Dressuur
Hoe vrijheid van tongbeen en kaak de beweging van je hele paard beïnvloedt
Verbinding tussen hyoid (tongbeen) en beweeglijkheid van je paard
en het belang van teugelloos rijden
Op dit beeld kun je een mooi voorbeeld zien van hoe het hyoid, oftewel tongbeen, en het kaakgewricht (TMJ) van je paard door spierketens direct verbonden zijn aan schouderblad, bovenarm, borstbeen en via buikspieren en psoas aan de achterhand.
Zonder te vervallen in alle mooie Latijnse namen van al deze belangrijke spieren kun je je wel voorstellen dat door deze verbindingen elke belemmering of spanning in tong of kaken van je paard direct invloed heeft op de bewegingsvrijheid van de voorbenen. Tijdens de dissectie op een paard, die ik heb gedaan met Sharon May Davis, een bekende bewegingswetenschapper uit Australië, hebben we dit letterlijk kunnen voelen. Als iemand de tong op de onderkaak vastklemde (zoals een bit dat doet) was de bewegingsruimte van het voorbeen voelbaar minder. Datzelfde gold voor het achterbeen!
Dit betekent dus ook dat elke vorm van spanning en van vastheid (bijvoorbeeld door neusriemen, stang met kinketting, bijzetteugels of vasthoudende strakke ruiterhand) niet alleen leidt tot een verstrakking of ontwijkende beweging in de tong, kaken en nek! Het heeft ook invloed op de bewegingsvrijheid van schouder, voorbenen en achterbenen!
Die invloed loopt door het hele lichaam van je paard omdat via spier- en fasciaketens (bindweefselstructuren) de tong, het tongbeen en de kaken met de voorhand, romp en achterhand zijn verbonden.
Verlies van bewegingsvrijheid in tong en kaak betekent niet alleen fysiek een blokkade maar ook minder balans, minder ruime bewegingen en een verhoogd risico van blessures door compensatie op andere plaatsen in het lichaam. Het fysieke ongemak en verlies van bewegingsvrijheid veroorzaakt ook stress en weerstand in het hoofd van je paard. Een paard dat niet kan ontspannen of gefrustreerd is maakt adrenaline en cortisol aan, wat er o.a. toe leidt dat hij moeilijk kan leren en nadenken (dat geldt overigens net zo voor mensen).
Als je dit weet snap je ook hoe belangrijk het is dat je teugelverbinding geen weerstanden of blokkades veroorzaakt … maar we weten ook allemaal hoe gemakkelijk dat toch gebeurt. Daarom is het zoooo belangrijk om je teugels niet méér te gebruiken dan nodig.
Door zonder teugels te leren rijden ontdek je dat een heleboel “controle” ook op een andere manier is te verkrijgen dan alleen met je teugels. Met lichaamstaal – je energie, intentie, focus, balans, benen, ademhaling – kun je over tempo, richting en houding communiceren met je paard. Zowel in het zadel als vanaf de grond.
Als je dat leert – en je paard ook – dan komt dat de teugelverbinding enorm ten goede voor de rest van je leven. Je hand wordt stiller, zachter en subtieler. Je paard ervaart minder druk op tong en kaken en nek en kan daardoor makkelijker bewegen. Hij zal zich vrijer en beter voelen, je beter begrijpen en vertrouwen en nog meer voor je kunnen doen!
Wat betekent dit voor ons als ruiter?
Verdiep je in de biomechanica van het paard voordat je “zomaar” zegt: “hij moet loslaten” of “hij moet in een houding”.
Leer vooral ook zoveel mogelijk communiceren met gebruik van je lichaamstaal (zit, energie, focus, benen en ademtaal) en zonder gebruik van teugels (en zeker zonder bewegingsbeperkende hulpmiddelen) zodat je uiteindelijk de teugels nog maar heel weinig nodig hebt en met een lichte stille meebewegende hand kunt rijden.
TIP: In de Workshopserie Blokkadevrij Trainen leer je alles wat je moet weten over biomechanica, trainingsfysiologie en nog veel meer absoluut onmisbare kennis. Deze Workshopserie start 1 keer per jaar. De eerst volgende serie start op 26 oktober 2022!
