Lessen uit de razendsnelle en blijvende transformatie van Sylvia en Goldie
De transformatie van Sylvia met Goldie is een van de meest bijzondere transformaties die ik ooit heb meegemaakt.
Toen Sylvia bij mij aanklopte schoot haar hart al in de keel bij een langzame stap. Tussen die eerste les en de dag dat ze mij en Manfred meenam voor een prachtige rit door het Dwingelderveld, waarbij we met z'n drieën in snoeiharde galop door het bos vlogen, zaten maar een paar weken! En nu, drie jaar later, vroeg ik haar hoe het gaat en was ik enorm blij om te horen dat ze samen nog altijd heerlijke buitenritten maken en veel plezier hebben.
Twee verhalen
Je gaat zowel het verhaal van Sylvia horen als dat van mij als instructeur en coach. We willen graag dit verhaal delen omdat het anderen kan inspireren. Omdat het veel ellende voor paard en mens kan voorkomen en ook omdat het verhaal van Sylvia en Goldie duidelijk maakt dat de oplossing voor problemen lang niet altijd in technische instructies zit. Mindset, emoties en leiderschap spelen een alles bepalende rol.
“Ik heb Goldie gekregen op een moment in mijn leven dat ik haar heel erg nodig had en ben er klakkeloos vanuit gegaan dat zij de plek zou innemen die ik miste door mijn zieke andere paard. Dat werd een enorme teleurstelling en wanhopig frustrerend.
Ze draaide zich van me af, wilde geen voetjes geven, ging behoorlijk bokken in elke versnelling meer dan stap en liep continu onzuiver. Er waren geen aanwijsbare afwijkingen en helaas hielp een nieuw aangepast zadel ook niet. We hebben haar drie maanden extern in training gebracht maar ook daar kwam ze niet verder dan stappen.
Ik huilde tranen met tuiten uit onmacht, twijfelde aan mezelf en had al heel wat digitale trainingen en tips uitgeprobeerd maar helaas we verwijderden steeds meer van elkaar. Alle emoties zijn voorbij gekomen. Onzekerheid, boosheid, opstandigheid en vaak tot aan de grens van opgeven.”
Liesbeth: Eén doorbraak is niet genoeg voor permanente verandering
Sylvia en Goldie hadden zich aangemeld voor een enkele privéles, als een soort allerlaatste strohalm. Ik heb niet vaak iemand gezien die zo angstig werd bij elke stap van haar paard! Maar ik oordeel niet, want het is wat het is. Dus we zijn begonnen bij wat er wél kon: slechts enkele langzame passen en blijven ademhalen. Samen bewegen, synchroon in lichaam én hart. Long story short: aan het eind van dat uur konden ze voorzichtig de hoefslag rond draven zonder dat Sylvia in de paniek schoot en Goldie was kalm en best happy. Een doorbraak voor allebei! Maar ik dacht … die zijn er nog lang niet … ik laat ze niet gaan! Dus ik heb ze overgehaald om direct aan de volgende 5 Day Intensive mee te doen…
“Eén week bij Liesbeth op locatie heeft ons op een mooi gezamenlijk spoor gebracht. Bij Liesbeth ben ik zo veel rijker geworden in het observeren en communiceren met mijn eigen paard. Kleine stapjes (figuurlijk) werden al snel grote stappen (letterlijk). Deze dames gingen na één week vol trots, plezier, zelfvertrouwen en nieuwe energie naar huis. Ik kan er wel uren over vertellen.
Niet normaal hoe je van wanhopig huilend naar gierend van het lachen met het zelfde paard in het leven kan staan. Nooit durven dromen/geloven dat dat echt nog zou gebeuren!”
Liesbeth: Het paard wordt vaak niet begrepen
Na enige observatie en ook nadat ik Goldie zelf in de hand had gehad was het voor mij glashelder dat Goldie zeer goed en gedetailleerd was opgeleid. Maar daar zat ook een groot probleem: zij wilde en verwachte duidelijke informatie zodat ze wist wat ze moest doen en dat kon Sylvia haar nog niet geven. Ze wilde het zo graag goed doen! Alles wat zij nodig had was iemand die haar taal sprak en de leiding nam. Dus het ging niet om het opleiden of trainen of manieren aanleren van Goldie maar om zorgen dat Sylvia Goldie kon gaan geven wat zij nodig had.
“Als ik het proces achteraf onder de loep neem besef ik dat ik iets wilde afdwingen zonder stil te staan bij wat Goldie nodig had. Zonder geduld en zonder verdieping ben ik een reis begonnen die zonder de “routekaart” van Liesbeth waarschijnlijk geëindigd was met afscheid nemen van dit geweldige paard. Nu rijden mijn Golden Girl en ik met z’n tweetjes uren lang buiten op zoek naar steeds weer nieuwe avonturen en uitdagingen. Ik voel me vrij en trots omdat ik durf te vertrouwen op onze communicatie en mij niet meer van de wijs laat brengen door de vele omstanders die zich er destijds ongevraagd mee bemoeid hebben en mij daarmee alleen maar onzekerder en ongelukkig maakten.”
Een belangrijke les voor iedereen
Ik kom enorm veel onbegrepen paarden tegen. Paarden die getraind worden op hoe ze bewegen maar waarbij geheel voorbij wordt gegaan aan hoe ze zich voelen, hoe ze leren en wat ze zelf willen geven. Veel paarden raken zodanig verward dat ze bestempeld worden als te sensibel, gevaarlijk, ongemanierd, dom en nog veel meer onzinnige oordelen die er uiteindelijk in resulteren dat ze verdwijnen naar onbekende bestemming en dan echt veel geluk moeten hebben om weer een fijn leven te vinden.
Liesbeth: De ruiter wordt vaak niet begrepen
Sylvia is één van de vele voorbeelden van ruiters die niets liever willen dan het goed doen voor hun paard. Net als veel andere paardeneigenaren kreeg ze allerlei trainingsmethoden over zich uitgestort. Niet alleen de ruiter maar ook het paard raken dan in verwarring.
Wat er in dit geval aan de hand is, heeft niets met trainingsmethoden te maken. De kern van het probleem zit - en dat is ongelooflijk vaak het geval! - in horsemanship, mindset, emotie en leiderschap. Er is hier geen trainer nodig maar een coach, zowel voor het paard als voor de ruiter.
“Er waren vrienden die zeiden: “Sylvia dit paard lijkt niet wat jij nodig hebt en maakt je diep ongelukkig. Geef haar alsjeblieft weer terug en hou op met jezelf zo te straffen. Het voelde ook echt heel vaak als een proces van mezelf willen bewijzen tegenover de buitenwereld. Dat het me allemaal wel zou lukken. Maar dat was echt niet de juiste instelling. Super dom ook. Er zijn altijd zoveel dingen in het leven die meespelen.
Er waren paardentrainers die allemaal hun eigen kijk op de situatie hadden en in mijn ogen met verstand van zaken spraken en die allemaal een andere richting in duwden. Mensen die al hun hele leven in de paardenwereld zitten, en dan sta ik daar, een volwassene die alleen maar kon teren op de ervaring van drie koudbloeden waarmee alles altijd op gevoel ging en ik nooit meer nodig had dan gewoon doen en dat kwam het goed.”
Een belangrijke les voor iedereen
Ik heb mij naast de training van paarden ook verdiept in horsemanship, NLP, interventies en coaching technieken. Dat is als instructeur van onschatbare waarde gebleken voor het begrijpen en coachen van paard en ruiter. Het is bovendien essentieel om de ruiter de inzichten en vaardigheden te geven om de partner, trainer en coach te zijn die het paard nodig heeft. Want alleen het fysieke paard trainen is als het rijden met een auto met 3 lekke banden: het rolt aan alle kanten van de weg af. De huidige discussies rond welzijn in de sport zijn daar een regelrecht gevolg van.
Liesbeth: Als de ruiter verandert, verandert ook het paard
Waar staat het paard? Waar staat de ruiter? Hoe bouw je een brug zodat het weer samen komt?
