... drrraf voor een 8" en maak zelf die energie in mijn lichaam. En ... hij vertrekt in draf voor een 8, zonder dat er een beenhulp aan te pas komt! Zo zou het moeten zijn! Geen sporen nodig en niet hoeven duwen. Ook bij een van nature niet zo vlot paard.
Dat kan elk paard leren door je hulp altijd in fasen toe te passen: 1=je eigen energie, 2=je kuit raakt de haren van zijn buik, 3=je been tikt kort en snel aan ("vonkje"), 4=aantikken met je zweep.
Essentieel: ga met hem mee, houd hem niet tegen en zorg dat je been nooit aan zijn buik blijft plakken!
Was het nog geen echte 8? Bedank je paard dan voor de poging en vraag het opnieuw, totdat hij je direct een echte 8 geeft. En dan: game over!