(Delen? Leuk!)
NB. Bekijk ook dit korte filmpje van Castle House Horsemanship
Don't get stuck in a "system"!
Why riding naturally is important to your horse
Recently I met a horse and rider who had been struggling to find a decent canter for more than one and a half year. The rider told me her horse went hollow backed, ran too fast and for the rider the canter felt most uncomfortable and even a bit unnerving. She was desperate to find a solution.
I watched them play online (on-a-line) first and then the mare’s canter appeared very nice. A good cadenced stride, a lovely canter really on both sides. Even such a nice canter that I could easily envision her in a cross country or dressage test. So I wondered what was causing the problem when ridden.
Stuck into a system. "I cannot move this way!"
In the riding session that followed later that day the root of the problem soon showed itself: rider and horse had gotten stuck in “a system”, literally.
The “system” that was taught by her instructors had not put the needs of the horse first, but the system itself. In stead of building a system around the nature of this horse they had - without realising this - tried to mould the horse to the system. Techniques from the system had been used without being aware or taking notice of the needs of the horse, even though she gave very clear feed back through her body language. Looking at the mare, even before we touched the canter, I felt she told us in many ways “I cannot move this way!”. She seemed pretty desperate and although her lovely rider noticed this she had no idea how to help her other than using “the techniques” of “the system” she had been taught even more.
Freedom to move naturally
In this case the horse was constantly asked to carry the head and neck high and she clearly could not move comfortably that way. She had no freedom to use her neck freely and that blocked her shoulders, back and hindquarters. Her body getting stuck and unbalanced also caused her to feel helpless and stressed. So this way of riding not only affected her body but also her mind and emotions.
In fact, there was a quick an easy way out of this situation! First I brought the riders awareness to what her horse was trying to communicate and she immediately understood. She lowered her hands to a neutral position and immediately her horse thankfully lowered and lengthened her neck. The movement that showed up was as nice as she had been without the rider!
When we came to the first canter the rider was asked to create a light seat and put her hand far forward on the neck of the horse. In this way she did not get in the way of her horse’s natural canter. Even though in the first moments this was quite exiting it was clear that the mare very soon relaxed into a beautiful canter. The next days she showed up a different horse: relaxed, soft, very supple and willing, balanced and round. It was an amazing change and it was a huge relief for both horse and rider!
Synchronise first, develop later
What is the take away is from this story? The horse should define the path of the training, not the other way around. Listening to the horse and starting from what nature offers is the key!
This case made it again very clear how important it is to start from a free forward natural movement of the horse itself. Don’t try to put a horse in the strait-jacket of a system but feel and observe for what your horse has to say. The foundation should always be a biomechanic in which the horse feels comfortable, relaxed and free. We - as riders - need to synchronise with that natural movement first. And only when we find harmony together we can start to develop or adjust the horse’s biomechanics in such a way that he can carry us in a healthy way or even will be able to perform on a high level without getting stressed or injured.
Ride naturally!
L*
Do you want to stay updated on new articles and the teachingprograms of Sport & Horsemanship United and receive the english ebook of Cocoa's Journey? GO HERE
NL: Wil je op de hoogte blijven van nieuwe artikelen en het lesprogramma van Sport & Horsemanship United? KLIK HIER
Crooked?
Is your horse leaning in or drifting to the outside?
What not to do:
Do not keep "correcting" it or compensate by leaning the other way!
Do not try to hold the balance. The more you hold it the more your horse loses it.
What to do:
Get curious! Explore the range of motion for leaning the opposite way. I mean ... really! ... overshoot target if necessary ... you should feel the weightshift!
Do not be afraid to mess things up! You should encourage you horse to really shift his balance. Even if just for a few steps. Immediately relax and reward for this try!
You want him to discover that he can and that there is a place that feels better. Of course he will swing back at first into his usual unbalanced place, but that's a good thing, for in the process he wil pass through a moment of balance. The more often he discovers that balance feels good, the easier it will be to find this place of balance... a place somewhere in the middle of leaning in and drifting out!