Het ging hier helemaal niet over het fixen van het paard. Het was hier heel duidelijk hoe belangrijk het is om eerst te kijken wat er in het lichaam, hoofd en hart van zowel paard als ruiter gebeurde. Eerst te begrijpen hoe hun belevingswereld in elkaar zat, in plaats van standaard methode of oefening erop los te laten.
In dit geval kwam ik na enige observatie er achter dat het paard op zeer hoog niveau was opgeleid, dus daaraan lag het zeker niet. Eigenlijk wachtte Goldie op het moment waarop haar ruiter haar duidelijk leiding gaf, haar duidelijk informatie gaf en gewoon vertelde wat ze van haar wilde. Sylvia bleek met haar paard een heel afwachtende en onzekere houding aan te nemen, gepaard gaand met angst dat ze geen controle zou hebben. Zij is in het dagelijks leven echter een vrouw die voor zichzelf opkomt en er echt staat als de situatie dat vereist, dus ze had al wat nodig was! In iedereen zit een goede leider en de paarden geven ons een goede reden om die te vinden en te ontwikkelen. We hebben oefeningen gedaan die Sylvia in staat stelden om die zelfverzekerder versie van zichzelf mee te nemen naar haar samenwerking met Goldie. Duidelijk in wat ze wil, duidelijk in woorden én duidelijk in haar houding.
Op het moment dat Sylvia inzag wie haar paard werkelijk was en we zonder paard hadden gewerkt aan duidelijk leiderschap, konden we met grote stappen en zonder stress het vertrouwen, de communicatie en ook het tempo snel uitbouwen. Toen Goldie eenmaal in de gaten kreeg dat Sylvia met helderheid haar kon vertellen ging er echt een knop om! Geen spoor meer van stress en verzet, een happy pony! Binnen enkele dagen gingen zij samen van totaal geblokkeerd naar joelend van plezier in rengalop door de bak!
Een laatste duwtje in de rug
Omdat we zo’n plezier aan dit traject hadden beleefd hebben we aan het eind van die week afgesproken dat Manfred en ik een paar weken later naar Sylvia toe zouden komen om met zijn drietjes een rit te maken in het Dwingelderveld. Stiekem hoopte ik dat dat genoeg “druk” zou geven om nu in haar eentje thuis ook door te zetten. Nou, geloof me, dat hadden ze gedaan!! We hebben een geweldig mooie rit gemaakt en laten we zeggen … die was niet voor beginners!
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Sylvia en Goldie: lessen uit een razendsnelle en blijvende transformatie” van Liesbeth Jorna en Sylvia Kamman op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP 1: In de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen leer je niet alleen biomechanisch correct trainen maar ontwikkel je ook om deze positieve Trainer’s Mindset!
TIP 2: In het Intuitive Leadership Retreat van 14-16 september 2024 (en voorjaar 2025 …) krijg je de inzichten en tools voor leiderschap over je eigen leven én leiderschap voor je paard, je werk, relaties met anderen en voor het waar maken van je dromen en je missie. Een baanbrekende ervaring voor zowel paardenmensen als managers, leraren, teamleiders, ondernemers, vaders en moeders.
Hartcoherentie voor een betere connectie met je paard ... en jezelf!
Hartcoherentie heeft te maken met ontspanning en de mate waarin je hartritme en ademhaling op elkaar zijn afgestemd. Wanneer je hartcoherentie hoog is, betekent dit dat je hartritme regelmatiger is en dat er een goede balans is tussen het sympathische en parasympathische zenuwstelsel. Dit zijn de twee delen van je autonome zenuwstelsel dat je basisfuncties in je lichaam automatisch regelt. Het sympathische zenuwstelsel is verantwoordelijk voor de “vecht-of-vlucht“-reactie, terwijl het parasympathische zenuwstelsel verantwoordelijk is voor de “rust-en-vertering“-reactie.
Wanneer er geen coherentie is, betekent dit dat je hartritme onregelmatiger is en dat er een onbalans is tussen het sympathische en parasympathische zenuwstelsel. Dit kan worden veroorzaakt door stress, angst, vermoeidheid of andere factoren.
Positieve emoties verhogen de hartcoherentie. Positieve emoties komen o.a. door de werking van hormonen. De productie van die hormonen wordt door verschillende situaties getriggerd. Bijvoorbeeld dopamine door beloning en meditatie, serotonine door zon en dankbaarheid, oxytocine door vriendelijkheid en liefdevolle aanraking en endorfines door sport en vrolijkheid..
Studies suggereren dat liefde en oprechte aandacht een positieve invloed kunnen hebben op de hartcoherentie. Dit kan te wijten zijn aan het feit dat liefde en aandacht stress kunnen verminderen en het parasympathische zenuwstelsel kunnen activeren.
In een wetenschappelijke studie, gepubliceerd in het tijdschrift “PLOS One”, wordt beschreven hoe mensen die een meditatieoefening deden waarbij ze zich concentreerden op liefdevolle vriendelijkheid, een hogere hartcoherentie hadden.
Zelf heb ik bij hartcoherentiemeting ervaren dat mooie herinneringen naar boven halen een duidelijk positieve invloed heeft.
Een andere studie uit 1998 maakte duidelijk dat er energie overdracht is tussen mensen die elkaar aanraken of dichtbij elkaar zijn, zodanig dat het ECG (electrocardiogram van het hart) van de één meetbaar invloed heeft op het EEG (electroencelalogram van de hersenen) van de ander, vooral als de “zender” in een staat van liefdevolle aandacht verkeert. In mijn ervaring is dat effect van liefdevolle aanraking ook het geval tussen mens en paard.
Hier zijn enkele tips om je hartcoherentie te verbeteren zodat je ook een betere verbinding krijgt met je paard en je paard kunt helpen ontspannen en concentreren:
- Sport, dans of doe kort sportieve bewegingen voordat je bij je paard komt of erop stapt
- Doe een meditatieoefening waarbij je je concentreert op ademhaling, liefde, dankbaarheid en vrolijke gedachten voordat je naar je paard gaat.
- Waardeer en bedank je paard (en jezelf) veel en vaak voor zijn zijn/inzet/etc.
- Zeg zachtjes lieve dingen tegen je paard, wat je van hem voelt en opmerkt
- Leg je hand op zijn hals, voorhoofd, … en stuur hem door die aanraking je dankbaarheid en liefde, moed, kalmte, wat hij maar nodig heeft van jou … en wacht op ontspanningssighnalen.
- Moving massage (lees die blogpost!)
- Voorhoofd touch aanleren met R+
- Game-over door hand op schoft en uitademen
En zo zijn er nog talloze andere “oefeningen” te bedenken die een overdracht van goede energie tussen jou en je paard kunnen bewerkstelligen. Oefeningen die vaak helemaal geen extra tijd kosten en die de samenwerking en het samenzijn met je paard enorm veel mooier maken.
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Hartcoherentie voor een betere connectie met je paard … en jezelf!” van Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP: In de Jaaropleiding Blokkadevrij Triainen leer je hoe je hartcoherentie ook in de praktijk kan toepassen!
Je paard "voor het been rijden"... maar hoe dan? (Bit-Cap Magazine)
Je paard “voor het been rijden” … maar hoe dan?
Wat is dat eigenlijk “voor het been rijden”? Gaat het eigenlijk wel om het been? En hoe creëer je dat gevoel eigenlijk?
Bit-Cap Magazine interviewde Liesbeth over dit onderwerp en maakte er een leerzaam artikel van in Bit-Cap Magazine van december 2022.
Ontspanning in beweging: Moving Massage
Gastblog van Meike van der Heijden (stagaire)
Mijn paard kan snel veel spanning opbouwen. Hij kijkt naar de omgeving, is hyper alert en kan zijn aandacht niet bij mij houden. Dat is lastig. Bij Liesbeth heb ik een techniek geleerd die mijn paard hier heel goed mee kan helpen: de Moving Massage.
Misschien herken jij je in 1 van deze situaties?
- Mijn paard let meer op zijn omgeving dan op mij
- mijn paard houdt zich strak
- mijn paard is gespannen (op vreemd terrein)
- mijn paard is rennerig of vervelend
- mijn paard wilt niet aangeraakt worden
- mijn paard heeft wedstrijdstress
Hoe fijn zou het zijn als je paard kalm is en met je kan samenwerken?
