Coördinatie
Je paard heeft geen idee! Grondwerk helpt!
Hoe meer je je paard leert in grondwerk, hoe makkelijker het rijden!
Licht aan de hulpen en fluitend zijgangen rijden? Het begint in grondwerk!
Gedrags issues met je paard? Grondwerk is de beste manier om je achterstand in horsemanship in te halen
Ik wist niet wat ik nog niet wist, maar nu weet ik dat grondwerk alles met je paard makkelijker kan maken.
Je paard heeft GEEN IDEE!
Onze paarden hebben geen keus over de situatie waarin ze leven. Het zijn kudde-, prooi- en vluchtdieren. Naast de primaire levensbehoefte van fysieke gezondheid zijn sociale relaties en een gevoel van veiligheid en zelfvertrouwen hun allergrootste behoefte.
Zodra wij mensen in de buurt komen maken wij deel uit van de sociale omgeving van het paard, maar paarden hebben GEEN IDEE waarom wij ze vragen bepaalde dingen te doen! Ze hebben GEEN IDEE van onze drijfveren, verwachtingen en ambities, zelfs al zouden deze geheel in het belang van het paard zijn. Ze zijn ons niets verschuldigd en als wij mensen op dat paard willen rijden - en ik ben zo’n mens - zijn wij het aan hen verschuldigd om het ze zo makkelijk mogelijk te maken.
Naar een "nieuw normaal" voor paarden en ruiters
Toen ik nog in de – laten we zeggen – traditionele paardenwereld actief was, wedstrijden reed, de instructeurs opleiding van de KNHS deed en zelfs jarenlang als ZZ-licht dressuurjury optrad, drong het meer en meer tot me door dat er iets cruciaals ontbrak.
Ik vond het eigenlijk helemaal niet normaal dat zoveel ruiters gefrustreerd raken door gebrek aan dagelijks plezier, vooruitgang of herhaald lage scores. Of dat er zo vaak angst is bij paard of ruiter. Of dat er gevechten plaatsvinden tussen ruiter en paard en paarden op hun kop krijgen omdat ze “het” niet doen of “stout” zijn.
Het meest verdrietig is dat zoveel ruiters uiteindelijk hun droom met hun paard zien vervliegen en hem verkopen naar een onzekere toekomst … om soms vervolgens weer in dezelfde valkuil te lopen met het volgende paard. Dat is niet alleen jammer voor het paard overigens. Het is ook jammer voor de ruiter … en vaak niet nodig.
Paarden met mensenproblemen
Ik krijg dagelijks te maken met paarden die in de problemen zijn gekomen doordat ze zich bang, onzeker en onbegrepen voelen. Doordat ze hun eigenaar of trainer niet begrijpen en door fysieke problemen veroorzaakt door de manier van trainen.
Het zijn vaak juist de paarden met de meeste potentie en paarden die sensibel zijn en het heel graag goed willen doen, die emotioneel, mentaal en/of fysiek het allemaal niet bij kunnen houden.
Ik ontmoet paarden die in hun hoofd, hart en/of lichaam overnomen zijn, hun zelfvertrouwen hebben verloren of “ongewenst” gedrag (ook ongewenst door het paard meestal!) zijn gaan vertonen.
En dat is helemaal niet altijd omdat mensen kwaad willen! Het is doorgaans een kwestie van geen andere wegen kennen. In de reguliere paardensport leren ruiters over het algemeen zeer weinig over de natuur en het gedrag van paarden, laat staan hoe ze daar op een positieve manier gebruik van kunnen maken.
Ik ben daar ook geweest en ben flinke uitdagingen tegen gekomen. “Been there, done that!” Maar ik was ook nieuwsgierig naar hoe het anders kon en ben sindsdien niet meer gestopt met verder leren.
Als je doet wat je altijd deed, krijg je wat je altijd kreeg
Als je als ruiter opmerkt dat je paard iets niet kan, niet wil, niet durft of niet naar wens doet, of je verliest het plezier, dan sta je op een belangrijk keuzemoment:
Blijf je hetzelfde doen met hetzelfde resultaat of ga je onderzoeken hoe je je paard kan helpen?
"Paard, hoe kan ik je helpen"
Omdat onze paarden geen vrije keuze hebben en geen idee hebben van onze wensen, is het onze verantwoordelijkheid om ze te helpen zodat ze blij en succesvol kunnen zijn als rijpaard. En dat niet alleen: je houd je paard, toch? Dan wil je hem toch ook graag helpen om de beste versie van zichzelf te worden zodat je samen geweldige dingen kan doen?
Als je vanuit die positieve mindset samenwerkt, opleidt en traint, dan heb je alle dagen plezier met je paard. Ook als het eens anders gaat dat je van te voren hebt bedacht. En dat is niet alleen voor recreatieruiters belangrijk maar het is zeker zo belangrijk als het je dagelijkse werk is! En helemaal als je prestaties van je paard gaat vragen, want als je paard zich top voelt presteert beter!
Met een voorbereiding vanaf de grond is alles met rijden makkelijker
Bij het opleiden van je rijpaard is een goede voorbereiding het halve werk!
Om samen een succesvolle combinatie te worden en om dagelijks samen plezier te beleven is het nodig om in de samenwerking, communicatie en coördinatie te investeren. Grondwerk geeft enorm veel mogelijkheden om dat leerproces te versnellen. Zoals in het KNHS magazine Paard & Sport werd gezegd: “Grondwerk is de beste manier om je achterstand in horsemanship in te halen”.
Je kan grondwerk toepassen bij het starten van een paard maar net zo goed als je al op hoog niveau rijdt en je wil je paard iets nieuws leren of een “gat in zijn opleiding” vullen.
Wat kan je allemaal opbouwen met grondwerk?
- Harmonie en partnerschap ontwikkelen
Het opbouwen van een ontspannen relatie zodat je paard je kent, aardig vindt en vertrouwt. En zodat jij hem goed kent en daardoor weet hoe je hem het beste kan helpen om succesvol te zijn. - Lichtheid aan de hulpen en nieuwe bewegingen
Het uitleggen van hulpen aan je paard zodat hij op een lichte hulp direct de juiste respons geeft is super belangrijk voor het rijden. Ook is het fijn als hij als hij handig wordt en weet wat hij moet doen met zijn lichaam en benen. Niet alleen voor “go” en “ho” maar ook achterwaarts, zijwaarts, de voorhand en de achterhand verplaatsen, opletten waar hij zijn voeten neerzet en de positie van hoofd en hals. Lichtheid aan de hulpen en een goede coördinatie geven jou een je paard een enorme voorsprong als je erop zit! En minstens zo belangrijk: als ruiter ontwikkel je met grondwerk de vaardigheid om bewust met minimale maar effectieve hulpen te werken - Een gezonde biomechanica ontwikkelen
Om duurzaam gezond en blessurevrij te blijven als rijpaard is het belangrijk om je paard een gezond bewegingspatroon aan te leren. Een bewegingspatroon met de juiste mix van ontspanning, energie en balans en waarbij hij zijn lichaam optimaal kan gebruiken. Zodanig dat je niet voortdurend die buitenteugel eraan hoeft te houden of voortdurend moet drijven. - Smart hacks aanleren voor de dagelijkse omgang
Behalve doelgerichte grondwerkoefeningen gericht op het rijden, kan je je paard ook een heel aantal dingen leren die de dagelijkse samenwerking makkelijker en leuker maken. Met het gedrag van je paard krijg je immers elke dag te maken! Je kan hem leren kalm stil te staan, aan een los touw naast je te lopen en nog veel meer maar ook fun stuff waar je samen plezier aan beleeft.