Develop self-carriage
Allow your horse to enjoy the balance and keep it by himself. Then you’ll find he can keep it longer and longer. THAT is “self-carriage”!
Dansen met je paard. 4 elementen voor een dans op jouw niveau
Dansen met je paard is meer dan de afzonderlijke stappen of oefeningen. Het gaat niet om training of opleiding op dat moment. Het gaat om spelen met bewegingen en kwaliteiten die jij en je paard al onder de knie hebben. Rijden wat je al hebt.
En die dingen rijden met ritme, flow, plezier, uitstraling, creativiteit, improvisatie… maken dat het goed voelt. Zo goed, dat het volgende keer vanzelf nog makkelijker gaat!
Met deze 4 elementen kunnen jij en je paard de dans maken
- Basis bewegingen - Gebruik de basisbewegingen die jullie samen redelijk of goed beheersen zodat je er mee kunt spelen.
- Patronen - Combineer basis bewegingen op een manier waarop dingen makkelijk samen- of overvloeien. Speel met hoeken, rechte lijnen, vloeiende bogen en symmetrie in de rijbaan.
- Creativiteit - "Think out of the box!” - Speel met obstakels, cavaletti, sprongen,... - Rijd andere dan standaard lijnen - Herhaal voor gevoel van ritme en refrein
- Ga voor extra uitstraling - Voorkom moeilijke bewegingen: rijd wat je hebt en geniet van de dans - Creëer een gevoel van harmonie: voel naar je paard, wissel leiden en volgen vloeiend af - Voel naar wat mogelijk is, in het “hier en nu”.
Blooper? Improviseer, neem het zoals het is en maak er iets goeds van.
Doe er een muziekje bij of geniet stilletjes van het ritme van de voeten.
Smile & enjoy the ride!
L*
3 x Mis? Kisss it!
Als je merkt dat je paard (of jij zelf) moeite heeft met een oefening onthoud dan deze regel:
************************ 3 X MIS? KISSS IT! **********************
3 keer MIS?
Als iets 3 keer niet goed lukt moet er een alarmbelletje in je hoofd afgaan!
Er is namelijk altijd een reden voor als je paard niet doet wat jij had bedacht.
Paarden zijn enorme patroon dieren dus je kan zomaar onbedoeld een ongewenst patroon bevestigen. Dat wil je natuurlijk niet!
In plaats van steeds opnieuw te proberen met steeds hetzelfde resultaat, denk even na welk deel van de beweging voor je paard moeilijk is en bouw het opnieuw op met de strategie van “3 x MiS? KISSS IT!”
***Keep It Short***
Vraag slechts enkele pasjes en rijd er dan ontspannen weer uit zodat je paard zelfvertrouwen opbouwt.
***Keep It Slow***
Doe het eerst in stap totdat het soepel gaat en vraag dan pas weer dezelfde oefening in draf. Of begin zelfs in stilstand!
***Keep It Specific***
Isoleer dat stukje dat niet werkt. Leg even uit aan je paard wat je exact verwacht bij een hulp die hij nog niet begrijpt. Of let even op dat je exact de beweging of respons krijgt die je zoekt.
Oefen dat heel precies apart, eerst uit halt, dan in stap etc. en probeer daarna de oefening opnieuw.
***Keep It Simple***
Oefen bijvoorbeeld een zijgang aan 1 kant totdat het goed gaat (en doe de andere kant morgen). En kies een slimme plek, bijvoorbeeld vanuit een wending, hoek of volte zodat je de buiging en positie al hebt en alleen de lijn hoeft te veranderen. Of doe een oefening een paar keer op dezelfde plek zodat je paard het al verwacht.
***Keep It Small***
Vraag wat minder buiging, wat minder verzameling, een makkelijker lijn, een lagere sprong en bouw dan weer geleidelijk op.
*** Keep It Soft***
Probeer met zeer lichte hulpen te beginnen. Check je energie, je ademhaling, je intentie en je uitdrukking of lichaamsspanning. Gebruik die bewust. Houd het zo licht mogelijk, zonder duwen en trekken.