Moving Massage
Moving massage is een techniek waarbij je door middel van je hand op de huid van het paard hem helpt te ontspannen terwijl je paard in beweging is. Het is een idee van Karen Rohlf - Dressage Naturally.
De meeste therapieën waarbij we proberen om ons paard te helpen spanningen los te laten, worden uitgevoerd in stilstand. Als ruiter en trainer willen we ook dat het paard in beweging lichaamsbewustzijn heeft en zichzelf kan ontspannen. Dit is waarom moving massage zo’n grote waarde heeft: het creëert ontspanning in beweging.
Je wil het paard helpen om zijn houding en bewegingspatroon te veranderen door hem te leren chronisch gespannen spieren te ontspannen. Het ontspannen van spieren die een ongewenste houding of bewegingspatroon onderhouden, leidt ertoe dat de tegenovergestelde spieren – die van een gezond bewegingspatroon – geactiveerd kunnen worden. Als de spieren elkaar niet meer tegenwerken verdwijnen de weerstanden in zijn lichaam en ontstaat er letterlijk meer bewegingsvrijheid. Een paard dat zijn lichaam kan ontspannen, zal in hart en hoofd ook meer ontspannen zijn, waardoor je een fijnere samenwerking krijgt.
Hoe doe je Moving Massage?
- Naast je lopen
Voordat je kan beginnen met moving massage, moet je eerst een basis hebben. Je paard moet makkelijk naast je mee lopen en niet achter je aan sukkelen. Je paard moet zelf door kunnen lopen, ook als jij naast zijn schoft loopt. Als dit goed gaat, kan je verder met de moving massage. - Zoeken in zijn lijf
Nu kan je touw in je andere hand nemen, zodat je hand aan de kant van het paard vrij is om hem aan te raken. Beeld je in hoe het paard voelt en eruitziet als die helemaal ontspannen is. Projecteer dit beeld van losgelatenheid en probeer dat over te brengen. Raak hem aan en vraag daarmee aandacht voor de gespannen plek om hem erop te wijzen dat hij het kan loslaten en zich dan beter voelt. Als het paard tekenen van ontspanning laat zien, laat je zelf los maar geeft hem de gelegenheid om door te gaan. Hierna kan je door naar een volgende plek op zijn lichaam en doe je dit zelfde. - Signalen van ontspanning
Er zijn meerdere ontspanningssignalen die je bij je paard kan zien en voelen, zoals het hoofd laten zakken, een andere oog opslag, likken en kauwen, zuchten, knipperen, oren of lippen die ontspannen, het voelt zachter onder je hand en het hele paard gaat rustiger en soepeler bewegen. Hoe meer signalen het paard laat zien hoe beter. Soms moet je een tijdje wachten totdat je paard een signaal geeft.
Meer lichaamsbewustzijn en losgelatenheid
Hoe vaker je dit oefent met je paard, hoe sneller het paard zich zal kunnen ontspannen. Ze leren de rustgevende werking van je hand herkennen. Spoedig zal het paard zich al gaan loslaten als je er maar aan denk of de intentie laat zien om hem te helpen. Dan weet je dat hij een nieuw bewustzijn over zijn eigen lichaam heeft gevonden. Hij zal dan steeds beter in staat zijn om zelf die plek van losgelatenheid en ontspanning te vinden. Hij zal ook meer en meer zelf zijn bovenlijn loslaten en hals strekken terwijl hij beweegt.
Als je de moving massage een beetje onder de knie hebt is het een heel succesvol hulpmiddel om je paard te helpen aan meer lichaamsbewustzijn of aan ontspanning bij aanvang van een training of wedstrijd.
Zie je al voor je hoe je door middel hiervan je paard kan helpen ontspannen? Altijd rustig met je paard bezig kunnen zijn?Inspanning en ontspanning afwisselen
Nieuwe handvaten
Ik ga hier zeker mee door. Ook omdat hierdoor mijn paard meer zelfvertrouwen krijgt en meer ontspannen in het leven gaat staan. En omdat naast me lopen soms wat spanning oproept, hoop ik dat hij snel doorheeft dat naast mij lopen juist ontspanning brengt. Ook vind ik dit een fijn handvat om te hebben als hij spanning opbouwt of als we naar vreemd terrein gaan.
Ik merk na een paar keer al resultaat, dus ik geloof dat ook jij en je paard hier veel aan zullen hebben.
Dankjewel Meike van der Heijden voor deze mooie gastblog! Ik weet zeker dat veel mensen en paarden hier weer nieuwe inspiratie mee opdoen.
Liesbeth Jorna
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Ontspanning in beweging” van Meike van der Heijden en Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP: In de Jaaropleiding Blokkadevrij Triainen leer je deze oefeningen ook in de praktijk!
Verzameling zonder weerstand? Laat je paard meedenken en meedoen!
Gastblog van Meike van der Heijden (stagaire)
Inspiratie voor meer precisie
Ik ben zelf een enthousiast paardrijder. Zodra ik tijd heb train ik met mijn paard aan houding, uithoudingsvermogen, springen en dressuur. Het is dan best moeilijk om te bedenken hoe ik net iets beter de puntjes op de i kan zetten. Tijdens mijn stage bij Liesbeth zie ik veel trainingen. Eén speciale training van Liesbeth inspireerde mij zeer.
Verzamelen met behulp van de “Collectibility-box”
Het is een kunst om op een paard vriendelijke manier goed verzameld te rijden. De collectibility box – een idee van Karen Rohlf van Dressage Naturally - is hiervoor een geweldig hulpmiddel. Met balken leg je een vierkant met genoeg ruimte tussen de hoeken zodat het paard erdoorheen kan. Met pionnen maak je een vierkant in het verlengde van de hoeken. Je kan beginnen met wat grotere afstanden, hoe kleiner je de vierkanten maakt, hoe moeilijker het wordt. Er zijn een aantal oefeningen die je binnen deze box kan doen, deze leg ik verderop uit.
Je paard gaat meedenken en meedoen en verzamelt zichzelf
Doordat de collectibility box zichtbaar op de grond ligt, wordt het patroon voorspelbaar. Bij herhaling gaat een paard anticiperen. Hij gaat zichzelf verzamelen wat zorgt voor self-carriage. Het voelt dan alsof er een knop in het paard omgaat, hij neemt het over en zoekt zijn eigen balans.
De waarde van de collectibility box:
In plaats van dat de ruiter het paard probeert te verzamelen, verzamelt het paard zichzelf.
Zo kan het paard zijn lichaam veel efficiënter gebruiken. Ook is er minder weerstand dan als je als ruiter verzameling probeert te bereiken door aan te drijven en tegelijk tegen te houden of door de houding af te dwingen. Op deze manier voelt het voor allebei beter én is het bovendien gezonder.
Voorbeelden van oefeningen
(1) Voor de eerste oefening (zie video) rij je binnen de balken en vervolgens maak je een cirkeltje om de pionnen, je rijd dan weer recht door het vierkant en vervolgt weer met een cirkeltje. Deze oefening vraagt kalm en precies rijden en is een goede voorbereiding voor balans en buigzaamheid van het paard.
(2) De tweede oefening (zie video) gaat hierop door. Ga schuin door het vierkant van de balken en dan om 2 pionnen en weer schuin door de balken, zodat je een kruis maakt. Hiervoor moet je scherper wenden. Je paard moet sneller wenden en meer buigen.
Andere voorbeelden:
(3) De oefeningen hierboven zelf kan je in stap en draf doen. Als je van een uitdaging houdt kan je proberen of je ook in galop de precisie kan volhouden.
(4) Maak telkens binnen het vierkant tussen de balken een dubbele overgang (bijv. draf-stap-draf) of spring aan in galop. Hierdoor heb je maar een korte afstand voor je overgang en moet je overgang nauwkeurig timen en voorbereiden. Je zal zien dat na enkele herhalingen je paard zelf mee gaat denken en veel alerter wordt op je hulpen.
(5) Galoppeer een cirkel om de buitenste pilonnen. Als het goed voelt rijd je één kleinere cirkel om het vierkant maar binnen de pilonnen. Daarna mag je paard weer ontspannen op de cirkel buiten de pilonnen. Ook hier zul je na een paar keer herhalen voelen dat je paard zichzelf beter gaat dragen op de kleine cirkel.