Vraag de gratis "Grondwerk film" aan!
In de film Groundwork Exercises for Riding with Lightness kan je meer dan 20 voorbeelden zien van grondwerkoefeningen over de hierboven genoemde thema’s. Met drie verschillende paarden zie je oefeningen in verschillende stadia van ontwikkeling. Daarbij wordt uitgelegd waarom we die oefeningen doen en op welke punten je moet letten. VRAAG DE FILM NU AAN EN GA ZELF AAN DE SLAG!
STUDIETIP: In de Workshopserie Blokkadevrij Trainen leer je alles wat je moet weten over de psychologie van je paard, over gezonde en ongezonde beweging, over je eigen trainers' mindset en nog veel meer absoluut onmisbare kennis!
Rio, de start van een revalidatietraject. Wat doen we precies en waarom?
Totaal ongepland is een nieuweling aan onze familie toegevoegd: Raskanio, kortweg Rio.
Hij kwam per toeval op ons pad, 12 jaar oud, afkomstig uit Letland/Litouwen, nog maar een jaar geleden geruind en met wedstrijdervaring op Intermediair 1 niveau.
Het eerste dat opviel: zijn ademhaling is niet okee!
Zijn trainer mij zag spelen met Skoki en vroeg of ik hem zou kunnen helpen met het oplossen van schrikachtigheid en een onzuivere stap bij Rio. Long story short … Ik heb een uurtje met hem gespeeld en merkte dat er van alles niet helemaal in orde was maar dat hij heel graag alles goed wil doen en begrijpen. Zijn enorm vriendelijke karakter sprak ons zo aan dat we hem hebben gekocht!
Het eerste wat mij opviel toen ik hem zag was dat hij helemaal strak stond. Zijn spieren voelden aan als steen hij haalde heel oppervlakkig adem. Hij was enorm bang om fouten te maken, had een enorm hoog niveau van “learned helplessness” en een groot gebrek aan zelfvertrouwen. Kijkend naar zijn lichaam droeg hij zijn hals als een tuiger, liep met een holle rug en zijn stap was lateraal. Op foto’s was kissing spines aangeetoond.
In deze toestand werd hij getraind om op internationaal niveau te presteren. Het behoeft denk ik niet veel toelichting om te begrijpen dat hij er echt niet best aan toe was!
Waar de toenmalige eigenaar dacht hem als leermeester voor een ambitieuze jonge ruiter te verkopen zag ik een revalidatieproject! Maar … op het moment dat ik dit verhaal schreef was hij inmiddels een maand bij ons en hij ontwikkelde zich geweldig fijn! Hij begon te begrijpen dat hij zelf zijn hersens mag (en moet …) gebruiken en dat hij nieuwsgierig mag zijn. Baanbrekend! Langzaamaan viel ook het kwartje dat een foutje maken hem geen straf oplevert en kon hij steeds beter nadenken en ontspannen.
Inmiddels zijn we een paar jaar verder en het gaat geweldig goed met hem! Hieronder kan je volgen wat we met hem hebben gedaan en waarom.
Eerst zijn hoofd, dan zijn lichaam
Omdat zijn bewegingen erg strak en stijf waren vroegen veel mensen of ik hem gelijk naar een osteopaat of andere body worker zou brengen. Mijn focus lag echter in de eerste weken vooral op zijn mentale en emotionele ontwikkeling. Als hij beter begrijpt wat er gebeurt en de kans krijgt om na te denken en keuzes te maken, krijgt hij meer zelfvertrouwen, nieuwsgierigheid en zelfstandigheid en raakt hij meer ontspannen. Zolang die geestelijke ontspanning er niet is heeft het weinig zin om van alles te doen aan zijn fysiek want alles wat een behandelaar los maakt zit zomaar weer vast door de stress.
Een greep uit de dingen die we hebben gedaan om hem te helpen met zijn mentale en emotionele toestand:
- stilstaan en wachten … wachten … op tekenen van ontspanning,
- moving massage, zodat hij ook in beweging en bij aanraking durft te ontspannen en zich meer bewust wordt van zijn lichaam
- de “7 games” van Parelli om een fijne basiscommunicatie op te bouwen.
- verplaatsen van voorhand of achterhand als isolaties zowel in stilstand als in stap en draf,
- zonder hulpteugels balans en losgelatenheid vinden aan de longe en daarbij elke poging in de goede richting aanmoedigen.
- leren ontspannen bij aanraking met zwepen, touwen en jassen,
- zelfstandig over plastic lopen, op verhogingen staan (zie foto) en door smalle doorgangen gaan waarbij hij in rust leert om zelfstandig en kalm zijn eigen hersens te gebruiken.
- laten zakken van zijn hoofd en hals,
- inparkeren om op te stijgen aan twee kanten
- zelfstandig de trailer inlopen zonder dat ik meeloop.
- cavalettiwerk aan de longe voor souplesse, buiging van gewrichten en rompstabiliteit (zie foto’s en later ook de video met meer gevorderd cavalettiwerk onder het zadel)
- en gewoon lekker met de andere paarden mee op buitenrit. Feitelijk was dat de eerste keer dat ik erop zat: hup met Jane samen in de trailer, naar het bos, door het water, lekker fris en vrolijk vooruit!
Het is ongelooflijk hoe snel hij veranderde in zijn hoofd en mooi om te zien hoe dat al veel aan zijn lichaam verandert! Dit was een goed begin!
Een beetje meer paard worden
Daarnaast hebben we veel dingen veranderd die voor hem jarenlang “normaal” waren: geen bandages meer maar blote benen, ijzers eraf, stang en trens vervangen door een simpele bustrens, in de groep leven in plaats van isolatie en veel minder staluren. Hij is vrijwel zijn hele leven hengst geweest en moet nu eigenlijk opnieuw leren hoe het kuddeleven werkt. De merries vinden hem wel leuk maar Matador is baas en die vindt niet zomaar alles goed! De kudde – nu 6 paarden bij elkaar – begint hem nu langzaamaan te accepteren en we zien hem steeds vaker in de groep in plaats van op een afstandje. De enige momenten dat hij echt uit de groep moet is als één van de merries hengstig wordt. Hij springt er dan op en dat brengt veel te veel onrust en risico met zich mee.
Uit balans en veel te afhankelijk geworden van de ruiter
Maar dan is er ook het verhaal van zijn bewegingen. Daar moest echt veel aan veranderen. Op de foto bovenaan kan je duidelijk zien hoe arm de bespiering van de rug en achterhand is ontwikkeld en hoe de fascia in de achterhand verstrakt zijn. Hij is jarenlang gereden op een manier die zijn lichaam en geest niet goed heeft gedaan. “Self carriage” is de allerbelangrijkste factor om fysieke problemen bij rijpaarden te voorkomen: een eigen houding en een eigen balans. Van beiden was totaal geen sprake. Hij bleek erg scheef! Als hij even vertikale balans vond (het gewicht goed verdeeld over beide zijden en met ongeveer gelijke diagonalen) en de bovenlijn eindelijk een beetje durfde te ontspannen, dan viel hij zo naar voren dat hij moest versnellen om zijn lichaam overeind te houden. Ik merkte daarbij gelijk ook dat “er geen goede rem” op zat! In galop was het nog erger: hij was duidelijk gewend om door de ruiter “in de benen” gehouden te worden en kon in het geheel niet zijn eigen balans vinden of bewaren met een losse teugel. Hij probeerde zichzelf in balans te houden door hard te gaan en wist zich geen raad met bochten! Best spannend als je erop zat!
