Cavaletti
Rio, de start van een revalidatietraject. Wat doen we precies en waarom?
Totaal ongepland is een nieuweling aan onze familie toegevoegd: Raskanio, kortweg Rio.
Hij kwam per toeval op ons pad, 12 jaar oud, afkomstig uit Letland/Litouwen, nog maar een jaar geleden geruind en met wedstrijdervaring op Intermediair 1 niveau.
Het eerste dat opviel: zijn ademhaling is niet okee!
Zijn trainer mij zag spelen met Skoki en vroeg of ik hem zou kunnen helpen met het oplossen van schrikachtigheid en een onzuivere stap bij Rio. Long story short … Ik heb een uurtje met hem gespeeld en merkte dat er van alles niet helemaal in orde was maar dat hij heel graag alles goed wil doen en begrijpen. Zijn enorm vriendelijke karakter sprak ons zo aan dat we hem hebben gekocht!
Het eerste wat mij opviel toen ik hem zag was dat hij helemaal strak stond. Zijn spieren voelden aan als steen hij haalde heel oppervlakkig adem. Hij was enorm bang om fouten te maken, had een enorm hoog niveau van “learned helplessness” en een groot gebrek aan zelfvertrouwen. Kijkend naar zijn lichaam droeg hij zijn hals als een tuiger, liep met een holle rug en zijn stap was lateraal. Op foto’s was kissing spines aangeetoond.
In deze toestand werd hij getraind om op internationaal niveau te presteren. Het behoeft denk ik niet veel toelichting om te begrijpen dat hij er echt niet best aan toe was!
Waar de toenmalige eigenaar dacht hem als leermeester voor een ambitieuze jonge ruiter te verkopen zag ik een revalidatieproject! Maar … op het moment dat ik dit verhaal schreef was hij inmiddels een maand bij ons en hij ontwikkelde zich geweldig fijn! Hij begon te begrijpen dat hij zelf zijn hersens mag (en moet …) gebruiken en dat hij nieuwsgierig mag zijn. Baanbrekend! Langzaamaan viel ook het kwartje dat een foutje maken hem geen straf oplevert en kon hij steeds beter nadenken en ontspannen.
Inmiddels zijn we een paar jaar verder en het gaat geweldig goed met hem! Hieronder kan je volgen wat we met hem hebben gedaan en waarom.
Eerst zijn hoofd, dan zijn lichaam
Omdat zijn bewegingen erg strak en stijf waren vroegen veel mensen of ik hem gelijk naar een osteopaat of andere body worker zou brengen. Mijn focus lag echter in de eerste weken vooral op zijn mentale en emotionele ontwikkeling. Als hij beter begrijpt wat er gebeurt en de kans krijgt om na te denken en keuzes te maken, krijgt hij meer zelfvertrouwen, nieuwsgierigheid en zelfstandigheid en raakt hij meer ontspannen. Zolang die geestelijke ontspanning er niet is heeft het weinig zin om van alles te doen aan zijn fysiek want alles wat een behandelaar los maakt zit zomaar weer vast door de stress.
Een greep uit de dingen die we hebben gedaan om hem te helpen met zijn mentale en emotionele toestand:
- stilstaan en wachten … wachten … op tekenen van ontspanning,
- moving massage, zodat hij ook in beweging en bij aanraking durft te ontspannen en zich meer bewust wordt van zijn lichaam
- de “7 games” van Parelli om een fijne basiscommunicatie op te bouwen.
- verplaatsen van voorhand of achterhand als isolaties zowel in stilstand als in stap en draf,
- zonder hulpteugels balans en losgelatenheid vinden aan de longe en daarbij elke poging in de goede richting aanmoedigen.
- leren ontspannen bij aanraking met zwepen, touwen en jassen,
- zelfstandig over plastic lopen, op verhogingen staan (zie foto) en door smalle doorgangen gaan waarbij hij in rust leert om zelfstandig en kalm zijn eigen hersens te gebruiken.
- laten zakken van zijn hoofd en hals,
- inparkeren om op te stijgen aan twee kanten
- zelfstandig de trailer inlopen zonder dat ik meeloop.