(6) Wil je (werk)pirouettes aanleren of oefenen? Rijdt dan de hiervoor genoemde oefening als vierkanten in plaats van cirkels.
Inspanning en ontspanning afwisselen
Omdat de oefeningen best veel van het paard vragen is vooraf warm rijden vanzelfsprekend een must. Ook is het belangrijk om tussen de oefeningen door even het paard rust te geven.
Het is belangrijk dat je moeilijke en makkelijke oefeningen met elkaar afwisselt. Dit geeft (zelf)vertrouwen en zorgt voor ontspanning.
Beloon ook enthousiast met je stem tijdens de moeilijkere stukjes!
Input voor mijn leerdoel
Ik werk graag met mijn paard. Het is een leergierig paard. Maar je moet hem wel uitdagen. Alleen maar rondjes lopen, vindt hij vaak saai en hij gaat zich dan meer richten op de omgeving dan op de taak die hij moet uitvoeren. Maar zodra ik balken en pionnen gebruik, gaan zijn oortjes naar voren en heeft hij zijn aandacht bij mij en de taak die hij moet doen.
De collectibility box is daarom een leuk hulpmiddel om een paard zijn aandacht vast te houden. Daarnaast staan mijn paard en ik pas aan het begin van goed verzameld rijden. De komende tijd ga ik eerst grotere vierkanten neer leggen en regelmatig deze oefeningen te doen. Ik heb echt veel inspiratie opgedaan en zie perfecte mogelijkheden om samen nieuwe stappen te zetten.
Dankjewel Meike van der Heijden voor deze mooie gastblog! Ik weet zeker dat veel mensen en paarden hier weer nieuwe inspiratie mee opdoen.
Liesbeth Jorna
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Verzameling zonder weerstand? Laat je paard meedenken en meedoen!” van Meike van der Heijden en Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP: In het Next Level Trainingsjaar leer je deze oefeningen ook in de praktijk!
Uit je hoofd, naar je ruitergevoel! Deel 2: Je rit hardop vertellen
In de vorige blogpost over “Focus op 3 woorden” vertelde Cindy Deman hoeveel sneller ze met haar paarden de “Sweet Spot of Healthy Biomechanics” kan vinden met behulp van focus op 3 woorden. 3 woorden die de belangrijkste kwaliteiten beschrijven die ze met haar paard nodig heeft om het paarden rechter, nageeflijker en losser in de beweging te maken.
In deze blog gaan we nog een stapje dieper, naar meer detail.
Hoe snel heb jij door wat er in je paard gebeurt?
De meeste ruiters blijven lang hangen in een situatie die niet zo goed voelt. Ze voelen wel het ongemak, maar ze weten niet zo goed wat er precies aan de hand is. Het is een belangrijke rol van de instructeur om je te helpen dat ruitergevoel te ontwikkelen en steeds verder te verfijnen. Je kan het ook niet leren uit een boek.
Omdat ruiters zich vaak niet bewust zijn van wát er nou precies niet zo goed voelt zijn ze ook niet in staat om gericht in actie te komen om een verandering te maken.
Bewust worden van wat je voelt is de sleutel
Je ruitergevoel ontwikkelen kost natuurlijk heel wat uurtjes in het zadel. Weten wat je voelt in je lichaam en je intuïtie leren vertrouwen is voor velen best een uitdaging! Kan je benoemen wat je voelt, dan neemt dat veel onzekerheid weg en dan kan je je paard beter helpen. Ik geef je zometeen een simpele oefening waardoor je ruitergevoel snel groeit maar ik wil eerst dat je begrijpt waarom dit zo belangrijk is.
“Hardnekkige” problemen in de basis kan je oplossen – mits je ze (h)erkent
Als je niet precies kan duiden wat er niet goed voelt blijven belangrijke obstakels onopgelost en dat is frustrerend voor paard én ruiter. Het WOW! gevoel waar je van droomt blijft weg en je paard verliest zijn motivatie.
Paarden blijven te traag of te gehaast, het teugelcontact blijft ongelijk, te zwaar, trekkerig, te rond of te strak. Je paard blijft scheef en je blijft zelf ook scheef. Allemaal dingen die plezier, gezond bewegen en verdere vooruitgang in de weg staan. Je krijgt dan vaak te maken met blessures (ja, ook van de ruiter!) of dat het maar niet lukt die winstpunten te halen op wedstrijd.
Work in progress… je voelt het wel maar het duurt even voordat je het doorhebt
Als je al wat verder bent en begint door te krijgen dat je je paard echt voelt, dan is het normaal dat je pas een poosje later doorhebt wat er precies in het paard gebeurt. Dit is overigens ook dikwijls bij (heel) ervaren ruiters het geval!
Je moet leren voelen als hij vertraagt, versnelt, zich spant of juist meer ontspant, of hij uit balans raakt, over de schouder valt of de teugeldruk verandert …
Als de ruiter zich pas bewust wordt van de verandering als die al heel groot is dan kost het natuurlijk meer moeite en grotere hulpen om het goede gevoel terug te vinden.
Verderop geef ik je een oefening waardoor je je veel sneller bewust wordt van wat er gebeurt.
Van voelen en bewustworden naar helpen
Als alles klopt en WOW! voelt moet je natuurlijk niets veranderen maar genieten en belonen met je stem. Op zo’n moment hoef je geen hulpen te geven en laat je je paard ongestoord doen wat hij zo goed doet.
Als het gevoel nog niet helemaal tot je doordringt of je bent er zo aan gewend dat je het niet meer echt opmerkt dan moet je vaak veel grotere “correcties” maken of zelfs voortdurend blijven compenseren, inhouden, drijven of begrenzen. Dat is een ongewenste en doodlopende weg.
Als je echter direct opmerkt als het minder goed begint te voelen dan kan je nog met een kleine hulp je paard helpen. Zo raak je minder ver verwijderd van dat WOW! gevoel van die Sweet Spot of Healthy Biomechanics en kan je naar een steeds hoger niveau doorgroeien zonder die basiskwaliteit van bewegen te verliezen.
Voorwaarde: fijn aan de hulpen
Persoonlijk investeer ik veel tijd en aandacht aan het echt fijn aan de hulpen krijgen van mijn paarden. Go, ho, voorhand naar links of rechts, achterhand naar links of rechts, hele paard zijwaarts naar links of rechts. Dit zijn – even heel snel gezegd – “knoppen” die mijn paarden in alle gangen goed begrijpen en kunnen uitvoeren. En als ik merk dat er een “knop” niet werkt doe ik even een stap terug om het opnieuw uit te leggen en als isolatie te oefenen.
Vertellen van je rit: ik voel… ik denk… ik vraag…
Cindy reed op mijn paarden in de week dat ze hier was. Bresila Jane, Rio en Kubus zijn bekend met alle bovengenoemde “knoppen”. Ze begrijpen de hulp als die correct wordt gegeven. Ze kunnen de gevraagde verandering omzetten in een verandering van de energie of balans. Dat is een fijn uitgangspunt om nu voelen en bewustworden ook om te zetten in actie!
De oefening: hardop je rit vertellen
Terwijl je rijdt, bijvoorbeeld heel simpel in draf op een grote volte, ga je hardop alles zeggen wat je denkt, wat je voelt en wat je vraagt.
Waarom hardop? Dat houdt je echt goed bij de les en maakt dat je helemaal in het HIER en NU bent met je paard. Daardoor zet je je gevoelsantenne echt aan en maak je ook telkens de verbinding van voelen en denken naar doen.