Een greep uit de dingen die we met succes hebben gedaan:
- aaien en zwaaien met de zweep, zodat hij er niet meer bang voor is en ik de zweep kan gebruiken om iets uit te leggen zonder stress
- langzaam en in balans stappen zodat hij zijn passen af kan maken. Zijn stap is – zelfs in de wei – kort en telgang-achtig en ik weet inmiddels via vorige eigenaren dat dit echt in zijn genen verankerd zit. Zijn moeder en een volle broer bewegen precies hetzelfde in stap.
- uitleggen van hulpen voor plaatsing van voor- en achterhand (zie foto’s onderaan), “drunken sailor exercise” (gewicht en richting afwisselend van linkerschouder naar rechterschouder en terug) “fishtailen” (achterhand van links naar rechts en terug terwijl de voorhand rechtuit gaat) in stap en draf. Als deze dingen licht en makkelijk gaan is het namelijk veel gemakkelijker om te communiceren bij de …
-
Na een paar weken voor het eerst een zo goed als symmetrische zweetprint onder het zadel! … “basic alignment exercise” voor het vinden van symmetrie en vertikale balans. Ik heb hier heel veel aandacht aan besteed en dat zal ook altijd zo blijven. Zonder die vertikale balans (of rechtrichten) is losgelatenheid en later verzameling zonder spanning totaal onmogelijk. Die symmetrische zweetprint op de foto hiernaast is niet vanzelfsprekend!
- uitleggen van de “ho-hulpen” en achterwaarts op ademtaal en zithulpen (dus met zo min mogelijk teugelgebruik), vooral omdat hij moeite heeft om zichzelf in balans te houden en daardoor steeds harder gaat lopen. Een met behulp daarvan …
- veel overgangen van stap/draf naar halt, waarbij mijn belangrijkste focus is dat hij fijn los en op lengte blijft in rug en hals.
- “corners game” om in balans door hoeken en wendingen te gaan,
- halsstrekken zonder verandering van tempo en balans (al blijft hij hierbij nog wel teveel achter de loodlijn …)
- slangenlijnen met veel buigingswisselingen voor souplesse en losgelatenheid
- galopperen aan een losse teugel, ook in kleinere voltes
Allemaal oefeningen die erop gericht zijn dat hij lichte hulpen goed begrijpt en dat hij ontdekt dat hij zichzelf overeind kan houden. Zodat hij kan en mag ontspannen en zijn bewegingsvrijheid kan hervinden! Natuurlijk doen we niet al deze dingen tegelijk. Per keer kiezen we hier een aantal uit, zodat hij gelegenheid heeft om het ook allemaal te onthouden en verwerken.
De winst en de reis
De grootste winst? Een blij en gezien de historie optimaal gezond en los paard. Dat hij heeft geleerd om rustig na te denken en dat nieuwsgierig zijn gewaardeerd wordt. Dat zijn ademhaling weer normaal is. Dat hij kalm kan halsstrekken in draf zonder naar voren te vallen en daarbij heel ontspannen en tevreden briest! Dat hij lichte hulpen beter begrijpt en daardoor veel beter op eigen benen loopt. Dat hij zijn plezier in springen weer terug gevonden heeft. Dat hij nu ook regelmatig zonder hoofdstel wordt gereden en ook wissels en zijgangen kan lopen zonder teugels!
Een paar punten blijven altijd aandacht vragen. Zjn vertikale balans en losgelatenheid moeten we blijven ontwikkelen. Als je daar een poosje geen aandacht aan besteed wordt hij snel weer schever en stijver. Maar nu is zijn rug veel losser geworden, zijn achterbenen buigzamer, zijn passen langer en zijn stap zuiverder. En vooral: hij heeft er echt weer plezier in! Hij voelt zich zichtbaar en voelbaar beter!
Meer inzicht en kennis zodat je zelf keuzes kan maken in de training?
Leren hoe je dit in de praktijk brengt? Doe dan mee aan de Jaaropleidingen Blokkadevrij Trainen
Een blij en blokkadevrij paard? Word goed in simpel rijden!
In deze blog:
- Verpruts niet wat moeder natuur cadeau geeft!
- 2 fouten die bijna iedereen maakt
- Blokkadevrij rijden houdt je paard gezond
- 4 sleutels om daar goed in te worden
- Een succesverhaal: transformatie in 5 minuten
Op eigen benen lopen is een cadeau van moeder natuur
Een aantal jaren geleden stond ik te kijken bij de les van de lokale ponyclub. Er reed een meisje mee met een jonge pony. Een meisje uit een gezin met veel ambitie in de dressuursport. Het was een prachtige pony met van nature goede bewegingen en hij deed enorm zijn best. Het meisje reed met een slofteugel, strak. Er werd wat cavalettiwerk gedaan maar de pony mocht daar niet aan meedoen. Ik herinner me dat ik me hardop afvroeg waarom niet en waarom die slof eraan zat, en kreeg een verassend antwoord van één van de ouders: “Hij moet eerst maar eens leren om op eigen benen te lopen”. De verwondering schoot door mij heen maar ik deed er het zwijgen toe (toen nog wel ;)). Ik dacht: “Volgens mij kon hij prima op eigen benen lopen … totdat ze hem met een slofteugel “in de houding” ging rijden en hem zijn natuurlijke coördinatie en bewegingsvrijheid ontnam. En ja … dan zal hij inderdaad problemen hebben met cavaletti …”
Een omgekeerde wereld! Je gooit eerst alles overboord wat je paard zelf kan en gaat vervolgens vinden dat alleen jij, de mens, het paard kan leren hoe hij op eigen benen moet lopen. Is het niet veel effectiever, leuker en gezonder als we de manier waarop het paard zijn eigen lichaam en beweging coördineert als uitgangspunt nemen? Als we hem zijn eigen balans LATEN ontwikkelen en hem dan gaan HELPEN om nog beter, rechter, sterker en slimmer te worden?
2 fouten die bijna iedereen maakt: micromanagement en zijwieltjes
Heb jij een paard dat wiebelig aanvoelt, onzeker of met wisselend tempo voorwaarts gaat, slingert, scheef loopt, een holle rug maakt, op de teugel hangt, tegen de hand loopt of anderszins geen fijne aanleuning opzoekt bij het rijden? Dan komt het je vast bekend voor dat je erop zit met een niet zo prettig of oncomfortabel gevoel. Je gebruikt het liefst alle mogelijke “hulpen” tegelijk om het zo snel mogelijk beter te laten voelen. We gaan dan “micromanagen” in plaats van gewoon simpel goed rijden.
Dit micromanagen leidt ertoe dat je voortdurend je paard blijft corrigeren en ondersteunen. Zodra je daarmee stopt valt het paard terug in zijn ongemakkelijke manier van bewegen, dus je moet je hulpen voortdurend “eraan houden”. Of … je verwacht dat hij terugvalt en daarom blijf je hem “helpen” waardoor hij niet echt de kans krijgt om te laten zien dat hij zelf goed in balans kan lopen. Kortom: we geven het paard niet de tijd en gelegenheid om zichzelf te organiseren en herbalanseren. Het is als een kind leren fietsen: als je de zijwieltjes er nooit afhaalt, leren ze nooit om zelfstandig overeind te blijven.