- cavalettiwerk aan de longe voor souplesse, buiging van gewrichten en rompstabiliteit (zie foto’s en later ook de video met meer gevorderd cavalettiwerk onder het zadel)
- en gewoon lekker met de andere paarden mee op buitenrit. Feitelijk was dat de eerste keer dat ik erop zat: hup met Jane samen in de trailer, naar het bos, door het water, lekker fris en vrolijk vooruit!
Het is ongelooflijk hoe snel hij veranderde in zijn hoofd en mooi om te zien hoe dat al veel aan zijn lichaam verandert! Dit was een goed begin!
Een beetje meer paard worden
Daarnaast hebben we veel dingen veranderd die voor hem jarenlang “normaal” waren: geen bandages meer maar blote benen, ijzers eraf, stang en trens vervangen door een simpele bustrens, in de groep leven in plaats van isolatie en veel minder staluren. Hij is vrijwel zijn hele leven hengst geweest en moet nu eigenlijk opnieuw leren hoe het kuddeleven werkt. De merries vinden hem wel leuk maar Matador is baas en die vindt niet zomaar alles goed! De kudde – nu 6 paarden bij elkaar – begint hem nu langzaamaan te accepteren en we zien hem steeds vaker in de groep in plaats van op een afstandje. De enige momenten dat hij echt uit de groep moet is als één van de merries hengstig wordt. Hij springt er dan op en dat brengt veel te veel onrust en risico met zich mee.
Uit balans en veel te afhankelijk geworden van de ruiter
Maar dan is er ook het verhaal van zijn bewegingen. Daar moest echt veel aan veranderen. Op de foto bovenaan kan je duidelijk zien hoe arm de bespiering van de rug en achterhand is ontwikkeld en hoe de fascia in de achterhand verstrakt zijn. Hij is jarenlang gereden op een manier die zijn lichaam en geest niet goed heeft gedaan. “Self carriage” is de allerbelangrijkste factor om fysieke problemen bij rijpaarden te voorkomen: een eigen houding en een eigen balans. Van beiden was totaal geen sprake. Hij bleek erg scheef! Als hij even vertikale balans vond (het gewicht goed verdeeld over beide zijden en met ongeveer gelijke diagonalen) en de bovenlijn eindelijk een beetje durfde te ontspannen, dan viel hij zo naar voren dat hij moest versnellen om zijn lichaam overeind te houden. Ik merkte daarbij gelijk ook dat “er geen goede rem” op zat! In galop was het nog erger: hij was duidelijk gewend om door de ruiter “in de benen” gehouden te worden en kon in het geheel niet zijn eigen balans vinden of bewaren met een losse teugel. Hij probeerde zichzelf in balans te houden door hard te gaan en wist zich geen raad met bochten! Best spannend als je erop zat!
Een greep uit de dingen die we met succes hebben gedaan:
- aaien en zwaaien met de zweep, zodat hij er niet meer bang voor is en ik de zweep kan gebruiken om iets uit te leggen zonder stress
- langzaam en in balans stappen zodat hij zijn passen af kan maken. Zijn stap is – zelfs in de wei – kort en telgang-achtig en ik weet inmiddels via vorige eigenaren dat dit echt in zijn genen verankerd zit. Zijn moeder en een volle broer bewegen precies hetzelfde in stap.
- uitleggen van hulpen voor plaatsing van voor- en achterhand (zie foto’s onderaan), “drunken sailor exercise” (gewicht en richting afwisselend van linkerschouder naar rechterschouder en terug) “fishtailen” (achterhand van links naar rechts en terug terwijl de voorhand rechtuit gaat) in stap en draf. Als deze dingen licht en makkelijk gaan is het namelijk veel gemakkelijker om te communiceren bij de …
-
Na een paar weken voor het eerst een zo goed als symmetrische zweetprint onder het zadel! … “basic alignment exercise” voor het vinden van symmetrie en vertikale balans. Ik heb hier heel veel aandacht aan besteed en dat zal ook altijd zo blijven. Zonder die vertikale balans (of rechtrichten) is losgelatenheid en later verzameling zonder spanning totaal onmogelijk. Die symmetrische zweetprint op de foto hiernaast is niet vanzelfsprekend!