Voorbeeld
In de rit van Cindy op Rio ging dat zo ongeveer zo (mijn woorden hoor Cindy :o):
“Eerst de lijn (woordje 1), precies rond, ja dit is goed!, oei schouder komt niet mee de bocht om, kom schouder!, niet aan binnenteugel, schouder!, ja, goed, goed. Check energie (woordje 2), ietsje meer, ja dit!, goed, goed, ietsje meer, goed, goed. Check lijn, volte nog rond? Even precies zijn. Check balans (woordje 3), valt over buitenschouder, tegen de hand, oei, niet goed, gewicht naar binnenschouder graag, ja dit, beetje teveel, weer terug naar buitenschouder, okee, nog een keer naar binnenschouder, goed, goed, let op iets terug naar binnenschouder, juist, hij geeft na en swingt lekker, goedzo! Check energie, ha! Hij ontspant, vertraagt wat, iets meer power graag? Ja dit! Lekker! Check balans, millimeter naar buitenschouder, millimeter terug naar binnen, naar binnen!, ja dit, naar binnen, energie reminder, yes dit is goed, WOW! Niets aan veranderen, goed, goed, goed, energie reminder, goedzo, mooi, hallo schouders!, ja precies, WOW! Even genieten …. Thanks! Game over en belonen. En een schouderklopje voor mezelf :o)”
DO try this at home!
Nu heb je dus twee oefeningen die je ruitergevoel helpen ontwikkelen én die ervoor zorgen dat je met meer harmonie en kwaliteit kunt rijden:
- 3 woorden kiezen en daar telkens op checken (zie de vorige blog)
- Je rit hardop vertellen: ik voel… ik denk… ik vraag
Happy Trails!
Liesbeth Jorna
*****
Lees ook deel 1, geschreven door Cindy Deman: Focus op 3 Woorden
*****
Wil jij ook zo'n handige en zelfstandige ruiter worden?
In de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen en in de Dressage Naturally cursussen besteden we veel aandacht aan het fijn aanleren van hulpen, het vinden van dat WOW! gevoel en het ontwikkelen van je ruitergevoel en ruiterbewustzijn. De “the sky is the limit” als de basis goed is!
*****
Delen van dit artikel?
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je de bron en titel zo vermeldt:
“Bron: “titel” van Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
Uit je hoofd, naar je ruitergevoel! Deel 1: Focus op 3 Woorden
Denken en analyseren zijn nuttige vaardigheden. Weet wel dat hoe meer je in je hoofd zit, hoe minder je op je gevoel voortgaat. Het is belangrijk om een balans te vinden tussen die twee.
Hoe bepaal je nu wanneer het nuttig is om in je hoofd te zitten en wanneer best in je gevoel? Hoe balanceer je die twee zaken concreet?
Cindy Deman in horsemanship instructeur in België en Sport & Horsemanship United Recommended Trainer. Haar specialisme is horsemanship, grondwerk, gedrag en zadelmak maken. Zij traint meerdere keren per jaar enkele dagen bij Liesbeth om zich verder te bekwamen in dressuur en springen en neemt je in deze blog mee in haar ontdekkingsreis naar een verfijnd ruitergevoel.
In je hoofd
Eerst en vooral is het heel erg nuttig om op voorhand te bepalen wat je focus is met je paard. Je kan daarvoor jaardoelen, maanddoelen en weekdoelen opstellen voor zowel jezelf als je paard. Je kan zelfs per dag een plannetje opstellen die in de lijn van die doelen ligt.
Tijdens je rit kun je zelfs pauzes inlassen waarin je even reflecteert over wat er goed gaat tijdens je rit en wat je eventueel zou willen veranderen.
Terwijl je communiceert met je paard wil je echter zoveel mogelijk in je gevoel zitten. Dat geeft je de ruimte om instinctieve reacties te ontwikkelen en erop te leren vertrouwen.
In je gevoel
Denken is een veel trager proces dan voelen, het vereist een proces van afwegingen, beslissingen en een handelingen uitsturen.
Als je in je gevoel zit kan je als het ware het denkproces op ‘wacht’ zetten en de voelprikkel zonder onderbreking door je laten stromen en op die manier een handeling uitsturen. Op die manier komt je vraag of antwoord veel sneller aan bij je paard.
Als je op een hoger niveau wil communiceren met je paard, dan is die snelheid van groot belang. Je wilt nú de schouder opzij, je wil nú meer activiteit, je wil nú meer gedragenheid,… drie passen later wil je namelijkl misschien al over iets anders communiceren.
Ik hoor je al denken: ‘even mijn gedachten uitschakelen, jaja’. Het is inderdaad niet gemakkelijk, ik heb het daar zelf ook heel moeilijk mee. Als ik iets vraag van mijn paard gaat daar soms een heel verhaal in mijn hoofd mee ge-paard (hihi, leuke woordspeling; die meteen ook aantoont hoe mijn brein dan weer wegloopt van het onderwerp) X-D
DO try this at home: Focus op 3 woorden
Ik gebruik nu al een tijdje een strategie die heel goed werkt voor mij om in mijn gevoel te blijven en daardoor heel efficiënt en helder met mijn paard te kunnen communiceren. Ik bepaal een aantal dingen die ik wil verbeteren en plak daar één woord op, met een maximum van drie focuspunten per keer.
Ik merkte laatst hoe sterk dit werkt voor mij toen ik les nam bij Liesbeth Jorna afgelopen januari. Ze coachte mij o.a. op Bresila Jane - één van haar paarden - om balans te vinden op een cirkel. Het duurde een eeuwigheid tegen dat ik iets van verbetering kon maken. Daarop ben ik op deze strategie overgegaan; ik haalde uit haar aanwijzingen een aantal kernwoorden die ik luidop uitsprak en binnen een cirkel of twee vonden we de balans!
Het ging in dit geval over:
- de achterhand wou ik iets meer naar buiten vragen
- de schouder gaat dan vaak mee met de achterhand, dus die wou ik weer naar binnen, e
- ik wilde een steady ritme, niet te traag en niet gehaast
Mijn 3 woorden werden dus: ‘achterhand, schouders, ritme’.
Met Jack ben ik momenteel veel bezig met overgangen, daarbij denk ik bijvoorbeeld aan de volgende drie zaken:
- Blijft hij mooi rond en stretchy, ipv met een holle rug de overgang te maken?
- Draagt hij wat gewicht op de achterhand?
- Behoud hij een nuttig energielevel?
Moest ik mezelf constant deze vragen moeten stellen, dan kun je je voorstellen dat het lang kan duren tegen dat ik die drie dingen samen voor elkaar heb. Ik maak er dus ‘rond, achterhand, energie’ van. Die woorden zeg ik luidop na elkaar, indien het antwoord ‘ja’ is dan kan ik meteen naar het volgende woord, indien ‘nee’, dan probeer ik er in recordtempo een ‘ja’ van te maken.
Er komt dan meestal na verloop van tijd een moment waarop ik driemaal ‘ja’ kan antwoorden, dat is dan ook een moment waarop alles beter voelt en waarop ik kan mijn paard belonen.
En mijn paard(en) veel kunnen belonen, daar ga ik voor!
Groetjes van Cindy Deman
*****
Lees ook de volgende blogpost naar aanleiding van de trainingen met Cindy:
“Uit je hoofd, in je gevoel (2): “Ontwikkel je ruitergevoel door hardop “je rit te vertellen”
*****
Wil jij ook zo'n handige en zelfstandige ruiter worden?
In de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen en in de Dressage Naturally cursussen besteden we veel aandacht aan het fijn aanleren van hulpen, het vinden van dat WOW! gevoel en het ontwikkelen van je ruitergevoel en ruiterbewustzijn. De “the sky is the limit” als de basis goed is!
*****
Delen van dit artikel?
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je de bron en titel zo vermeldt:
“Bron: “titel” van Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
Ademtaal spreken met je paard: puur natuur!
Ademtaal: de meest subtiele en natuurlijke "hulp" in grondwerk en rijden
Eén van de grootste uitdagingen waar je voor staat als ruiter is het steeds subtieler en onzichtbaarder maken van de hulpen. Niet alleen omdat dat er mooi uitziet maar vooral:
"Hoe subtieler en natuurlijker je hulpen,
hoe minder je je paard stoort
en hoe vrijer hij kan bewegen"
Wijze lessen van Mark Rashid over softness, meebewegen en ademhalen
Het is vele jaren geleden dat ik met Matador inschreef voor een clinic in Hamburg met Mark Rashid.
Op dat moment - kersvers net uit de dressuursport gestapt en op zoek naar hoe het anders kan - was dat op zijn zachtst gezegd een Life Changing experience!