En als je dan de puzzelstukjes weer beter op een rij hebt ... 3 x GOED? STEP UP!
Als je paard een oefening op een bepaald niveau onder de knie heeft en drie keer achter elkaar met gemak uitvoert, dan is het tijd om "next level" te gaan. Bedenk wat een volgende stap is die eerlijk en haalbaar is. Een volgende stap waarvan je kan verwachten dat de kans groot is dat je paard het met succes kan uitvoeren.
Wordt dus niet te gretig met grote stappen ineens, want door veel succesvolle kleine stapjes wordt succes een gewoonte en dan gaan jullie samen veel sneller vooruit!
Veel plezier, ook voor je paard!
L*
(Delen? Leuk!)
Galopsprongen tellen voor verzameling
Dit is een simpele maar heel duidelijke oefening om te leren meer gesloten of verzameld te galopperen:
- Tel hardop de galopsprongen tussen twee letters van de rijbaan. Bijvoorbeeld tussen B en M op de lange zijde of tussen F en K over de korte zijde.
- Als je een volgende keer over hetzelfde stukje rijdt probeer dan 1 galopsprong meer te maken, bijv. 12 in plaats van 11. Dat kun je doen door je iets op te richten, je paard iets te laten wachten aan je zit (sommigen zeggen dat je je buik iets in moet trekken) en evt. even met de hand op te vangen. Heel belangrijk is dat je wel soepel mee blijft zitten in de beweging zodat je paard kan blijven doorspringen.
- Als dat lukt, doe dan een volgende keer 2 of 3 sprongen je beide handen iets in de richting van de mond van je paard zodat je teugels even iets doorhangen, om te kijken of je paard dit echt in zijn eigen balans kan doen. Je eigen balans verandert daarbij niet. Dit is de zgn. Self Carriage Check, ook wel überstreichen genoemd in de nieuwe dressuurproeven.
- Kijk of je nog een galopsprong meer kunt maken tussen die letters en bouw het zo steeds verder uit totdat je voelt dat je paard niet verder kan sluiten. Vergeet niet de self carriage checks! Beloon elke poging van je paard om verder te sluiten. Als hij in draf valt zat je waarschijnlijk aan de grens van wat hij op dat moment kan.
Door regelmatig dit te oefenen kunnen jij en je paard leren om steeds meer gesloten te galopperen zonder dat je hem daarbij veel moet helpen.
Have fun! Delen mag :)
L*
4 soorten teugelverbinding
Alles wat je paard doet en denkt kun je voelen door je teugels ... en andersom geldt dat meestal ook.
Voor jou als ruiter zijn er eigenlijk maar twee standen mogelijk voor teugelcontact: zenden of ontvangen. Is je hand heel druk met zenden? Dan zal je weinig informatie van je paard voelen. Vaak blijkt dat minder doen met je hand meer resultaat oplevert. En minder doen, dat is een hele kunst. Maar iedereen kan het leren en je paard zal het waarderen!
Grofweg zijn er 4 SOORTEN TEUGELVERBINDING:
- Geen verbinding: je teugels hangen door. Je bent voor communicatie en informatie aangewezen op de verbinding van zit en benen, op je gevoel voor balans en op wat je ogen zien
- Passieve verbinding: constante lichte verbinding. Je hand volgt je paard volledig in de beweging van hoofd en hals. Er is geen beperking, geen begrenzing, geen hulpen, alles is neutraal. Als een stille telefoonlijn zonder storingen en ruis
- Begrenzende stille verbinding: Je hand is neutraal (=geeft geen hulpen) maar geeft niet bij alles mee. Er is een beperking of een begrenzing, zonder dat er sprake is van trekken.
- Actieve verbinding: dit zijn de echte teugelhulpen. Hier is je hand aan het zenden.
Wat wil je paard NIET?
- Een wisselende verbinding, los-vast, als krakende en haperende telefoonlijn. Hierbij moet je paard zit voortdurend aanpassen en raakt hij gemakkelijk verward en uit balans.