Blokkadevrij rijden in lichaam en geest
In onze behoefte om een paard zo snel mogelijk correct te laten bewegen zijn we dus prima in staat om zijn natuurlijke coördinatie ook ernstig te ontregelen. Daardoor ontstaan gemakkelijk compensatiemechanismen en blokkades in zijn lichaam. Dat leidt vervolgens tot grotere blessuregevoeligheid en dikwijls ook tot gedragsproblemen. Tenslotte zijn dan revalidatietrainers nodig die paarden en ruiters weer in goede banen moeten leiden.
Het liefst zou ik willen dat al die revalidatietrainers straks helemaal geen werk meer hebben. Dat er geen paarden meer in de blokkades geraken omdat iedereen zijn paard blokkadevrij kan trainen. Trainen op een manier waarbij het paard de kans krijgt om écht op eigen benen te lopen: in een houding en balans die hij zelf creëert en coördineert met zijn eigen brein en met zijn eigen spieren.
Hoe meer hij in een houding of beweging geforceerd of vastgehouden wordt, hoe groter zijn neiging om het tegenovergestelde te ontwikkelen. Hij ontwikkelt de spieren en mindset die uit die houding weg willen in plaats van de spieren en mindset die hem helpen aan eigen balans, eigen houding, zelfstandigheid en medewerking. Het tegengestelde dus van wat je eigenlijk wil.
De boodschap is dus: forceer niets en blijf hem ook niet voortdurend ondersteunen, maar geef hem juist gelegenheid om steeds meer zijn eigen houding en eigen balans te laten ontwikkelen.
4 sleutels om goed te worden in simpel en blokkadevrij rijden
Hieronder kun je de transformatie zien van Arumba en haar amazone Anita. Arumba is een energieke, enorm ruim bewegende en loopgrage eventing merrie die een paar jaar weinig heeft kunnen doen als gevolg van blessures. Anita wilde haar opnieuw opstarten nu zij weer helemaal in orde is, maar zocht gezien de aard van het paard begeleiding bij deze herstart. We hebben eerst enkele dagen grondwerk gedaan en met begeleiding vanaf de grond gereden om ontspanning te vinden en de relatie en communicatie op te bouwen. De foto’s zijn genomen op dag 5, de tweede dag dat Anita en Arumba zelfstandig reden. Het tijdverschil tussen beide foto’s is ongeveer 5 minuten. In die 5 minuten had Anita maar één opdracht: in één constant ritme eenvoudige maar precieze lijnen rijden en onderweg een stil contact onderhouden met zit en teugels. Het resultaat was zo’n mooi voorbeeld van wat simpel en blokkadevrij rijden voor je paard kan doen dat ik jullie dat niet wilde onthouden.
De aanpak die we hebben gekozen is iets wat ik met heel veel combinaties toepas en die cruciaal is voor een solide en blokkadevrije basis. Ik noem het gemakshalve CRRC, oftewel rijden met Constant Ritme, Richting en Contact. Dat zijn 3 sleutels en de 4e is je mindset. Ik leg ze stuk voor stuk uit …
Sleutel 1: constant ritme
Rijden met één constant tempo en ritme: tik tak tik tak tik tak…. Een gelijkmatig tempo en ritme dat past bij je paard. Actief maar niet gehaast, kalm maar niet sloom.
In het geval van Arumba lag het tempo waarin zij comfortabel loopt behoorlijk hoog. Dat tempo was even wennen voor Anita, maar door het constant te houden volgde al gauw ontspanning en harmonie.
Sleutel 2: constante richting
Hierbij gaat het er om precies de lijnen te rijden die je van tevoren uitkiest. Weet over welke zandkorrels je wilt rijden en weet exact waar de lijn begint en eindigt. Kies simpele, makkelijk te rijden lijnen. Denk vooruit, kies de lijn die je wilt rijden en rijd die dan ook exact. Kies eenvoudige lijnen, zoals (halve) grote voltes, diagonalen en gewoon de (binnen)hoefslag.
Gebruik vooral je intentie om de lijnen te rijden. Intentie = energie + een richting. Doordat je je lijn vooraf kiest kun je met een “laserbeam focus” de energie in de goede richting brengen, van punt naar punt, zonder dat je heel veel je teugels hoeft te gebruiken.
Sleutel 3: constant contact
Om je paard de gelegenheid te geven om met Constant Ritme en Richting een fijne “groove” te vinden moet je natuurlijk zelf zo min mogelijk in de weg zitten. Dat kun je doen door het contact tussen jou en je paard zo constant mogelijk te maken, zowel met je zit als met je teugels.
Je zit: zo stil en gebalanceerd mogelijk. Jouw zwaartepunt volledig meebewegend met het zwaartepunt van je paard. Zittend in het midden met evenveel druk op beide beugels en zitbeenknobbels. Meebewegen met zo’n energiek paard als Arumba kan een uitdaging zijn. Anita was goed in staat om haar zwaartepunt boven dat van Arumba te houden waardoor ze niet achterbleef. Door het constante ritme hoefde ze daar ook steeds minder moeite voor te doen.
Extra tip: probeer adem te halen op een manier die synchroon is met de beweging van je paard. Vooral in galop doet dat wonderen voor het ritme en de ontspanning.
De teugels: een lichte, symmetrische en voortdurend gelijkmatige verbinding. Ook in wendingen! Ongeacht de bewegingen van het paard. Wil je daar meer over lezen? Kijk de blog "Een stille hand is voortdurend in beweging.
Sleutel 4: geen oordeel!
Het belangrijkst is dat je als ruiter niet allemaal fancy stuff gaat doen tussendoor of van alles gaat vinden van hoe je paard loopt. Schort kritiek op de houding en beweging van je paard even op, ook als toeschouwers vinden dat het allemaal anders moet. Het is wat het is. Is zijn basistempo niet jouw favoriete basistempo dan is dat oké, zolang het maar constant is. Als hij niet recht is dan is dat oké, zolang jij maar zo symmetrisch mogelijk contact onderhoudt. Als hij nog op de voorhand loopt dan is dat oké, zolang jij maar in je eigen balans blijft. Geen oordeel, geen ingrepen om iets te veranderen. Rijd CRRC gewoon een poos onverstoorbaar door zodat jij en je paard de kans krijgen om harmonie te vinden. Geef het tijd, soms véél tijd. Minstens 5 minuten (in galop evt. korter afhankelijk van jullie conditie). Soms doe ik het weken achter elkaar, totdat alles stabiel aanvoelt. Ook in de warming up is het fijn en geeft het veel informatie over de staat van je paard.
Rijd met CRRC totdat je merkt dat er een gevoel van harmonie en ontspanning zijn ontstaan. 10 tegen 1 dat je paard tegen die tijd al veel fijner is gaan lopen en de aanleuning vanzelf beter is geworden dan toen je begon. Hij beweegt soepeler, gezonder, in zijn eigen balans, op eigen benen. En daar zit het goud: blij en blokkadevrij!
Van hieruit kun je verder gaan ontwikkelen en preciezer de energie en balans van je paard gaan beïnvloeden, zodat hij vanzelf nageeflijk zal worden en zijn bovenlijn zal loslaten.
Constant Ritme, Richting en Contact brengen Balans, Ontspanning en Harmonie
Harmonie brengt BewegingsVrijheid
BewegingsVrijheid voelt Goed!
Wil je ook leren om blokkadevrij te rijden?
Neem dan eens deel aan een 5 Day Intensive of aan het Progressief Trainingjaar van Sport & Horsemanship United, of combineer de online cursus van Dressage Naturally met live begeleiding van Liesbeth Jorna.
Een gratis Ebook staat voor je klaar!