- uitleggen van de “ho-hulpen” en achterwaarts op ademtaal en zithulpen (dus met zo min mogelijk teugelgebruik), vooral omdat hij moeite heeft om zichzelf in balans te houden en daardoor steeds harder gaat lopen. Een met behulp daarvan …
- veel overgangen van stap/draf naar halt, waarbij mijn belangrijkste focus is dat hij fijn los en op lengte blijft in rug en hals.
- “corners game” om in balans door hoeken en wendingen te gaan,
- halsstrekken zonder verandering van tempo en balans (al blijft hij hierbij nog wel teveel achter de loodlijn …)
- slangenlijnen met veel buigingswisselingen voor souplesse en losgelatenheid
- galopperen aan een losse teugel, ook in kleinere voltes
Allemaal oefeningen die erop gericht zijn dat hij lichte hulpen goed begrijpt en dat hij ontdekt dat hij zichzelf overeind kan houden. Zodat hij kan en mag ontspannen en zijn bewegingsvrijheid kan hervinden! Natuurlijk doen we niet al deze dingen tegelijk. Per keer kiezen we hier een aantal uit, zodat hij gelegenheid heeft om het ook allemaal te onthouden en verwerken.
De winst en de reis
De grootste winst? Een blij en gezien de historie optimaal gezond en los paard. Dat hij heeft geleerd om rustig na te denken en dat nieuwsgierig zijn gewaardeerd wordt. Dat zijn ademhaling weer normaal is. Dat hij kalm kan halsstrekken in draf zonder naar voren te vallen en daarbij heel ontspannen en tevreden briest! Dat hij lichte hulpen beter begrijpt en daardoor veel beter op eigen benen loopt. Dat hij zijn plezier in springen weer terug gevonden heeft. Dat hij nu ook regelmatig zonder hoofdstel wordt gereden en ook wissels en zijgangen kan lopen zonder teugels!
Een paar punten blijven altijd aandacht vragen. Zjn vertikale balans en losgelatenheid moeten we blijven ontwikkelen. Als je daar een poosje geen aandacht aan besteed wordt hij snel weer schever en stijver. Maar nu is zijn rug veel losser geworden, zijn achterbenen buigzamer, zijn passen langer en zijn stap zuiverder. En vooral: hij heeft er echt weer plezier in! Hij voelt zich zichtbaar en voelbaar beter!
Meer inzicht en kennis zodat je zelf keuzes kan maken in de training?
Leren hoe je dit in de praktijk brengt? Doe dan mee aan de Jaaropleidingen Blokkadevrij Trainen
Springen voor kracht en coördinatie - Té leuk om niet te doen!
Gezond bewegen is de multifunctionele basis voor alles wat daarna komt
Hoe beter je paard zijn balans en ritme tijdens het rijden kan bewaren, hoe makkelijker alles wordt wat je met hem wilt doen. Dressuur zorgt voor een multifunctionele en gezonde basis.
Natuurlijk kun je je verder specialiseren in de dressuur maar voor een lang en gezond leven als rijpaard is dat niet persé noodzakelijk. Uitzondering daarop kan zijn dat je paard een fysieke beperking heeft die het nodig maakt om bijvoorbeeld zijn voorbenen extra te ontlasten, bijvoorbeeld bij een diagnose van artrose of verhoogd risico op hoefkatrolontsteking. In dat geval is hoog springen natuurlijk niet zo'n goed idee.
Te leuk en te nuttig om niet te doen!
Zelf vinden wij het fijn om veelzijdig met onze paarden bezig te zijn. We springen en crossen en spelen op veel verschillende manieren met hindernismateriaal. Afgezien van een enkeling die nog wat onzeker is of die een blokkade of blessure heeft, ben ik eigenlijk nog nooit een paard tegengekomen die dat niet leuk vond!
Een paar redenen om cavalettiwerk en springen in je training op te nemen:
- het draagt bij aan de coördinatie van je paard. Hij gaat opletten en wordt handig met zijn voeten.
- het draagt enorm bij aan de rijvaardigheid van jezelf!!! Je ontwikkelt een goed gevoel voor ritme en een sterke balans. Je leert ook om je veel sneller aan te passen aan de grotere en snellere natuurlijke bewegingen van je paard en je leert om niet in de weg te zitten zodat je paard zijn lichaam optimaal kan gebruiken bij de sprong.