- Een ruiterhand die voortdurend zendt en weinig ontvangt.
Met teugelvaardigheid kunnen we gemakkelijk een dag vullen. Dat doen we dan ook in de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen. Veel prakijkoefeningen, niet alleen te paard maar ook zonder paard. Zodat we zonder ons paard lastig te vallen van alles kunnen uitproberen en stuntelen zoveel we willen. Altijd weer een dag voor veel eye-openers en fun!
Maar eerst: let eens voor jezelf op welke van die 4 soorten teugelverbinding je in de praktijk gebruikt!
Meer weten?
Klik hier om meer te weten over de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen.
Gedachten over verzameling, aanleuning en neusriemen
Naar aanleiding van een paar dagen jureren in het ZZ-licht..
Principe: De kwaliteit van de aanleuning is het resultaat van wat er in het lichaam én in het hoofd van je paard gebeurt.
Verzameling en aanleuning
Een soepele aanleuning en lichtheid in de voorhand zijn mogelijk als je paard zelf zijn balans en houding in de verzameling kan bewaren: eigen balans, eigen houding en op zijn eigen vier benen. Naarmate zijn vertrouwen, begrip voor je hulpen en atletisch vermogen toenemen kan hij zichzelf meer en langer verzamelen zonder zijn balans te verliezen en blijft hij daar ook ontspannen bij.
Die eigen balans, lichtheid en losgelatenheid kun je niet bereiken door het afdwingen van een opgerichte houding of het aansnoeren van de neusriem zodat je paard je hand niet kan ontwijken. In dressuurwedstrijden zien we echter telkens weer ruiters die dat proberen. Komt de verzameling (nog) niet vanuit het paard zelf, dan verliest hij zijn balans en daarmee ook zijn ontspanning, losheid en lichtheid ... en niet te vergeten: zijn plezier! Stel je maar eens voor hoe het voelt als je gedwongen wordt om met een ambitieuze stijve hark te dansen als je zelf de danspassen nog niet beheerst. Het resulteert in een strakke aanleuning of het open willen sperren van de mond (ook te zien aan opgetrokken lippen of uitgestoken tong) en leidt uiteindelijk vaak tot verzet of zelfs blessures. Dingen die je als jury regelmatig tegenkomt en niet kunt negeren!
Neusriemen
Ik heb al jaren geleden bij bijscholing voor Z juryleden gevraagd wat nu een "te strakke neusriem" is, want dat staat officieel als wreedheid te boek. Daar kwam een duidelijk antwoord op: er is geen norm!
In januari 2012 hebben diverse maatschappelijke en wetenschappelijke groepen, waaronder de ISES (International Society for Equitation Science) en Australia’s Veterinary Institute for Animal Ethics, een voorstel gedaan aan de FEI om een eenvoudig meetinstrumentje te introduceren om vast te stellen of neusriemen niet te strak zijn aangehaald. Gek genoeg heeft de FEI, ondanks steeds groeiende druk van publiek en wetenschap, nog niet gereageerd...
Alhoewel er dus geen norm is, is er wel een waarheid: als een paard de gelegenheid krijgt laat hij ons zelf zien wanneer we goed rijden. Hij kan ons laten zien wanneer het nog niet goed voelt: hij spert zijn mond open, rommelt met zijn tong, knarst, rent er tegenin of rolt zijn hals op om de druk ontwijken. Als het goed voelt is zijn mond ontspannen dicht en hij kauwt, slikt en likt. Dat zijn natuurlijke uitingen van ontspanning die moeilijk gaan met op elkaar gebonden kaken. Probeer dat zelf maar eens met je kaken op elkaar geklemd terwijl je aan het sporten bent.
Positief trainen
Als ruiter en trainer moet je signalen in de aanleuning dus serieus nemen, zowel het goede als het slechte. Denk niet te gauw "dat doet hij nou eenmaal" als hij iets doet met zijn mond of tong. Denk niet dat rijden met stang en trens meer punten oplevert (die vraag krijg ik ook wel eens van een ruiter).