Klik HIER om het Ebook aan te vragen.
Online Workshopserie Blokkadevrij Trainen
Binnenkort gaan we weer van start met de Workshopserie Blokkadevrij Trainen waarin jij in 6 weken HEEL VEEL kennis op kunt doen over biomechanica, trainingsfysiologie, trainingspsychologie, Trainer's Mindset, Trainer's Body en het maken van een trainingsplan. Mis het niet!
Zijgangen rijden om recht te richten - Equiday Magazine 2017
Ze zeggen dat je zijgangen moet rijden om je paard recht te richten. Hmm, hoezo logisch? Heb jij geen idee welk been waarheen moet? Zijn zijgangen ingewikkeld voor jou en je paard? Dan is dit artikel voor jou!
5 Bewezen succesvolle stappen om je paard te helpen met zijn balans
Balans voelt goed! Dat is een onweerlegbaar feit. Wel eens gedanst met een echt goede danspartner? Zo één die duidelijk leidt maar je toch op eigen benen laat dansen? Vrij maar met verbinding. Met gevoel over en weer, energiek, losjes, lichtvoetig? Je durft en kan steeds meer: het laat je stralen!
“Balans is ergens in het midden tussen scheef naar de ene of naar de andere kant, ergens tussen natuurlijk evenwicht en verzameling.”
Een onbereden paard is prima in balans … tot wij er ons mee gaan bemoeien … en er een ruiter op zijn rug gaat zitten. Het paard zal zijn natuurlijke balans moeten hervinden met die ruiter op zijn rug. Als dat lukt groeit zijn bewegingsvrijheid en zelfvertrouwen en zal hij met plezier zijn ruiter dragen. De meeste paarden lopen echter niet vanzelfsprekend in balans met een ruiter op hun rug. Ze spannen spieren aan die ze beter los kunnen laten, lopen op de voorhand en scheef. Dat kan komen door én leiden tot pijn, emoties en onbegrip. En dát leidt op zijn beurt tot steeds meer scheefheid bij ruiter en paard, verminderde kracht en coördinatie of zelfs blokkades en blessures. Reden genoeg om te zorgen dat je je paard helpt om zijn eigen balans terug te vinden en waar nodig te verbeteren!
“Balans is dynamiek, altijd in beweging. Hoe meer je bang bent om de balans kwijt te raken hoe minder je het vindt. Hoe beter je met je paard kunt communiceren, hoe minder erg het is als hij de balans even kwijt is … want je kan hem altijd helpen om het terug te vinden!”
5 Stappen om je paard te helpen aan balans
Er bestaat geen standaardrecept voor balans want alle paarden en ruiters zijn verschillend. Om balans te vinden moet je op zoek, maar het helpt om dat met een logische opbouw te doen.
1. STABILITEIT IN RITME, RICHTING EN SYMMETRIE (SRRS)
Begin met met je paard in een constant tempo te laten lopen waarbij je eenvoudige lijnen precies rijdt (hoefslag volgen, binnenhoefslag, diagonalen, grote volte). Als ruiter ben je zo symmetrisch mogelijk en midden boven je paard: gelijke druk op beide beugels, zitbeenknobbels en teugels. Het paard mag hier in een natuurlijke eigen houding lopen.
Als je dit aan de longe doet: loop niet mee, draai hooguit mee op een vaste plaats. Uiteraard zonder je te bemoeien met zijn houding, dus ook zonder hulpteugels.
Consequente hulpen geven én echt geheel stoppen met je hulp als het tempo en de lijn goed zijn, is de sleutel.
2. COMMUNICATIE EN COÖRDINATIE OPBOUWEN VANAF DE GROND EN IN HET ZADEL
Leer je paard om op een lichte vraag zijdelings te buigen, afzonderlijk zijn voor- of achterhand naar links of rechts te verplaatsen, zijwaarts of achterwaarts te bewegen. Ja … dat was maar één zin maar het zijn al een heleboel stukjes afzonderlijke communicatie om aan je paard te leren.
De meeste ruiters geven gewoon hulpen "uit het boekje" en verwachten dat hun paard dan doet wat wordt bedoeld. Dat is natuurlijk vaak helemaal niet het geval als ze niet eerst (a) de hulpen aan het paard hebben uitgelegd en (b) het paard heeft geleerd wat hij met zijn lichaam en benen moet doen. We zien dus veel gewring, geduw, geworstel en getrek, vooral bij pogingen om zijgangen te rijden.
De tijd die je besteedt aan het opbouwen van communicatie en coördinatie verdien je later in 1000voud terug in de vorm van lichtheid en gemak!
3. RIJDEN MET EEN STILLE NEUTRALE VERBINDING IN ZIT EN TEUGEL
Een stil contact voor je paard betekent dat je volledig met hem meebeweegt, dus niet dat je hand op één plek vaststaat. Een neutrale hand is een hand die voelt naar het paard, die niets eist of vraagt. Een hand die ontvangt en niet zendt. Dit vraagt beheersing van je natuurlijk grijp-, knijp- en trekreflexen! Kies eerst eenvoudige lijnen: hoefslag volgen, grote voltes … nothing fancy! Blijf dit doen totdat hij zelf zijn natuurlijke balans heeft hervonden en vertrouwd is geraakt met het ruitergewicht. En, zeker zo belangrijk: wij moeten zelf een goede passagier zijn en onze eigen balans aanpassen aan zijn manier van bewegen.
4. SPELENDERWIJS BALANS ZOEKEN DOOR VERANDERING IN JE EIGEN HOUDING EN BALANS
Het is onze bedoeling het paard zoveel mogelijk zelf te laten ontdekken wat goed voelt. Zodat hij die balans steeds meer zelf opzoekt en niet voortdurend “micromanagement” nodig is. Om samen die balans te vinden moet je een heel creatief en nieuwsgierig zijn. Het is zoeken naar een beweging die goed voelt, ook voor je paard. Begin altijd bij jezelf! Als je erop zit kun je variaties in je eigen balans testen: wat gebeurt er als ik iets meer gewicht op de linker of rechter beugel breng, iets meer naar voor of achter zit, mijn linker- of rechterschouder naar voor draai, etc. Iedereen die wel eens op de flexchair heeft geoefend weet dat kleine houdingsveranderingen grote impact hebben!
5. SPELENDERWIJS EXPERIMENTEREN MET DE LICHAAMSPOSITIE VAN JE PAARD
Als je de communicatie over zijdelings buigen, voorhand verplaatsen en achterhand verplaatsen ook vanuit het zadel goed hebt opgebouwd kun je spelen met de lichaamspositie van je paard. We vragen bijvoorbeeld om het gewicht van de voorhand meer naar het buitenvoorbeen te verplaatsen en voelen wat er verandert.
Stel je het voor als een gesprek: “Kun je je gewicht meer naar de buitenschouder verplaatsen? Dankjewel. Hoe voelt dat?” Het moment dat goed voelt is misschien niet het moment van die positie zelf maar een momentje als je paard weer terug “veert” en door het midden komt. Als je dat moment vindt kun je een volgende vraag stellen: “Zou je deze positie een paar passen kunnen volhouden?” Eerst zal hij vaak naar zijn oude voorkeurspositie terugveren (zou je zelf ook doen!!). Je kunt hem dan even snel herinneren: “Die schouder, weet je nog?” Die herinneringen worden steeds kleiner en minder vaak. Hij gaat het langer zelf volhouden. Durf ook eens met opzet “lekker fout” je paard de achterhand uit te laten zwaaien of juist over de binnen- of buitenschouder te “laten vallen”. Niet wild, maar voelend naar wat er precies gebeurt en op welk moment je paard kan ontspannen of juist in zijn kracht komt.