- het draagt bij aan je zelfvertrouwen. Doordat je leert om de normale grotere bewegingen van je paard te volgen kun je ook bij buitenritten stressvrij rijden en ben je niet bang meer voor een beetje tempo.
- het draagt bij aan het atletisch vermogen van je paard. Hij ontwikkelt uithoudingsvermogen, galoppeervermogen, kracht en lenigheid. Hij wordt sterker en buigzamer in het achterbeen en kan daardoor meer ondertreden. Daardoor kan hij ook zijn bovenlijn - rug, schoft, hals - meer liften en op lengte brengen. Ook voor dressuurpaarden dus bijzonder waardevol!
- het draagt enorm bij aan de intelligentie en het plezier van je paard!
Wat kun je bereiken met cavaletti
Cavaletti worden vaak gebruikt om paard en ruiter vertrouwd te maken met de beginselen van springen. Ik gebruik het ook ter verbetering van achterbeen- en ruggebruik en voor de afwisseling tijdens dressuur.
Je kan cavaletti of balken gebruiken op rechte lijnen of in waaiers. Dat laatste heeft als voordeel dat je zowel in stap als draf erover kan zonder dat je het aan hoeft te passen. Erg handig als je alleen bent. Je kunt bovendien kiezen hoe ver naar binnen of buiten je over de waaier rijdt en daardoor je paard uitdagen zijn passen groter of kleiner te maken. Tegelijkertijd leer je dan om je aanrijdlijn heel precies te kiezen.
Op de foto zie je blokken liggen onder de balken aan de buitenkant. Hierdoor moet het paard zijn gewrichten nog meer buigen en met meer veerkracht gaan bewegen. Uiteraard kan je cavaletti op een rechte lijn ook op verschillende hoogtes gebruiken, zowel in stap en draf als in galop.
Begin je nog maar net met cavaletti? Leg dan eerst wat enkele balken verspreid neer en stap of draaf daar lekker ongedwongen overheen. Er is best een kans dat je paard er in het begin een reuzesprong overheen maakt, maar dat is niet erg. Als hij eenmaal gewoon doordraaft neem je twee balken met een ca. 1 meter ertussen. Dat past eigenlijk altijd. De afstanden tussen cavaletti luisteren nauwer zodra je 3 of meer balken achter elkaar gaat leggen. Dan pas je de afstanden aan zodat het bij je paard past ... óf je gaat ermee spelen om je paard uit te dagen meer op te letten en zijn paslengte aan te passen. Er zijn eindeloos veel mogelijke patronen om te spelen met cavaletti!
2 Manieren voor een goede opbouw naar springen
Je kan op twee manieren met springen aan de slag
(1) je maakt een lijntje waar je begint met cavaletti of balken en van daaruit volgt een kruisje, een sprongetje of een combinatie van sprongetjes. Hierbij gaat het om het springen zelf, om het vertrouwd maken van je paard met het materiaal, om de coördinatie van je paard of om het ontwikkelen van een goede ruiterbalans en -techniek voor en over de sprong. Een drafbalkje of meerdere drafbalken voor de eerste sprong bevordert het rustig aanrijden. Gebruik van kruisjes maakt het makkelijker om door het midden te springen.
(2) je maakt een parcoursje van verschillende hindernissen. Zo laag als nodig - balken op de grond of simpele kruisjes - tot zo hoog als nodig, afhankelijk van de ervaring van jou en je paard. Met lijnen tussen de hindernissen die wat meer uitdaging bieden op het gebied van sturen, ritme en balans: cirkels, gebroken lijnen, schuin geplaatste hindernissen of langere tussenruimtes waarin je het aantal galopsprongen kunt variëren. Hiermee kun je meer de focus leggen op de vaardigheid van fijn rijden tussen de hindernissen. Aandachtspunten zijn dan regelmaat, basiskwaliteit van de galop, vloeiende lijnen en snel herstel van balans en ritme na elke sprong zodat je weer goed voorbereid bij de volgende komt.
Crossen en andere fun stuff
Als je de basis van springen onder knie hebt kun je ook buiten de rijbaan gerust eens wat andere dingen gaan springen. Pak ook eens een omgevallen boom in het bos mee. Zelf hebben wij een speelweide met allerlei crosshindernissen om te oefenen. Er zijn bovendien steeds meer oefencrossen en oefenterreinen waar je kunt oefenen. Een echte aanrader!