Ik was de enige deelnemer met een "dressuurpaard", de enige die niet in een Western zadel reed, de enige "dressuurmiep" en er zaten meer dan 100 toeschouwers op de tribune. Ik hield mijn adem in want ik had letterlijk geen idee wat me te wachten stond. Zo'n moment waarop alleen pure nieuwsgierigheid je redding is :o)
Hij veranderde dat weekend mijn hele leven maar als ik het even beperk tot het rijden was het allerbelangrijkst wat ik van hem leerde de "softness" in mind&body, de beheersing van mijn ademhaling en de kunst van het meebewegen, zowel rond het paard als op het paard.
Die ademhaling, daarvan weet ik nu uit ervaring - met mezelf en met veel studenten - dat die vaak een prachtige sleutel is in de relatie en communicatie met je paard. Niet alleen op de grond maar ook ter vervanging van grotere hulpen in het zadel. Een prachtige kans dus om je rijden te verfijnen!
Ademtaal is puur natuur
Paarden zijn van nature heel gevoelig voor veranderingen in de ademhaling van hun soortgenoten. Daardoor kan je als ruiter of trainer ook heel goed met je paard communiceren door middel van je ademhaling. Als je controle hebt over je ademhaling kan je ademtaal spreken met je paard!
Die ademtaal kan je gebruiken voor het krijgen van meer harmonie en ritme, voor ontspanning of juist voor aanspanning. Zelfs letterlijk als hulp, soms hoorbaar voor je paard, soms alleen voelbaar.
Hoe adem jij?
Let eerst eens op hoe je gewoonlijk ademhaalt. Hoe oppervlakkig of diep haal je adem? Hoe snel of hoe langzaam? Hoe losjes of hoe strak?
Als je inademt beweegt dan alleen je borst of kan je ook dieper ademen, tot aan je middenrif, tot in je buik of vult je je longen zo diep en ontspannen dat ook je rug en "flanken" zich vullen rondom?
Om goed te kunnen communiceren met je ademhaling is het belangrijk om losjes, diep en ritmisch te leren ademhalen. Dat kan je leren door middel van allerlei oefeningen zoals je wel tegenkomt in bijvoorbeeld yoga, meditatie of martial arts zoals aikido.
Een simpele oefening is ook om je vingers op je borstbeen te leggen, je aandacht naar dat punt te brengen en dan daarnaartoe te ademen. Dan je handen op je middenrif (net onder je ribben), op je onderbuik, je rug of in je zij om te oefenen om daarnaartoe te ademen. Hoe je uitademt is ook belangrijk: adem rustig en diep uit vanaf die plek waar je hand ligt.
Het resultaat van een diepe kalme ademhaling is ontspanning van jezelf en je paard, soepeler meebewegen in je zit, beter voelen wat er in het paard onder je gebeurt, zachtere schouders, armen en handen en dus ook fijner teugelcontact. Je wordt vrijer en meer gebalanceerd in je lichaam en kan je ledematen onafhankelijk van elkaar bewegen.
Leuke tip: Zoek eerst een diepe rustige ritmische ademhaling en glimlach daarbij. Voelt goed he? Vervolgens trek je een ernstig gezicht met een frons op je voorhoofd. Kan je nu nog steeds zo fijn ademhalen? Waarschijnlijk niet! Hoe mooi is het dus om een glimlach op je gezicht te toveren voor jezelf en voor je paard!
Wat kan je allemaal zeggen met je ademhaling?
Ho! De handigste hulp die ik mijn paarden heb geleerd is dat ze afremmen of een overgang naar een lagere gang maken als ik mijn navel intrek en enigszins hoorbaar uitadem: “wwvvvv”. Het voelt alsof je vanuit je buik een ballon leeg laat lopen. Die hulp is niet alleen bij dressuur, maar ook bij grondwerk, springen en buitenrijden super handig en duidelijk voor je paard. Zo heb ik veel minder vaak mijn teugel nodig voor ophoudingen of remmen en het hele rijden voelt dan veel fijner.
In de film "Grondworkexercises for Riding with Lightness" hoor je mij dit ook doen bij het aan de hand lopen en stoppen met Jane.
Go! Voorwaarts, meer energie of meer impuls of een overgang naar een hogere gang. Hoe? Adem in en adem dan uit met duidelijke intentie voorwaarts in de bewegingsrichting. Ik zeg het soms letterlijk, bijvoorbeeld als Jane even twijfelt tijdens een buitenrit: Go!
Relax! Voor het overbrengen van ontspanning terwijl je paard beweegt. Hoe? Door een diepere en langzamer ademhaling. Door vanuit je buik dieper uit te ademen en je spieren te ontspannen en je uitademing iets langer te laten voortduren.
Handige tip: Gaat het vooral erom zelf te ontspannen dan kan je gaan "passen tellen". Tel eens terwijl je rondstapt hoeveel passen jouw uitademing duurt. Is het bijvoorbeeld 3 passen? Probeer daar dan eens 4, 5 of 6 van te maken door rustiger, geleidelijker en dieper uit te ademen. Een vergeet niet: een glimlach op je gezicht of praten tegen je paard helpen ook om beter te ademen.
Game over! Om je paard te vertellen dat de oefening geheel ten einde is adem je hoorbaar diep uit vanuit je buik, rug en flanken. Pfffffffff. Of zucht. Zo weet je paard dat hij niets meer hoeft te doen en klaar is met de oefening. Dat hij mag stoppen en ontspannen.
Ritme en sprong in de galop! Een echte eye opener was voor mij en Matador hoe het aanpassen van je ademhaling aan het ritme van de galop die galop enorm kan verbeteren: meer sprong en meer ontspanning. Nu is het niet voor iedereen te doen om in- en uit te ademen in één galopsprong zoal.s je paard ook doet maar je kan bijvoorbeeld beginnen met twee galopsprongen inademen en twee galopsprongen uitademen. In in - uit uit.
Kortom er is een wereld te winnen in de communicatie met je paard door gebruik van je Ademtaal!
Happy Breathing!
Liesbeth Jorna
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Ademtaal spreken met je paard: puur natuur!” van Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP: In de Jaaropleiding Blokkadevrij Trainen leer je deze oefeningen ook in de praktijk!
Kreupel paard! Wat is er aan de hand? 5 Testjes voor meer inzicht
Heb jij wel eens een paard onregelmatig of kreupel maar tast je verder in het duister over wat er precies aan de hand is?
Natuurlijk zijn daar professionals voor maar het is fijn als je in elk geval vast een indruk kan krijgen door enigszins systematisch naar de kreupelheid te kijken. Hieronder geef ik daarvoor wat tips. Dit is bedoeld om zelf meer inzicht te krijgen in de kreupelheid maar kan de expertise van professionele behandelaars niet vervangen.
5 Testjes
1 Temperatuurverschillen en/of wonden en zwellingen
2 Rechte lijn op harde weg van je af en naar je toe in stap en draf
3 Op een cirkel op harde bodem linksom en rechtsom in draf
4 Op een cirkel op zachte bodem linksom en rechtsom in draf
5 Een klein achtje lopen in stap
Bij alle testjes waarbij je paard loopt moet je zorgen dat het paard vrij is om te bewegen. Lopen doe je dus een doorhangend touwtje anders verstoor je het bewegingspatroon. Je wil deze testjes ook niet te vaak of lang doen omdat dit onnodig belastend kan zijn, dus filmen is handig. Zo kan je het op je gemak nog eens goed bekijken en voorkom je onnodige belasting van je paard.
Temperatuurverschillen, wonden en zwellingen
Het allereerste dat je kan doen is de benen van je paard in detail bekijken en bevoelen. Zoek naar temperatuurverschillen tussen de benen van bovenaan tot en met de kroonrand en hoeven. Voel ook naar temperatuurverschillen aan de voorkant, zijkant of achterkant van de voeten.
Als je de benen zo bestudeert vallen waarschijnlijk vanzelf ook eventuele wonden of zwellingen op.
Het is sowieso handig om regelmatig met extra aandacht alle benen en voeten goed te bekijken en bevoelen zodat je weet wat normaal is - of juist niet - bij jouw paard.