Balans voelt goed en maakt alles makkelijker
Vertrouw op je gevoel en op de feedback van je paard! Je paard zal zich ook fijn voelen als hij balans gevonden heeft: hij wil dan doorgaans graag zijn bovenlijn strekken en geeft vanzelf na. Sommigen ontspannen dan zo dat je ze even moet herinneren aan energie. Sommigen komen ineens echt in hun kracht! Natuurlijk geef je je paard de gelegenheid om van zijn nieuw gevonden balansmomenten te genieten en wordt zijn succes nadrukkelijk beloond. Met de deze nieuwe eigen balans als “thuisbasis” wordt alles wat erna komt veel makkelijker! En dat niet alleen: als je paard goed in balans loopt en je niet voortdurend hoeft te begrenzen of ondersteunen loopt hij ook minder risico op chronische blessures!
Meer informatie of leren hoe je dit in de praktijk brengt?
- Jaaropleiding “Progressief Trainingsjaar”
- 4 weekse training
- 5 Day Intensive trainingsweken
Waarom doet ie dat? ... of waarom doet ie het niet? Op zoek naar de oorzaak van ongewenst gedrag: het "Rijtje van Zeven"
[Update juli 2020]
Deze blog verscheen oorspronkelijk in 2014 als "rijtje van vijf", maar inmiddels is het - al doende leert men! - een "rijtje van zeven" geworden. Vraag jij je wel eens af waarom je paard niet doet wat je graag zou willen? Dan geven deze 7 punten je vast een goed aanknopingspunt.
Het komt regelmatig voor dat mensen mij vragen wat ze aan ongewenst gedrag van hun paard kunnen doen. Of hoe het komt dat iets telkens maar niet lukt. Soms doen paarden iets wat de ruiter helemaal niet gevraagd heeft of wat zelfs gevaarlijk is. En soms doet het paard juist iets niet terwijl de ruiter wel iets vraagt.
Het is natuurlijk een "oplossing" om dan maar hulpteugels of andere attributen te gebruiken waardoor het ongewenste gedrag onmogelijk wordt gemaakt of het gewenste gedrag wordt afgedwongen. Dat lijkt een "quick fix" maar eigenlijk is dat symptoombestrijding, want de oorzaak wordt dan niet weggenomen.
Liever ga je op zoek naar de oorzaak want als je die weet heb je de sleutel tot een permanente oplossing. Die oorzaak is niet altijd even duidelijk. Als je de lichaamstaal van je paard niet goed verstaat kom je al gauw in de verleiding om aannames te maken of blind adviezen van anderen te volgen. Elk paard en elk moment is anders en het is daarnaast altijd goed om een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van wat er precies aan de hand is. Daarbij helpt dit "RIJTJE VAN ZEVEN"...
"If we understand that horses cannot separate the way they feel from the way they act, then we can start to see that unwanted behaviour is not bad behaviour at all."
Mark Rashid
Is het pijn, angst, onbegrip, disrespect, verveling, ongewenst aangeleerd gedrag of jouw state of mind?
Er kunnen zeven dingen aan de hand zijn als je paard "rood licht" geeft:
-
- Pijn: hij wordt gehinderd door pijn of fysiek ongemak. Dat kan allerlei oorzaken hebben. Fysieke blokkades, spierpijn, niet goed passend harnachement, tegengestelde hulpen, te zware ruiter, insecten, gebrek aan coördinatie etc.
- Angst: hij vertrouwt zichzelf, de ruiter, de omgeving of de situatie niet, of is bang dat iets pijn gaat doen. Een punt dus van (zelf)vertrouwen.
- Onbegrip: hij begrijpt niet wat je bedoelt. Hij doet wat hij denkt dat je bedoelt of doet een nog onvolmaakte poging om het goede antwoord te vinden. Sommige paarden maken er echt een chaos van: ze willen het zo graag goed doen! Ze bieden je van alles aan in de hoop dat dat het goede is, en raken helemaal in de war als ze het niet kunnen vinden. Anderen bevriezen en durven niets meer. Vergeet nooit dat je paard in beginsel GEEN IDEE heeft van wat jij bedenkt of verwacht! Een punt van communicatie.
- Disrespect: Je paard heeft 'andere plannen' dan jij, wil niet bij je zijn of komt juist te dichtbij, laat zich afleiden of biedt regelrecht weerstand. Een punt van leiderschap. Let wel: dat is iets anders dan "de baas" zijn!
- Verveling: de interesse van het paard verdwijnt door te veel herhaling, te weinig variatie of progressie. Vooral een punt bij extraverte paarden.
- Ongewenst aangeleerd gedrag: Misschien wel de MEEST VOORKOMENDE REDEN VAN PROBLEMEN: onbedoeld en onbewust aangeleerd gedrag. Je paard leert elk moment, ook als je even niet oplet. Een punt van kennis en inzicht voor elke paardeneigenaar!
- Jouw eigen State of Mind: Last but not least: wat is jouw invloed? Die is vaak groter dan je denkt. Een punt van authenticiteit en persoonlijke ontwikkeling.
Je moet je bedenken dat je paard in principe instinctief handelt, gemotiveerd door zijn behoefte aan veiligheid, ontspanning, spelen of eten. JE PAARD HEEFT IN BEGINSEL GEEN IDEE VAN JOUW PLAN, WENS, WAARDEN OF NORMEN! Beschouw het dus niet als ondeugd of ongehoorzaamheid als hij iets "fout" doet maar probeer je in de gevoelswereld van het paard te verplaatsen en check dit lijstje eerst aandachtig. Vraag je af wat hij je zegt:
"ik kan het niet"
"ik durf het niet"
"ik begrijp het niet"
"ik heb andere plannen"
"ik vind het saai"
"ik heb dit zo geleerd"
"ik hoop dat jij verandert"
Fysieke oorzaken altijd eerst uitsluiten
Het eerste punt is altijd als eerste aan de beurt. Als je oorzaken van pijn of fysiek ongemak niet uitsluit en behandelt blijven daardoor ontstane problemen natuurlijk altijd terugkomen. Een dierenarts, chiropractor, fysiotherapeut, osteopaat of andere deskundige kan je daarbij helpen. Wil je weten of je zadel of hoofdstel problemen veroorzaakt? Rijd dan eens met een barebackpad of ander hoofdstel (bijvoorbeeld bitloos).
Hoe herken je deze oorzaken?
Om er achter te komen wat mogelijke oorzaken zijn is het van belang om gedragspatronen en bewegingpatronen goed te observeren. Observeer vooral wat er precies gebeurt voorafgaand aan het moment dat er echt problemen ontstaan. En wat gebeurt er dáár weer voor? Neem echt de tijd en concentreer je hierop, elke keer weer, zodat je eventuele patronen en signalen gaat herkennen. Het kunnen grote dingen zijn zoals de lijn strak trekken, scheef gaan lopen, staart scheef houden, hoofd schudden etc. Het kunnen ook veel subtielere dingen zijn zoals iets vertragen of versnellen, een starende blik, een oor wegdraaien, neusgaten optrekken, strakke mond, toegknepen staart, verkorten van passen, blokkerende ademhaling etc. Hieronder staat nog een overzichtje van vaak voorkomende signalen bij angst en onzekerheid. In het geval van disrespect of verveling zie je deze tekenen meestal juist niet.