Geef je paard gelegenheid om zijn kaken te ontspannen, te likken, slikken en kauwen, of de mond te openen als de druk te hoog wordt, door gebruik te maken een losse neusriem of helemaal geen neusriem. Wat je ziet of voelt in je handen is waardevolle informatie van je paard, die richting kan geven aan je training. Hij spreekt namelijk altijd de waarheid. Het is de beste feed-‐back die je kan wensen. Je paard is je belangrijkste jury en instructeur!
En als het om verzameling gaat: geef je paard gelegenheid om zich hierin geleidelijk te ontwikkelen. Eis niet van je paard om verzameling lang vol te houden als je aan de aanleuning merkt dat hij je dat nog niet geven kan of geven wil. In de training betekent het dat je soms een stap terug moet doen: korter, eenvoudiger oefeningen, elke goede poging echt belonen en ontspannen tussendoor. Geeft je paard groen licht? Begrijpt hij je, verzamelt hij zich zelf en is zijn mond ontspannen? Dan kun je de grenzen steeds een stukje gaan verleggen. Een paar passen langer volhouden, meer oefeningen achter elkaar, met meer verzameling of meer schwung.
Door zo te trainen, met een open hart voor wat je paard je vertelt, kom je sneller vooruit en heb je samen meer plezier. Dan voelt het voor je paard alsof het dansen onder jouw zachte maar zekere leiding een feestje wordt. En je gevoel bedriegt je nooit: echte verzameling voelt goed!
Handig om te weten over aanspringen in galop
Beenzetting in rechtergalop
linksachter - linkerdiagonaal - rechtsvoor - zweefmoment.
Aanspringen met balansverlies
Dit gebeurt als je je gewicht naar de binnenzijde en naar voren brengt (de rode hulpen) en daardoor het binnenvoorbeen meer belast. Een veel gemaakte fout die ontstaat door naar het binnenvoorbeen te kijken maar ook een manier van in galop rollen bij jonge paarden. Effect: op de voorhand vallen, achterhand stuwt en blijft hoog, paard probeert in balans te blijven door te versnellen.
Aanspringen met balanswinst
Dit gebeurt als je je gewicht iets naar de buitenzijde en naar achteren brengt en het buitenachterbeen aanspreekt om van daaruit aan te springen (de blauwe hulpen). Er zijn verschillende oefeningen om deze manier van aanspringen op te bouwen. Effect: de voorhand rijst, de schoft lift, de achterhand draagt en het paard hoeft niet te versnellen om in balans te blijven.
Het pilonnen kruis – tip uit de België clinic
Op de foto zie je een groot kruis van pilonnen in het midden van de rijbaan. De afstanden zijn zo uitgemeten dat je mooi cirkels kunt rijden van verschillende afmetingen. Je kunt met dit kruis veel fijne oefeningen rijden, waarbij de pilonnen je helpen aan een duidelijke focus en constante cirkel.
Door een cirkel van een bepaalde afmeting meerdere keren te rijden, ontstaat een constante lijn, met een constante buiging, daardoor een constant ritme, daardoor een fijne balans, daardoor cadans, daardoor ontspanning etc…… Rijd dus lang genoeg door totdat je flow voelt ontstaan.
Als je de draagkracht en buigzaamheid van je paard in de draf of galop verder wil ontwikkelen kun je telkens naar een kleinere cirkel. De pilonnen zorgen ervoor dat je lijn niet gaat dwarrelen en dat je samen met je paard sneller balans vindt. Voel daarbij hoe kleine cirkel je paard nog net aankan, laat hem eventjes doorgaan op die kleine cirkel en ga dan weer naar een grotere zodat hij weer wat kan ontspannen. Als je dat een paar keer herhaalt krijg je er samen snel handigheid in. Ga nooit kleiner dan je paard aankan maar daag hem wel een beetje uit. Daarna altijd weer terug naar de grotere cirkel zodat je paard er vertrouwen in krijgt en gemotiveerd blijft. Voor de Horsemanship mensen: dit is trainen met "approach & retreat"!