Op de rechte lijn
Op de rechte lijn valt het snel op als hoofd en hals bij de ene pas meer omhoog worden getild dan bij de andere pas. Het paard tilt hoofd en hals omhoog om het zere been of de zere diagonaal te ontlasten. “Hij valt op links” betekent dus doorgaans “kreupel of rechts”.
Van de achterzijde kan je zien of het bekken aan één zijde verder zakt dan aan de andere kant. De zakkende zijde wordt ontlast, de hoge zijde juist belast. Ook kan het opvallen dat de staart scheef wordt gedragen.
Verder kun je ook kijken naar opvallende slingerende bewegingen van romp of hoofd. In stap is er doorgaans een kleine slinger in hoofd en hals maar in draf hoort het hoofd recht te blijven.
Op de cirkel, bewegings- of belastingskreupel
Belastingskreupelheid zie je eerder op harde bodem, De klap van het neerzetten en de druk zijn pijnlijk en het gaat dan vaak om de onderste delen van het been en de voet. Bijvoorbeeld bij blessures aan de kogel of hoef of bij een hoefzweer.
Als je paard belastingskreupel is laat hij doorgaans meer ongemak zien met het kreupele been aan de binnenkant van de cirkel.
Bewegingskreupelheid zie je nadrukkelijker op zachte bodem. Als de beweging van fascia, spieren of gewrichten pijnlijk is dan kan het paard niet de normale paslengte en "beenzwaai" maken en zie je een kortere pas (naar achteren of naar voren).
Bij bewegingskreupelheid zie je nogal eens meer kreupelheid met het kreupele been aan de buitenzijde van de cirkel. Als het buigen en onderbrengen van het achterbeen lastig is kan hij echter ook meer ongemak laten zien als dat been aan de binnenzijde is.
Je ziet linksom en rechtsom dus duidelijk verschil. Als je een achtje loopt zal je dit verschil mogelijk ook zien omdat de ene kant op het paard meer moeite heeft dan de andere kant op. Waarschijnlijk kan je onder het zadel ook goed verschil voelen tussen linksom en rechtsom.
De oorzaak ligt niet altijd in de benen
De oorzaak van een onregelmatigheid kan ook vanuit het lichaam komen. Bijvoorbeeld uit hals, rug of bekken of door pijn in de buik. Dit uit zich bijvoorbeeld in niet ver onder kunnen treden met het achterbeen aan één of beide zijden.
Ook kan wat je ziet een compensatie zijn voor een (oude) blessure aan een ander been (vaak het diagonale been).
Eens in paar maanden filmen voor vergelijking
Film deze testjes ook eens bij je gezonde paard of gewoon eens in de paar maanden. Zo kan je bekijken of de beweging van je paard veranderd is. Want het kan zijn dat je ineens iets opvalt wat al langer aanwezig is maar je nooit eerder is opgevallen.
Hopelijk helpt dit om zelf al snel wat meer inzicht te krijgen in een eventuele kreupelheid van je paard maar vooral ... hopelijk heb je dit nooit nodig!
Happy Trails!
L*
P.S.
Als je dit artikel of delen daarvan wil delen is dat goed, mits je dit erbij vermeldt: “Bron: “Kreupel paard! Wat is er aan de hand? 5 Testjes voor meer inzicht” van Liesbeth Jorna op de website van Sport & Horsemanship United (www.sporthorsemanshipunited.nl)”
TIP: In de Workshopserie Blokkadevrij Trainen leer je wat je absoluut moet weten over biomechanica, trainingsfysiologie en nog veel meer absoluut onmisbare kennis voor ruiters, trainers en instructeurs.
Hypermobiele paarden Deel 3: Duurzaam en gezond trainen van je hypermobiele paard
(Dit is deel 3 van de 3-delige serie over Hypermobiele paarden. Lees ook deel 1 en deel 2 voor nog veel meer inzichten en tips)
In de voorgaande delen van deze serie heb je kunnen lezen over mijn ervaringen en training met Kubus, mijn lieve, vrolijke en overmatig lenige vos (deel 1) en over anatomische en biomechanische inzichten (deel 2). In dit laatste deel vind je nog meer tips en inzichten over het opleiden en trainen van hypermobiele paarden en geeft bovendien mijn eigen mentor Karen Rohlf nog aan aantal tips.
Even vooraf: zorg er altijd voor dat je paard zo goed mogelijk pijnvrij is en laat je paard eventueel eerst door een gespecialiseerd dierenarts en/of bewegingstherapeut/osteopaat/chircopractor/fysiotherapeut nakijken en behandelen. Zo weet je wat je aandachtspunten moeten zijn in de training.
Algemene trainingstips en dagelijks management
bijdrage van Margreet van den Berg van Sportpaarden Massage Intens
Margreet van den Berg komt als masseur steeds vaker hypermobiliteit tegen en heeft bovendien zelf een Friese merrie die hypermobiel is. Zij is dus zowel masseur en ervaringsdeskundige en wil de onderstaande tips graag delen:
Core stabiliteit en nog eens core stabiliteit!
De training voor een hypermobiel paard bestaat 90% uit de basis: werken aan verticale balans en core stabiliteit. Zorg dus eerst dat je paard zijn romp recht tussen schouderbladen kan houden. Zorg dat de hals recht tussen de voorbenen is en voorkom teveel stelling - dan nog liever helemaal recht! Hierdoor wordt het gewicht over de beide voorbenen goed verdeeld.
Train met de hals op lengte en neusje eruit. Door de lengte in de hals kan het voorbeen naar voren, krijgt achterbeen de ruimte eronder te slingeren en kan je paard zijn buikspieren aanspannen, rug bollen en schoft liften. En als hij actief genoeg is …. trek je door deze lengte van oor tot staart ook als het ware alle bochten uit je paard. Je paard gaat dan vanzelf voorwaarts neerwaarts zonder op de voorhand te vallen.
Als de core stabiliteit redelijk is bevestigd, dan pas oefenen met zijwaarts. Doe je dit te snel, dan zullen deze paarden zich snel verbuigen als gevolg van hun souplesse. Doordat hypermobiele paarden makkelijk kunnen compenseren en verbuigen, is er snel sprake van spierblokkades. Opgehoopte spierspanning door hypermobiliteit kan onregelmatigheid, blessures en zelfs op ataxie lijkende symptomen veroorzaken. Wees hier heel alert op. Je soepele paard kan opeens heel stijf aanvoelen. Regelmatig laten masseren helpt heel veel.
Goede opbouw van trainingssessies
Geef je paard daarom ook meer tijd om los te werken in je training. Train in een ontspannen tempo, niet overtempo want dan verzuren de spieren snel. Liever langzaam opstarten dan hardlopen en “doodlopen”. Door moeheid verliest je paard snel zijn balans en coördinatie dus het is van belang om te stoppen of een pauze in te lassen vóórdat je paard moe wordt. Hypermobiele paarden kunnen onzeker en gespannen zijn, als gevolg van hun instabiliteit en overbelaste spieren. No stress! Voorkom spanning. Hou je training dus simpel en vooral leuk. Geef aan het einde van je rit door middel van een goede cooling down de spieren de gelegenheid om afvalstoffen en melkzuur af te voeren en weer tot rust te komen.
Geen bijzet!
Longeren? Doe dat zonder bijzet want door de bijzet gaat je slangenpaard juist compenseren in plaats van de juiste balans te vinden. Richt de hals steeds recht voor de schouders. Gaandeweg wordt dat steeds makkelijker en loopt je paard op eigen benen in verticale balans.
Door naast mijn paard te lopen en hem dan mijn hand te laten volgen naar voren, leer ik mijn paard de hals te verlengen en met neusje eruit de hals recht tussen schouders te dragen. Valt mijn paard over schouder naar buiten? Dan vraag ik haar met mijn hand om de de hals recht voor het lichaam te plaatsen. Ook aan de hand voorkom ik het vragen van teveel stelling want zodra ze in balans is plaatst ze de achterbenen vanzelf beter onder haar lichaam.