Op zoek naar oplossingen
Als je een idee hebt kunnen krijgen van de oorzaken heb je ook de sleutel naar mogelijke oplossingen. Het zijn altijd oplossingen op maat. Mocht je nog steeds geen idee hebben dan is het goed om een expert mee te laten kijken. Liefst eentje met een holistische blik: mentaal, emotioneel en fysiek.
In het algemeen kun je ervan uitgaan dat je paard geen weet heeft van het nut van wat jij met hem wil doen, dus het is belangrijk om te zorgen dat hij zich prettig en gewaardeerd voelt, ondanks de inspanning die je vraagt.
Gaat het om angst, gebrek aan (zelf)vertrouwen? Leer dan de basisprincipes van schriktraining en leer hoe je zelf je paard kunt laten ontspannen. Besef ook dat leiderschap een rol speelt. Je eigen angst of spanning kun je niet verbergen voor je paard. Vraag eventueel begeleiding voor verkleinen van je onzekerheid en het vergroten van je leiderschap.
Gaat het om onbegrip? Dan is de communicatie blijkbaar niet duidelijk. Het helpt dan om datgene wat je het paard wilt leren in kleine stukjes uiteen te halen en stap voor stap je paard te leren wat bepaalde hulpen betekenen. Vaak helpt het om hulpen of bewegingen eerst aan te leren vanaf de grond voordat je het vanuit het zadel vraagt. Altijd met een zo zacht mogelijke hulp beginnen maar ook doorgaan tot het echt duidelijk is. En vooral altijd precies op het goede moment (=bij het gewenste gedrag) belonen en stoppen!
Is het disrespect? Dan komt het op jouw rol als overtuigende en betrouwbare leider aan. Je moet uitzoeken wat de dingen zijn die de aandacht van je paard kunnen vasthouden en wat voor hem een echte beloning is. Maar je moet ook scherp, snel en soms onverbiddelijk zijn. Op een akkoordje gooien kan soms wel maar in de meeste gevallen moet je zeer consequent - en dus voorspelbaar - zijn.
Heb je paard dat gauw verveeld is? Eigenlijk zijn dit vaak erg leuke paarden, extravert, nieuwsgierig en met gevoel voor humor. Een spelletje tussen de training door, een sprongetje, spelen met een bal, maakt dat hij daarna wel weer even serieus mee wil doen. Ook afwisseling in het werk helpt. Rijd regelmatig buiten, longeer weinig, straf hem niet met stapmolens en zorg dat hij maatjes heeft en ruimte om te bewegen. Oefeningen tot vervelens toe herhalen is geen goed plan. Je moet een beetje creatief zijn en telkens nieuwe dingen doen of nieuwe vormen kiezen.
Merk je dat je paard dingen doet die jij echt vervelend vindt? Dan heb je wellicht te maken met gedrag dat jij zelf of iemand anders hem zonder het zo te bedoelen heeft aangeleerd. Veel mensen geven hulpen op een manier die er juist toe leidt dat paarden de hulp gaan negeren of verkeerd gaan uitleggen. De hulpen zijn aanhoudend en/of de timing van de beloning is precies verkeerd getimed of wordt niet als beloning ervaren. Ook wordt de boodschap die je paard je via lichaamstaal duidelijk probeert te maken vaak niet opgemerkt, in de wind geslagen of verkeerd geïnterpreteerd. Het goede nieuws is dat dit gedrag veelal ook weer te veranderen is. Hulp is hier vaak wel even voor nodig, want hier moet je heel precies voor zijn.
Je eigen state of mind is een punt apart. Paarden kunnen heel verschillend reageren op verschillende mensen. Ben je te druk, te snel, te flauw, te kribbig, onduidelijk, te luid of niet luid genoeg, onzeker of juist onverstoorbaar kalm, vriendelijk en helder? Klopt wat je aan de buitenkant doet met hoe je van binnen voelt (wat een paard voelt dat feilloos aan)? De meest belangrijke vaardigheid is dat je bewust kan schakelen in je gedrag zodat je kan zijn wie je paard op dat moment nodig heeft.
Tijd nemen levert tijd op!
Vaak nemen mensen niet de tijd om iets écht goed te doen terwijl ze wel tijd lijken te hebben om iets wat niet succesvol is telkens te herhalen ... en daar ook telkens weer van te balen!
Als je altijd doet wat je altijd deed, krijg wat je altijd kreeg en blijft je paard zoals hij altijd bleef.
Neem de tijd die nodig is om de oorzaken echt te onderzoeken en problemen vanaf de basis te verhelpen. De tijd die je daarin steekt verdien je later driedubbel terug. En wat is er nou mooier dan te zorgen dat je perfect samen kunt werken met je paard?
Happy Trails!
Liesbeth Jorna
Sport & Horsemanship United
P.S. Het delen van artikel wordt erg op prijs gesteld, maar doe mij een plezier: vermeld erbij waar het vandaan komt: www.sporthorsemanshipunited.nl
De kracht van visualisatie
Leadership without focus isn't leadership
Focus without a plan isn't focus
A plan without a goal isn't a plan,
and a goal without a timeline isn't a goal.
Visualisatie is één van de bekendste tools op het gebied van coaching. Door een sterk en duidelijk innerlijk beeld te creëren van een beweging die je met je paard wilt maken ben je veel beter in staat om dit duidelijk over te brengen naar je paard. Kijk veel naar goede voorbeelden. Het “plaatje in je hoofd” bepaalt alles!
Op zoek naar het goede gevoel van dressuur kun je allerlei beschrijvende woorden bedenken. Harmonie en Bewegingsvrijheid staan in de filosofie van SHU centraal. Maar ook de FEI geeft er een paar: kalm, soepel, losgelaten, vertrouwen, alert, regelmaat, lichtheid, mentaal en fysiek in balans, .... Je kunt er vanuit je eigen gevoel vast nog meer verzinnen (DOEN!).
Als je een specifieke oefening wilt rijden kun je er nog veel specifiekere beelden bij bedenken: Wat wil ik bereiken met die oefening? Waar zet hij welk been? Wat is de bewegingsrichting? Hoe is hij gebogen? Hoe energiek? Hoe voelt de inzet van de oefening en hoe rijden we eruit? Om gevoel te krijgen voor wat we van zijn lijf verwachten helpt het om simulaties te doen zonder paard.
Als je de woorden, het plaatje en het gevoel dat erbij hoort oproept tijdens het rijden, raak je er van bewust wat je hebt en wat je mist. En als je weet wat je mist, weet je wat je moet verbeteren. Misschien moet je paard nog meer kracht, balans en coördinatie ontwikkelen voor wat je vraagt, maar wat kun je zélf doen? Dat een oefening niet zo goed lukt als je zou willen komt vaak omdat we iets van ons paard vragen zonder de goede voorbereiding in ons eigen hoofd en lichaam.
Onlangs werd ik er door Ivo, mijn vierbenige leermeester, maar weer eens op gewezen hoe belangrijk dit is. Dan valt een schouderbinnenwaarts telkens na een paar passen uit elkaar en raken we allebei gefrustreerd. Ik weet: we kunnen het wél! De basisvoorwaarden zijn er. Dus: focus! Plaatje! Check de ingrediënten! Doen in mijn lijf wat ik van zíjn lijf verwacht ... de balans, richting, ritme, buiging, energie, losgelatenheid, uitstraling, alles! Et voilà! Dan lukt het dus de eerste keer. Zie je wel: het kan wél!