Dit kan jij ook! Begin NU met de Jump & Play Challenge!
Ik heb inmiddels honderden ruiters en paarden geholpen om deze stappen met succes te volbrengen. Sommigen vonden precies die ene goldnugget die hét verschil maakte. Anderen noemden het een "life changing journey". Bijna altijd was er een doorbraak die ze vooral zelf niet hadden kunnen bedenken.
Wil jij dat ook? Maak dan gelijk een start met de Jump & Play Challenge! Kijk op https://www.sporthorsemanshipunited.nl/website/challenge/
en meld je snel aan!
Happy trails!
Liesbeth Jorna
Cavaletti op de cirkel
"Cavaletti arbeid" is nuttig en leuk om te doen. Ruiter en paard worden er handig van. Het is goed voor de coördinatie: paarden gaan echt goed letten op hoe ze hun benen gebruiken en hun voeten neerzetten. Daarnaast worden ze sterker, meer gebalanceerd en gaan ze - mits je aandacht besteedt aan HOE ze over de balken gaan - beter hun rug gebruiken. Het is een goed hulpmiddel om meer losgelatenheid en schwung te ontwikkelen en zo de gangen van je paard te verbeteren.
Natuurlijk is het ook goed voor de balans en de conditie van de ruiter door de afwisseling tussen gewone houding en verlichte zit. Heb je angst voor springen? Zelfs dan is dit voor jou en je paard altijd te doen!
Zelf ben ik erg enthousiast over bijvoorbeeld de manier waarop ruiters van wereldformaat in dressuur en eventing Reiner Klimke en zijn dochter Ingrid Klimke, stelselmatig cavalettiwerk in de opleiding opbouwen (Tip: Ingrid Klimke heeft een leuke trainings app voor op je mobiel gemaakt).
In onze eigen trainingsopbouw komen de balken al snel in de baan. Zodra een paard online/aan de longe zijn eigen gang en richting kan vasthouden (don't change gait/direction in de circling game en lopend aan de hand). Dan kan hij al leren om over verspreide losse balken te lopen zodat hij op zijn voeten gaat letten.
Heel fijn om mee te werken zijn de balken op een cirkel. Afhankelijk van de paslengte van je paard kun je je paard iets meer naar binnen of naar buiten over de balken laten gaan zodat het zo goed mogelijk past bij zijn natuurlijke beweging. Natuurlijk hoeft hij er niet altijd overheen. Je kunt het ook afwisselen met cirkels ervoor of er achterom. Zeker als hij nog wat onwennig is geeft hem dat de gelegenheid om even zijn ontspanning en ritme terug te vinden. Ritme, richting en contact moeten stabiel worden over de balken. Dat is je thuisbasis. En zoals alles begint en eindigt ook dít met ontspanning!
Natuurlijk beginnen we in stap met 1 of 2 balkjes. Als hij het begrepen heeft dan gaan we naar 3 of 4 balken, en naar draf. Wil je hem uitnodigen om zijn pas te verlengen en energieker te draven dan stuur je hem iets meer langs te buitenkant van de balken op de cirkel. En als je nog meer ritme wilt ontwikkelen kun je meer balken gebruiken, tot wel 8 achter elkaar. Kan je paard ook rustig een squeeze over een klein sprongetje? Dan gaan we ook over balken galopperen. Voor de galop maak ik ze graag iets hoger: ik leg de balk bijvoorbeeld op een autoband of springblok. Uiteindelijk kun je ook op de cirkel over meerdere cavaletti galopperen, waarbij zich een heel mooi ritme ontwikkelt.
Zeker in de draf en de galop is het fijn om op de cirkel te werken omdat de meeste paarden dan minder gauw versnellen dan als je de balken op een rechte lijn legt. Natuurlijk wil je daarna wel ook alles over de rechte lijn doen. Dan kun je het verder uitbouwen naar combinatielijntjes van balken en sprongetjes voor echte springgymnastiek. Of je kunt gebruik gaan maken van balken tussen de dressuuroefeningen door voor ritme en schwung. De variaties zijn eindeloos!