Het nut van zonder zadel rijden
Zonder zadel kun je heel goed voelen waar je paard scheef gaat en zak je niet mee met je zadel. Je moet zelf midden op de rug blijven en kan onbalans van je paard niet compenseren door op je linker of rechterbeugel te steunen. Je kunt beter de balans van je paard voelen en zal je paard ook vanzelf minder snel uit balans laten raken. Dit vraagt wel een onafhankelijke en lichte zit. Oefen veel in stap!
Spelen en rennen in de wei
Word je paard veel opgejaagd? Probeer de situatie zo te regelen dat dat wordt voorkomen.
Een aanvulling van mijn kant (Liesbeth): Speelt hij veel en wild? Let dan op dat het niet de spuigaten uit loopt en dat het risico op uitglijders wordt ingeperkt. Bij gladde bodems is het bijvoorbeeld handig als de hoeven scherpe randen hebben.
Supplementen
Doordat spieren meer aangesproken worden zijn supplementen zoals vitamine E en magnesium soms behulpzaam. Silicium versterkt collageen. Vermijd voer met teveel suikers.
Aanvulling van Liesbeth: Let op! Goed voerbeleid kan goede training niet vervangen!
Dressage Naturally: Een trainingswijze waarin alles samen komt!
bijdrage van Karen Rohlf van Dressage Naturally - From Partnership to Piaffe (www.dressagenaturally.net)
Last but zeker not least: Natuurlijk heb ik ook mijn mentor Karen Rohlf om haar ervaringen gevraagd en toen ik haar beschrijving van een hypermobiel paard las moest ik direct lachen: dit is zooooooooo Kubus!
Karen bekijkt - net als ik - het leven met en trainen van paarden en hun ruiters vanuit een positief en holistisch perspectief. Dus niet alleen vanuit fysiek oogpunt maar ook vanuit wat er in het hoofd van paarden omgaat en hoe dat werkt in de communicatie tussen paard en mens.
Dit is wat zij schrijft:
Ik ben zo blij dat dit onderwerp eens in de schijnwerpers staat! Hypermobiele paarden kunnen waanzinnig fijn zijn om te rijden maar ze kunnen een echte uitdaging zijn om te trainen. Wat Liesbeth schrijft in deel 1 van deze blogserie slaat de spijker op zijn kop en ik deel graag mijn gedachten over het trainen van zulke paarden.
“Wriggling out of things”
Hypermobiele paarden, en dan vooral degenen met een uitbundige expressieve persoonlijkheid, kunnen meesters zijn in het “wriggling out of things”. Je moet je heel bewust zijn van compensatie en van vermijdingsgedrag. Zulke paarden kunnen soms heel handig zijn in het omzeilen van de essentie van een gymnastische oefening terwijl het tegelijk toch heel goed voelt voor de ruiter! (Oh dear!! Dit is zoooooo Kubus!!)
Precisie en een een opmerkzame begeleiding of video opnamens kunnen enorm behulpzaam zijn om de training (letterlijk!) op het goede pad te houden.
Betrek eerst zijn brein …
Het is heel belangrijk om tijdens de training te zorgen dat zo’n paard echt met zijn aandacht bij de ruiter blijft en dat hij echt mentaal en emotioneel met de ruiter verbonden blijft. Zorg er dus voor dat hij goed weet wat van hem verwacht wordt. Geef hem ook de gelegenheid om zelf verantwoordelijkheid te nemen. Vooral over het behouden van richting, de “line of direction”, want als je zijn brein op het goede spoor hebt dan krijgt hij zijn voeten ook op het goede spoor. Als hij loopt én denkt in dezelfde richting - rechtuit in hoofd én lijf - dan is het makkelijker voor de ruiter om eventuele fysieke onbalans of scheefheden aan te passen. Veel scheefheden worden veroorzaakt of erger gemaakt doordat paarden niet duidelijk weten wat er gevraagd wordt of doordat ze niet echt betrokken worden bij het spel en daardoor ongemotiveerd zijn. Als je dat hiaat in de samenwerking eerst verbetert dan wordt het rechtrichten en in balans brengen van zijn “wiggly body” veel makkelijker.
Natuurlijk is er een stadium tijdens het proces waarin hij zijn verantwoordelijkheid leert om de “line of direction” te behouden, waarin hij “all over the place” is. Werk rustig door die chaos heen en neem de tijd om je paard echt te leren om jouw focus te volgen. Het is uiteindelijk vele malen beter als hij zelf je focus gaat volgen dan dat je voortdurend veel hulpen moet gebruiken om hem “bij elkaar”, “op koers” of “in balans” te houden. Het is niet alleen onmogelijk om je hypermobiele paard recht te houden, het maakt juist de scheefheid en kans op compensatie patronen groter!
… dan efficiënt zijn met rechtrichten …
Als je er klaar voor bent om het het lichaam van je paard specifieker te gaan rechtrichten, dan moet je daar zelf eerst een helder beeld van hebben. In het programma van Dressage Naturally leg ik helder uit hoe je kan experimenteren met verschillende combinaties van ontspanning, energie en balans om een “Sweet Spot” te vinden. Dat is de plek waar het precies goed voelt. De plek waar je niets hoeft te veranderen, geen voortdurende hulpen hoeft te geven of een houding hoeft “vast te houden”. Daar kan je genieten en “actief neutraal” zijn (actief, omdat je wel mee moet bewegen met je paard, en neutraal, omdat je dan geen hulpen geeft of je paard hoeft te begrenzen).
Ik leer ruiters om te spelen met verschillende niveaus van ontspanning, energie en balans, om zo voor elk afzonderlijke paard de beste combinatie te vinden. Met hypermobiele paarden zou ik ervoor zorgen om zo efficiënt mogelijk te zijn in het vinden van de Sweet Spot en daar ook steeds zo dicht mogelijk bij in de buurt blijven. Dus minder tijd experimenteren en meer tijd precies in balans.
Je moet dus heel precies zijn in het beeld en gevoel dat je zoekt én je moet handig zijn in het vinden van de Sweet Spot. Want als je die plek vindt waar hij in balans is en waar jij actief neutraal kan zijn, dan kan je paard zelfstandig zo doorlopen en hoef je niet iets “vast te houden” of voortdurend in te grijpen. Dit is dus een echte uitdaging voor jou als ruiter!
… en dan hem sterker maken en het leuk houden!
Als jij en je hypermobiele paard die Sweet Spot vinden (mentaal, emotioneel en fysiek) dan moet je de tijd nemen om de spieren te ontwikkelen die bij die balans en core-stability horen. Daarnaast kan cavalettiwerk en buitenrijden helpen als je het werk voor een extravert en expressief paard interessant wil houden. Als paarden een echt doel hebben - in tegenstelling tot herhalende rijbaan rijden - helpt dat ze ook om zichzelf meer recht te trekken.
Dit is allemaal een echte uitdaging maar het is het waard om hierin te investeren. Je behoudt hiermee je atletische paard op lange termijn gezond!
Tot slot
Zoals jullie weten ben ik (Liesbeth) zelf Licensed Dressage Naturally Instructor en ik kan je uit eerste hand verzekeren dat de werkwijze die Karen hierboven in het kort beschreef met Kubus echt goed werkt.
En, voor ons allebei heel belangrijk: het is een leuke en positieve manier van trainen!
Kijk op www.sporthorsemanshipunited.nl onder het kopje Dressage Naturally om meer te weten te komen over de online cursus "Finding the Sweet Spot of Healthy Biomechanics" of over het lidmaatschap van de Dressage Naturally Monthly Support groep.
Delen? Doen! Dankjewel!
Ik ben iedereen die een bijdrage heeft geleverd ontzettend dankbaar! Ik heb er zelf veel van geleerd en met mij vele anderen! Samen kunnen we veel van onze paarden sterker, gezonder en blijer maken en dat is waar het uiteindelijk om gaat!
Wil je deze serie delen? Zeker doen!
Hier zijn de links van alle drie delen:
Deel 1: Ik heb een “hypermobiel” paard. Wat nu?
Deel 2: Anatomie en biomechanica van hypermobiele paarden
Deel 3: Duurzaam en gezond trainen van je hypermobiele paard
Vermeld a.u.b. deze bron erbij: Liesbeth Jorna - Sport & Horsemanship United - www.sporthorsemanshipunited.nl