It's all about balance! - Equiday Magazine 2013
Balans is een voorwaarde voor nageeflijkheid, verzameling en blessurevrij rijden. Balans voelt goed: vrij, lichtvoetig, harmonieus. Hoe help je je paard om die balans te vinden?
Cavaletti op de cirkel
"Cavaletti arbeid" is nuttig en leuk om te doen. Ruiter en paard worden er handig van. Het is goed voor de coördinatie: paarden gaan echt goed letten op hoe ze hun benen gebruiken en hun voeten neerzetten. Daarnaast worden ze sterker, meer gebalanceerd en gaan ze - mits je aandacht besteedt aan HOE ze over de balken gaan - beter hun rug gebruiken. Het is een goed hulpmiddel om meer losgelatenheid en schwung te ontwikkelen en zo de gangen van je paard te verbeteren.
Natuurlijk is het ook goed voor de balans en de conditie van de ruiter door de afwisseling tussen gewone houding en verlichte zit. Heb je angst voor springen? Zelfs dan is dit voor jou en je paard altijd te doen!
Zelf ben ik erg enthousiast over bijvoorbeeld de manier waarop ruiters van wereldformaat in dressuur en eventing Reiner Klimke en zijn dochter Ingrid Klimke, stelselmatig cavalettiwerk in de opleiding opbouwen (Tip: Ingrid Klimke heeft een leuke trainings app voor op je mobiel gemaakt).
In onze eigen trainingsopbouw komen de balken al snel in de baan. Zodra een paard online/aan de longe zijn eigen gang en richting kan vasthouden (don't change gait/direction in de circling game en lopend aan de hand). Dan kan hij al leren om over verspreide losse balken te lopen zodat hij op zijn voeten gaat letten.
Heel fijn om mee te werken zijn de balken op een cirkel. Afhankelijk van de paslengte van je paard kun je je paard iets meer naar binnen of naar buiten over de balken laten gaan zodat het zo goed mogelijk past bij zijn natuurlijke beweging. Natuurlijk hoeft hij er niet altijd overheen. Je kunt het ook afwisselen met cirkels ervoor of er achterom. Zeker als hij nog wat onwennig is geeft hem dat de gelegenheid om even zijn ontspanning en ritme terug te vinden. Ritme, richting en contact moeten stabiel worden over de balken. Dat is je thuisbasis. En zoals alles begint en eindigt ook dít met ontspanning!
Natuurlijk beginnen we in stap met 1 of 2 balkjes. Als hij het begrepen heeft dan gaan we naar 3 of 4 balken, en naar draf. Wil je hem uitnodigen om zijn pas te verlengen en energieker te draven dan stuur je hem iets meer langs te buitenkant van de balken op de cirkel. En als je nog meer ritme wilt ontwikkelen kun je meer balken gebruiken, tot wel 8 achter elkaar. Kan je paard ook rustig een squeeze over een klein sprongetje? Dan gaan we ook over balken galopperen. Voor de galop maak ik ze graag iets hoger: ik leg de balk bijvoorbeeld op een autoband of springblok. Uiteindelijk kun je ook op de cirkel over meerdere cavaletti galopperen, waarbij zich een heel mooi ritme ontwikkelt.
Zeker in de draf en de galop is het fijn om op de cirkel te werken omdat de meeste paarden dan minder gauw versnellen dan als je de balken op een rechte lijn legt. Natuurlijk wil je daarna wel ook alles over de rechte lijn doen. Dan kun je het verder uitbouwen naar combinatielijntjes van balken en sprongetjes voor echte springgymnastiek. Of je kunt gebruik gaan maken van balken tussen de dressuuroefeningen door voor ritme en schwung. De variaties zijn eindeloos!
Fysieke training van jonge paarden
Stel: je hebt een jong of groen paard. Waar moet je beginnen? De nadruk ligt vaak op het zadelmak maken. Echter als je wilt dat je paard in deze mensenwereld een prettig bestaan heeft is er meer nodig: vertrouwen, begrip, coördinatie, kracht, uithoudingsvermogen, harde pezen en botten. Een goed begin betaalt zich later dubbel en dwars terug!
De basis voor vertrouwen in mensen en begrip van hulpen kan bijvoorbeeld worden gelegd door de oefeningen uit Level 1 en 2 van het Parelli Natural Horsemanship programma en/of door middel van positieve bekrachtiging. Daarnaast wordt aandacht besteed aan het vertrouwd maken met allerlei dingen in de omgeving en aan allerlei handelingen in dagelijkse verzorging en transport. Dat is je levensverzekering: het voorkomt dat jij en je paard later worden verrast door angst en schrikreacties. Vervolgens kun je veilig aan de slag met wennen aan zadel, ruiter en bit. Het begin is er dan ... maar nu? Hoe zorg je dat je paard gezond blijft en fysiek sterk genoeg wordt zodat je samen kunt gaan doen waar je van gedroomd hebt: buitenritten, dressuur, springen, endurance, mennen ...
Coördinatie
Net als een kind moet een jong paard handig worden met zijn lichaam. Hij moet leren op zijn voeten te letten en in balans te lopen. Ook op ongelijke bodem en over obstakels. Werken met balken is waardevol en leuk! Erover, erlangs, zijdelings erover, er tussendoor, in stap, draf, galop, op rechte en gebogen lijnen. Ook het rijden over ongelijke bodem en kriskras door het bos lopen leren hem op te letten en handig te worden. Het zijdelings buigen, wenden van de voorhand en achterhand, het achterwaarts en zijwaarts gaan draagt ook enorm bij aan de coördinatie en balans, net als de "LVO" (lengtebuiging, voorwaarts-neerwaarts, ondertreden) uit de klassieke scholen.
Uithoudingsvermogen en spierkracht
Deze twee zijn relatief snel te ontwikkelen. Te vergelijken met een fitness- of hardloopprogramma. Geleidelijke opbouw van de zwaarte van oefeningen en van de lengte van draf- of galopreprises zijn de sleutel. Het principe van interval training speelt altijd een rol en is handig toe te passen tijden buitenritten. Ik ben geen voorstander van eindeloos longeren of trainingsmolens omdat dit mentaal voor veel (niet alle!) paarden als saai en vervelend wordt ervaren. Zeker als je paard en left-brain introvert is! We maken ook nooit gebruik van hulpteugels omdat het paard hierdoor niet zelf leert op eigen benen te lopen en zelf na te denken.
Hoeven, pezen en botten
Hoeven, pezen en botten hebben veel meer tijd nodig om sterk te worden dan spieren en vereisen specifieke actie: regelmatig stappen en draven op harde bodem. Aan de hand, langs de fiets, voor de kar of onder het zadel. Weidegang in een bevroren weide of het houden in een verharde paddock zijn ook effectief. De weefsels worden hierdoor geprikkeld om zich sterk te ontwikkelen. Bij een jong paard waarvan de pezen en botten nog niet sterk zijn kan zwaar werken en kort draaien in een zachte zandbodem ernstige blessures teweeg brengen.
Bewegingsvrijheid en atletische ontwikkeling
Als je je paard vervolgens verder wil trainen is de opbouw die we bij Sport & Horsemanship United een handig houvast. Het vinden van een goede thuisbasis van harmonie en bewegingsvrijheid in alle drie de gangen staat centraal. Van daaruit kun je verder bouwen aan de atletische ontwikkeling met een gezond en sterk paard en discipline gerichte training.
Kortom: je kan al enorm veel doen met een jong paard om hem voor te bereiden op een gezond, blij en lang leven als jouw "riding partner'!
Happy Trails,
L*